Μέσα κοινωνικής δικτύωσης και κατάθλιψη

Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και Κατάθλιψη

Στις μέρες μας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (facebook, instagram, κα) μπορεί να οδηγήσουν στην κατάθλιψη. Με τους γρήγορους ρυθμούς που εξελίσσονται τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τη σημασία που τους δίνουν και το χρόνο που σπαταλούν οι άνθρωποι σε αυτά, μπορεί να αποτελέσουν αιτίες για πολλά ψυχικά νοσήματα. Τα στοιχεία δείχνουν ξεκάθαρα ότι όσο περισσότερο χρησιμοποιούμε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τόσο περισσότερο αυξάνονται οι πιθανότητες να βιώσουμε κατάθλιψη. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι βοηθητική να απεξαρτηθούμε από αυτά.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επηρεάζουν τη ζωή σας. Για παράδειγμα, ίσως να βρείτε ξανά τους παλιούς φίλους σας από το σχολείο ή να ενημερώνεστε για τις εξελίξεις στη ζωή της οικογένειάς σας όταν ζείτε μακριά τους και δεν τους βλέπετε συχνά. Αλλά, υπάρχει και μια σκοτεινή πλευρά  των κοινωνικών μέσων δικτύωσης. Μπορεί να μπαίνετε στη διαδικασία σύγκρισης του εαυτού σας με τους άλλους, να βλέπετε φωτογραφίες που δεν σας κολακεύουν, ή να νιώθετε ότι οι φίλοι σας παραμελούν και όλες αυτές οι αρνητικές συμπεριφορές μπορεί να είναι αιτίες κατάθλιψης ή να επιδεινώνουν την κατάσταση σας. Υπάρχει πλέον μια αποδεδειγμένη σύνδεση μεταξύ μέσων κοινωνικής δικτύωσης και κατάθλιψης, και αν δεν μπορείτε να σταματήσετε τη χρήση τους τελείως, σίγουρα μπορείτε να κάνετε αλλαγές ώστε να ανακουφιστείτε μερικώς τουλάχιστον.

Η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι ένα σύγχρονο φαινόμενο. Μέχρι το 2009, μόνο το 10% των Αμερικάνων είχε προφίλ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το 2019, αυτός ο αριθμός έχει εκτοξευτεί στο 80%. Οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αγγίζουν τα 3.5 δισεκατομμύρια, και αυτός ο αριθμός συνεχίζει να αυξάνεται κατά 10% κάθε χρόνο.

Επειδή η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι τόσο διαδεδομένη, είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε την επίδρασή τους. Το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο κάνουμε πολλά πράγματα, αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι επηρεάζουν την ψυχική μας υγεία.  

Σύνδεση μεταξύ της κατάθλιψης και της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης

 Οι μελέτες έχουν δείξει ότι σαφώς υπάρχει σύνδεση μεταξύ κατάθλιψης και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Μια μελέτη του 2016 που έγινε σε 1750 ανθρώπους ηλικίας 18-32 ετών, έδειξε ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αυξάνουν τον κίνδυνο για κατάθλιψη. Η συσχέτιση ήταν πολύ ισχυρή.

Υπάρχουν πολλές μελέτες με παρόμοια αποτελέσματα. Πολλές από αυτές επικεντρώνονται στους νέους ανθρώπους, τους βασικούς χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Κανένας δεν είναι προετοιμασμένος για τις πιθανές αρνητικές συνέπειες. Οι έφηβοι, οι νέοι ενήλικες, αλλά και ο καθένας μπορεί να βιώσει κατάθλιψη λόγω της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να προκαλέσουν κατάθλιψη;

Πολλοί ειδικοί υποστηρίζουν ότι ενώ δεν είναι αποδεδειγμένο ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προκαλούν κατάθλιψη, υπάρχει μια ισχυρή σύνδεση που δείχνει ότι είναι τουλάχιστον ένας παράγοντας που συμβάλλει. Μπορεί οι άνθρωποι να έχουν ήδη προδιάθεση για κατάθλιψη και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να συμβάλλουν σε αυτό. Είναι επίσης πιθανό ότι κάποιος που αντιμετωπίζει την κατάθλιψη θα στραφεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και θα υιοθετήσει ανθυγιεινές και αρνητικές σκέψεις.

Σε μια άλλη μελέτη του 2018  αποδείχθηκε ότι υπάρχει μια αιτιολογική σύνδεση. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει απλά μια σύνδεση μεταξύ της κατάθλιψης και των κοινωνικών μέσων, αλλά η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι τουλάχιστον ένας παράγοντας που προκαλεί ψυχικά νοσήματα.

Στη μελέτη συμμετείχαν 142 φοιτητές κολλεγίου. Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν τυχαία σε δύο ομάδες: μία που χρησιμοποιούσε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χωρίς όριο όπως στην κανονική τους ζωή, και μία που χρησιμοποιούσε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης περιορισμένα για 30 λεπτά την ημέρα. Η ομάδα που χρησιμοποιούσε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης λιγότερο είχε σημαντικά καλύτερη ψυχική υγεία στο τέλος των τριών εβδομάδων. Η μεγαλύτερη βελτίωση παρατηρήθηκε σε αυτούς ιδίως που είχαν σοβαρή κατάθλιψη στην αρχή.

Πώς η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης προκαλεί κατάθλιψη;

Είναι βέβαιο ότι υπάρχει σύνδεση μεταξύ κατάθλιψης και μέσων κοινωνικής δικτύωσης, και είναι πιθανό να υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προκαλούν άσχημα συναισθήματα, συμβάλλουν στην κατάθλιψη ή ακόμη και την προκαλούν. Κάποιες πιθανές εξηγήσεις περιλαμβάνουν:

• Την κοινωνική σύγκριση. Μια μελέτη σε χρήστες μέσων κοινωνικής δικτύωσης έδειξε ότι οι άνθρωποι που πληρούν τα κριτήρια για κατάθλιψη είναι πιο πιθανό να έχουν υιοθετήσει αρνητικές συμπεριφορές από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Σε αυτό περιλαμβάνονται και οι συγκρίσεις με τους άλλους ανθρώπους και το συναίσθημα ότι κάποιος είναι ʺλιγότεροςʺ ή ʺχειρότεροςʺ.
• Την κακή εικόνα του εαυτού. Οι αρνητικές συμπεριφορές των χρηστών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης με καταθλιπτικά συμπτώματα, δείχνουν ανησυχία για τις φωτογραφίες που αναρτώνται από τους άλλους. Αυτοί οι άνθρωποι ανησυχούν ότι θα είναι άσχημοι στις φωτογραφίες και είναι λιγότερο πιθανό να αναρτούν φωτογραφίες με τους φίλους τους.
• Την μοναξιά και την απομόνωση. Η μοναξιά είναι ένα συναίσθημα που αναφέρεται συχνά από ανθρώπους με συμπτώματα κατάθλιψης που χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αν και τα μέσα υποτίθεται ότι ενισχύουν τις σχέσεις, η υπερβολική χρήση τους αυξάνει την απομόνωση και τα συναισθήματα της μοναξιάς.
• Τον φόβο της απώλειας. Ένα άλλο σημαντικό και αρνητικό συναίσθημα που προκαλούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και συμβάλλει στην κατάθλιψη είναι ο φόβος της απώλειας. Ίσως να νιώθετε έτσι όταν οι φίλοι σας κάνουν πράγματα που σας κάνουν να ζηλεύετε ή δεν σας καλούν κάπου.

Κλινικά συμπτώματα της κατάθλιψης

Τελικά σας επηρεάζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; Η επίγνωση είναι πολύ σημαντική για την καλή ψυχική υγεία. Ίσως να μην συνειδητοποιείτε πόσο σας επηρεάζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Γνωρίζετε όμως τα σημάδια της κατάθλιψης που οι ψυχοθεραπευτές αναζητούν για τη διάγνωση. Βιώνετε κάποια από αυτά τα σημάδια τακτικά; Φαίνεται να συνδέονται με το χρόνο που είστε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; Αν η απάντηση είναι ναι, ίσως να χρειάζεται να σκεφτείτε να ζητήσετε τη βοήθεια ενός ψυχοθεραπευτή ή τουλάχιστον να αρχίσετε να περιορίζετε τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Ίσως λοιπόν  να πάσχετε από κατάθλιψη αν έχετε τουλάχιστον πέντε από τα παρακάτω συμπτώματα τα οποία επιμένουν για δύο εβδομάδες ή περισσότερο:

• Καταθλιπτική διάθεση, με συναισθήματα θλίψης και απελπισίας
• Απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που πριν απολαμβάνατε
• Αλλαγές στην όρεξη ή στο βάρος σας
• Αλλαγές στον ύπνο, είτε αϋπνία είτε υπερβολικός ύπνος
• Κόπωση
• Αίσθηση ότι δεν αξίζετε
• Δυσκολία στη σκέψη, στη συγκέντρωση ή στη λήψη αποφάσεων
• Απότομες ή αργές κινήσεις
• Σκέψεις για το θάνατο και την αυτοκτονία

Να θυμάστε ότι μπορείτε να ζητήσετε βοήθεια ακόμη και αν δεν έχετε όλα τα παραπάνω συμπτώματα της κατάθλιψης. Ίσως να κάνετε λάθος, αλλά αν δεν γίνει η διάγνωση τα συμπτώματα ίσως να επιδεινωθούν και μόνο η ψυχοθεραπεία να σας παρέχει ανακούφιση.

Θεραπεία της κατάθλιψης

Η σύνδεση μεταξύ κατάθλιψης και μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι πραγματική, αλλά δεν σημαίνει απαραίτητα ότι πρέπει να βγάλετε το Facebook και το Instagram εντελώς από τη ζωή σας. Το πρώτο, και το πιο σημαντικό βήμα που μπορείτε να κάνετε αν δεν νιώθετε καλά είναι να ζητήσετε τη βοήθεια ενός ψυχοθεραπευτή. Αν γίνει η διάγνωση της κατάθλιψης, ή ακόμη και αν δεν πληρείτε τα κριτήρια υπάρχουν διαθέσιμες θεραπείες για να διαχειριστείτε και να ανακουφιστείτε από τα αρνητικά σας συναισθήματα.

Ο περιορισμός των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι ένα σημαντικό βήμα στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης. Επίσης είναι πολύ σημαντικό να αλλάξει η διαδικτυακή σας συμπεριφορά. Αν οι διαφωνίες με τους φίλους σας για την πολιτική στο Facebook σας αφήνουν με θλίψη, για παράδειγμα, περιορίστε την αλληλεπίδρασή σας μόνο σε άλλα θέματα.

Οι θετικές αλλαγές στη συμπεριφορά, διαδικτυακά ή σε οποιαδήποτε κατάσταση, είναι μια πρόκληση. Ένας καλά εκπαιδευμένος ψυχοθεραπευτής που δουλεύει με ανθρώπους με κατάθλιψη μπορεί να σας καθοδηγήσει. Η ψυχοθεραπεία έχει να κάνει με την αποδοχή και την επεξεργασία των αρνητικών συναισθημάτων και την κινητοποίηση ώστε να κάνετε θετικές αλλαγές στη ζωή σας.