Κατάθλιψη – θεραπεία

Κατάθλιψη και Θεραπεία

Η κατάθλιψη ή η μείζονα κατάθλιψη είναι μια από τις πιο συχνές ψυχικές νόσους που επηρεάζει 350 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Φυσικά η κατάθλιψη δεν είναι το ίδιο με την θλίψη. Είναι φυσιολογικό να είστε λυπημένοι ή να μην έχετε κίνητρο κάποιες φορές, αλλά η κατάθλιψη έχει μεγαλύτερη διάρκεια. Επίσης έχει βιολογική βάση. Είναι μια σοβαρή διαταραχή της διάθεσης που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την υγεία και την ποιότητα της ζωή σας.

Η κλινική κατάθλιψη σύμφωνα με τα διαγνωστικά κριτήρια DSM-5 διαρκεί τουλάχιστον δύο εβδομάδες και χαρακτηρίζεται από πεσμένη διάθεση ή απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης για καθημερινές δραστηριότητες και έχει πολλά συμπτώματα όπως οι διαταραχές στον ύπνο, οι αλλαγές στην όρεξη, η μειωμένη ενέργεια, η δυσκολία στη συγκέντρωση.

Περίπου τα 2/3 των ανθρώπων που βιώνουν κατάθλιψη προσπαθούν να χαμογελάσουν και να αντέξουν, δεν ζητούν βοήθεια αρχικά και αφήνουν να περάσουν μήνες μέχρι να επισκεφτούν έναν ψυχίατρο. Η κατάθλιψη μπορεί να επιμείνει για χρόνια αν παραμείνει αθεράπευτη και μπορεί να οδηγήσει σε σωματικά συμπτώματα ή αυτοκτονικές σκέψεις.

Διαφορές κατάθλιψης, θλίψης και πένθους

Ο θάνατος ενός αγαπημένου σας προσώπου, η απώλεια της δουλειάς, το τέλος μιας σχέσης είναι δύσκολες εμπειρίες για κάθε άνθρωπο. Είναι φυσιολογικό να νιώθετε θλίψη σε απόκριση σε αυτές τις καταστάσεις. Αυτές οι εμπειρίες απώλειας μπορεί να προκαλούν συμπτώματα που να μοιάζουν με την κατάθλιψη.

Αλλά το να είστε θλιμμένοι δεν είναι το ίδιο με την κατάθλιψη. Η διαδικασία του πένθους είναι φυσιολογική και μοναδική για κάθε άνθρωπο και έχει κάποια κοινά χαρακτηριστικά με την κατάθλιψη. Το πένθος και η κατάθλιψη περιλαμβάνουν έντονη θλίψη και απομάκρυνση από τις συνηθισμένες δραστηριότητες. Ωστόσο οι δύο καταστάσεις διαφέρουν σημαντικά:

• Στο πένθος, τα επώδυνα συναισθήματα έρχονται κατά κύματα, και συχνά μπλέκονται με τις θετικές αναμνήσεις με το αγαπημένο σας πρόσωπο. Στην μείζονα κατάθλιψη, η κακή διάθεση και η απώλεια ενδιαφέροντος εμφανίζονται για τουλάχιστον δύο εβδομάδες.
• Στο πένθος διατηρείται η αυτοεκτίμηση. Στη μείζονα κατάθλιψη, τα συναισθήματα ότι δεν αξίζετε είναι πολύ συχνά.
• Στο πένθος, οι σκέψεις του θανάτου μένουν στην επιφάνεια όταν σκέφτεστε ότι θέλετε να είστε μαζί με τον αγαπημένο σας. Στη μείζονα κατάθλιψη, οι σκέψεις επικεντρώνονται στο να βάλετε τέλος στη ζωή σας λόγω των συναισθημάτων που νιώθετε ή επειδή πιστεύετε ότι δεν αξίζετε να ζείτε ή επειδή δεν μπορείτε να αντιμετωπίσετε τον πόνο της κατάθλιψης.

Το πένθος και η κατάθλιψη μπορεί να συνυπάρχουν σε κάποιους ανθρώπους. Το πένθος που βιώνουν μερικοί άνθρωποι λόγω της απώλεια ενός αγαπημένου τους προσώπου,  κακοποίησης ή  μιας φυσικής καταστροφής μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη. Όταν το πένθος και η κατάθλιψη συνυπάρχουν, το πένθος είναι πιο σοβαρό και διαρκεί περισσότερο.

Αιτίες κατάθλιψης

Δεν υπάρχει μόνο μία αιτία που να οδηγεί στην εμφάνιση της κατάθλιψης επειδή ο συνδυασμός γενετικών, βιολογικών, περιβαλλοντικών και ψυχολογικών παραγόντων παίζει ρόλο. Αυτοί οι παράγοντες  περιλαμβάνουν:

• Τη δομή ή την χημεία του εγκεφάλου: σε κάποιους ανθρώπους με κατάθλιψη, ο ιππόκαμπος είναι μικρότερος, πράγμα που παίζει ρόλο στη μακροπρόθεσμη μνήμη. Οι μελέτες δείχνουν ότι το χρόνιο άγχος μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη των νευρικών κυττάρων σε αυτό το τμήμα του εγκεφάλου.
• Τα επίπεδα της σεροτονίνης: η σεροτονίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής και στους ανθρώπους με κατάθλιψη φαίνεται ότι οι υποδοχείς σεροτονίνης στον εγκέφαλο συμπεριφέρονται διαφορετικά. Αυτό εξηγεί το γιατί τα περισσότερα αντικαταθλιπτικά δρουν στα επίπεδα της σεροτονίνης.
• Το οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης: κάποιος που έχει έναν γονέα ή ένα συγγενή με κατάθλιψη έχει δύο με τρεις φορές υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσει κατάθλιψη από ότι ο μέσος όρος των ανθρώπων.
• Το ιστορικό άλλων διαταραχών ψυχικής υγείας: η διαταραχή μετατραυματικού στρες και οι μαθησιακές δυσκολίες συνδέονται με την κατάθλιψη. Το άγχος επίσης παίζει σημαντικό ρόλο στην κατάθλιψη, καθώς το 50% των ανθρώπων με κατάθλιψη έχουν κάποια αγχώδη διαταραχή.
• Τις εμπειρίες της ζωής: η κακοποίηση, οι οικονομικές δυσκολίες, ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, η απώλεια της δουλειάς, όλες αυτές οι καταστάσεις μπορούν να προκαλέσουν κατάθλιψη. Αλλά ακόμη και θετικά γεγονότα όπως μια μετακόμιση, ο γάμος, η αποφοίτηση, η συνταξιοδότηση μπορούν να προκαλέσουν κατάθλιψη. Όλες αυτές οι καταστάσεις αλλάζουν την ρουτίνα σας αλλά μπορεί να προκαλέσουν συναισθήματα ότι δεν αξίζετε όσα καλά σας συμβαίνουν.
• Τις ορμονικές αλλαγές: η έμμηνος ρύση, η εγκυμοσύνη , η γέννηση ενός παιδιού, η εμμηνόπαυση μπορεί να προκαλέσουν κατάθλιψη.

Συμπτώματα κατάθλιψης

Κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός για αυτό και τα συμπτώματα της κατάθλιψης μπορεί να ποικίλλουν. Η πεσμένη διάθεση ή η απώλεια ενδιαφέροντος για τουλάχιστον δύο εβδομάδες μπορεί να υποδηλώνει κατάθλιψη μαζί με:

• Επίμονα συναισθήματα θλίψης, απελπισίας, κενού. Νιώθετε θλίψη την περισσότερη ώρα της ημέρας.
• Απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες, ακόμη και για αυτές που αγαπούσατε. Δεν έχετε κίνητρο.
• Δυσκολεύεστε να κοιμηθείτε ή κοιμάστε πολύ περισσότερο. Δυσκολεύεστε να αποκοιμηθείτε, να μείνετε κοιμισμένοι ή να σηκωθείτε από το κρεβάτι.
• Αλλαγές στην όρεξη ή στο βάρος. Τρώτε πολύ περισσότερο ή έχετε χάσει την όρεξή σας ή έχετε πάρει κιλά ή έχετε χάσει κιλά.
• Κόπωση ή μειωμένα επίπεδα ενέργειας, Νιώθετε εξαντλημένοι όλη την ώρα, ή περνάτε όλη σας την ημέρα στον καναπέ ή στο κρεβάτι.
• Δυσκολεύεστε να σκεφτείτε καθαρά ή γρήγορα, να θυμηθείτε λεπτομέρειες, να συγκεντρωθείτε ή να πάρετε αποφάσεις.
• Νιώθετε ευερεθιστότητα, απογοήτευση ή απαισιοδοξία. Η διάθεση σας είναι αρνητική την περισσότερη ώρα της ημέρας.
• Νιώθετε σωματικούς πόνους. Μπορεί να έχετε συχνά πονοκέφαλο, πόνο στο στομάχι ή στον αυχένα.
• Επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας.

Θεραπεία κατάθλιψης

Φαρμακευτική αγωγή

Δεν υπάρχει τίποτε κακό στο να πάρετε φαρμακευτική αγωγή για να αντιμετωπίσετε την κατάθλιψη. Όλοι οι άνθρωποι παίρνουν φάρμακα για διάφορα προβλήματα υγείας και η κατάθλιψη δεν αποτελεί εξαίρεση.

Τα αντικαταθλιπτικά επηρεάζουν τα επίπεδα των νευροδιαβιβαστών στον εγκέφαλο. Κοινά αντικαταθλιπτικά περιλαμβάνουν τους επιλεκτικούς αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRIs) , τους επιλεκτικούς αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης και την νορεπινεφρίνης (SNRIs), τους επιλεκτικούς αναστολείς της επαναπρόσληψης της νορεπινεφρίνης-ντοπαμίνης, τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά.

Στις περιπτώσεις της κατάθλιψης που είναι ανθεκτική στη θεραπεία υπάρχει ως επιλογή η κεταμίνη , που αποτελεί αναισθητικό. Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι η κεταμίνη είναι ωφέλιμη μόνο σε συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού και δεν αποτελεί θεραπεία πρώτης ή δεύτερης γραμμής.

Ψυχοθεραπεία

Η ψυχοθεραπεία είναι εξαιρετικά αποτελεσματική στη θεραπεία της κατάθλιψης. Μπορείτε να μάθετε δεξιότητες και να νιώσετε καλύτερα όπως επίσης και να προλάβετε τις πιθανές υποτροπές.

Υπάρχουν πολλές μορφές ψυχοθεραπείας που μπορείτε να δοκιμάσετε. Μερικές από αυτές σας βοηθούν να αλλάξετε τον αρνητικό τρόπος σκέψης και τα μοτίβα συμπεριφοράς ώστε να καταπολεμήσετε την κατάθλιψη. Η ψυχοθεραπεία επίσης βοηθά να αναγνωρίσετε τη ρίζα της κατάθλιψης , να κατανοήσετε γιατί νιώθετε έτσι, ποιες είναι οι αιτίες της κατάθλιψης και τι μπορείτε να κάνετε για να παραμείνετε υγιείς.

Ένα από τα χαρακτηριστικά στοιχεία της κατάθλιψης είναι ότι νιώθετε τα συναισθήματα να σας κατακλύζουν και δεν μπορείτε να συγκεντρωθείτε. Η ψυχοθεραπεία βοηθά να αναγνωρίσετε όλους τους παράγοντες που συμβάλλουν στην κατάθλιψη σας και να κάνετε θετικές αλλαγές.

Σχέσεις: μπορείτε να κατανοήσετε τα μοτίβα στις σχέσεις σας, να δημιουργήσετε καλύτερες σχέσεις και να βελτιώσετε αυτές που ήδη έχετε ώστε να μην νιώθετε απομονωμένοι και να δημιουργήσετε ένα υποστηρικτικό δίκτυο που είναι σημαντικό για την πρόληψη της κατάθλιψης.

Υγιή όρια: αν νιώθετε συνεχώς άγχος και δεν μπορείτε να πείτε όχι, έχετε μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσετε κατάθλιψη. Τα υγιή όρια στις σχέσεις και στη δουλειά θα σας ανακουφίσουν από το άγχος και η ψυχοθεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει να αναγνωρίσετε και να θέσετε τα όρια σας.

Διαχείριση προβλημάτων: η συζήτηση με έναν ψυχοθεραπευτή που εμπιστεύεστε μπορεί να σας βοηθήσει να δείτε με πιο θετικό τρόπο τις προκλήσεις που προκύπτουν στην καθημερινότητα.

Ατομική και ομαδική ψυχοθεραπεία

Όταν ακούτε τη λέξη ψυχοθεραπεία αυτόματα σας έρχονται στο μυαλό οι ατομικές συνεδρίες. Ωστόσο, η ομαδική ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη στην θεραπεία της κατάθλιψης. Στην ατομική ψυχοθεραπεία χτίζεται μια ισχυρή σύνδεση με τον ψυχοθεραπευτή και νιώθετε άνετα να μοιραστείτε ευαίσθητες πληροφορίες σε ένα άτομο από ότι σε μια ομάδα ανθρώπων.

Στην ομαδική ψυχοθεραπεία, ακούτε τις εμπειρίες άλλων ανθρώπων που μπορεί να είναι παρόμοιες με τις δικές σας και αυτό ενισχύει την αυτοεκτίμησή σας. Τα μέλη της ομάδας μπορεί να είναι σε διαφορετικά στάδια της κατάθλιψης, και με αυτό τον τρόπο παίρνετε κουράγιο, δύναμη και μπορείτε να δημιουργήσετε ένα ισχυρό κοινωνικό δίκτυο.

Εναλλακτικές θεραπείες

Υπάρχουν εναλλακτικές και συμπληρωματικές θεραπείες για την κατάθλιψη που περιλαμβάνουν τον βελονισμό, την ομοιοπαθητική, τις τεχνικές χαλάρωσης, το διαλογισμό, τη γιόγκα.

Βιταμίνες και συμπληρώματα για την κατάθλιψη

Υπάρχουν βιταμίνες και συμπληρώματα διατροφής που βοηθούν στις ήπιες περιπτώσεις κατάθλιψης. Για παράδειγμα το St. John’s Wort βοηθά στην περιπτώσεις της ήπιας και μέτριας κατάθλιψης αλλά μπορεί να αλληλεπιδρά με άλλα φάρμακα όπως τα αντιπηκτικά, τα αντισυλληπτικά και τα αντικαταθλιπτικά.

Τεχνικές χαλάρωσης

Εκτός από την ανακούφιση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης, οι τεχνικές χαλάρωσης μειώνουν το άγχος και ενισχύουν τα συναισθήματα της χαράς και της ευεξίας. Δοκιμάστε την γιόγκα, τις βαθιές αναπνοές, το διαλογισμό.

Βελονισμός

Ο βελονισμός είναι μια τεχνική στην οποία λεπτές βελόνες τοποθετούνται σε συγκεκριμένα βελονιστικά σημεία στο σώμα ώστε να αποκατασταθεί η ροή της ενέργειας. Βοηθά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης, στη μείωση του άγχους και στην αϋπνία.