Πολλοί ασθενείς ρωτάνε ποιο είναι το “καλύτερο φάρμακο για το άγχος“, το καλύτερο ηρεμιστικό. Για να απαντήσει κάποιος σε αυτό το ερώτημα πρέπει να εξετάσει πολλές παραμέτρους, και η σωστή ερώτηση είναι «πιο είναι το καλύτερο αγχολυτικό για μένα». Αναλόγως της βιοχημικής ιδιοσυγκρασίας και τους ιδιαίτερους χαρακτήρες του άγχους, το καλύτερο αγχολυτικό φάρμακο για τον κάθε θεραπευόμενο μπορεί να είναι διαφορετικό.
Τα ηρεμιστικά χάπια επηρεάζουν τους νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου. Αναλόγως με το μηχανισμό δράσης τους, τα φάρμακα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την καταπολέμηση του άγχους κατατάσσονται σε ορισμένες κατηγορίες:
ΗΡΕΜΙΣΤΙΚΑ | ΟΥΣΙΑ / ΔΡΑΣΗ |
---|---|
Βενζοδιαζεπίνες | Είναι τα πιο γνωστά ηρεμιστικά φάρμακα στο ευρύ κοινό, όπως το Xanax, Lexotanil, Tavor, Clonotril, Tranxene, Stedon (Valium). |
Αντικαταθλιπτικά | Αφορά κυρίως SNRI αντικαταθλιπτικά και τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, αλλά και τα SSRI |
Bespar | Βουσπιρόνη |
Lyrica | Πρεγκαμπαλίνη, ένα ανάλογο του γ-αμινοβουτυρικού οξέος GABA |
Νευροληπτικά | Δίνονται σε ορισμένες περιπτώσεις κακοήθους άγχους, όπου συνήθως συνταγογραφούνται συμπληρωματικά, πχ Seroquel, Quepin. Συγκριτικά με τις υπόλοιπες κατηγορίες, είναι πιο βαριά φάρμακα, έχουν περισσότερες παρενέργειες. |
Inderal | Προπρανολόλη (β-blocker): κυρίως όπου συνυπάρχει ταχυκαρδία, αρρυθμίες, και άγχος απόδοσης |
Αντιϊσταμινικά | Ενδείκνυνται ως ελαφρό αγχολυτικό στη συμπτωματική θεραπεία του άγχους και της αϋπνίας (κυρίως το Atarax, αλλά και το Xozal, Zirtek) |
Η τρέχουσα πρώτης γραμμής φαρμακευτική θεραπεία για το άγχος περιλαμβάνει SNRI και SSRI αντικαταθλιπτικά, ενώ οι βενζοδιαζεπίνες ταιριάζουν καλύτερα για την περιστασιακή ή βραχυπρόθεσμη χρήση, ή ως συμπληρωματική/ενισχυτική αγωγή σε περιπτώσεις υπερβολικού άγχους και στρες.
Τα παλαιότερα τρικυκλικά ανικαταθλιπτικά είναι επίσης αποτελεσματικά, αλλά οι παρενέργειές τους μειώνουν τη χρησιμότητά τους. Αναλόγως την περίπτωση, μπορεί να είναι χρήσιμα τα νευροληπτικά νέας γενιάς, ή και άλλα φάρμακα με ηρεμιστική δράση που αναφέρονται στην παραπάνω λίστα, όπως το Bespar, Lyrica, Inderal και Atarax. Αυτά τα φάρμακα χορηγούνται και χωρίς ιατρική συνταγή. Στο παρακάτω γράφημα βλέπετε τη σειρά με την οποία κυκλοφόρησαν οι νεότερες αλλά και παλιότερες βενζοδιαζεπίνες (καθώς και το Bespar).
Η απάντηση για αυτό το ερώτημα όπως αναφέρθηκε κρύβεται στην ιδιαίτερη συμπτωματολογία και την ιδιοσυγκρασία του κάθε ασθενούς. Χρειάζεται δηλαδή εξατομίκευση. Το “άγχος” είναι ένας πολύ γενικός όρος, είναι απαραίτητο καταρχήν να διαχωρίσουμε το παθολογικό οξύ άγχος, από το χρόνιο άγχος, το φοβικό άγχος και το γενικευμένο άγχος
Τα ηρεμιστικά γενικά χρησιμοποιούνται στις περιπτώσεις που υπάρχει έντονο άγχος ή ψυχοσωματικά συμπτώματα. Ωστόσο είναι προτιμότερο η χρήση τους να συνοδεύεται από παράλληλη ψυχοθεραπεία, ώστε ο θεραπευόμενος να μπορέσει να αποκτήσει μεγαλύτερη αυτογνωσία, καλύτερη διαχείριση των συναισθημάτων του και ψυχική ανθεκτικότητα στο άγχος και το στρες, ώστε κάποια στιγμή να μπορέσει να τα διακόψει με ασφάλεια.
Η κάθε βενζοδιαζεπίνη έχει τις δικές της ενδείξεις και το δικό της φαρμοκινητικό προφίλ. Οι βενζοδιαζεπίνες διακρίνονται σε βραχείας (3-8 ώρες), μεσαίας (10-20 ώρες) και με μακράς (1-3 ημέρες) διάρκειας δράση.
Όλες οι βενζοδιαζεπίνες έχουν παρόμοιο μηχανισμό δράσης (επηρεάζουν τον GABA υποδοχέα) και έχουν αγχολυτική και υπναγωγική δράση. Ωστόσο το κάθε φάρμακο της κατηγορίας έχει τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και αναλόγως των συμπτωμάτων του ασθενούς να είναι προτιμότερη κάποια συγκεκριμένη. Γενικά οι βενζοδιαζεπίνες συστείνονται για ένα διάστημα 2 μηνών, ωστόσο στην πράξη μπορούν να ληφθούν και για πολύ μεγαλύτερο διάστημα, σύμφωνα πάντα με τις οδηγίες του ψυχιάτρου σας. Οι βενζοδιαζεπίνες χορηγούνται μόνο με ιατρική συνταγή.
Παρακάτω μπορείτε να συγκρίνετε το μέγεθος δισκίων γνωστών αγχολυτικών φαρμάκων (brand names): Xanax, Bespar, Lexotanil και Tavor.
Η επιλογή της “καλύτερης” βενζοδιαζεπίνης λοιπόν είναι ουσιαστική η επιλογή της “καταλληλότερης” ουσίας, σύμφωνα με τους ιδιαίτερους χαρακτήρες του άγχους και του οργανισμού του ασθενούς (ηλικία, μεταβολισμός, συνοδά προβλήματα, άλλα φάρμακα που λαμβάνει). Επίσης, εκτός της επιλογής της καταλληλότερου ηρεμιστικού, θα πρέπει επίσης να εξατομικεύεται και η δοσολογία. Παραδείγματα:
To Xanax και το Lexotanil είναι τα πιο γνωστά και συχνά συνταγογραφούμενα ηρεμιστικά χάπια (βενζοδιαζεπίνες). Η αποτελεσματικότητά τους είναι παρόμοια, 0.5mg Xanax είναι αντίστοιχο με 1mg Lexotanil. Το Xanax δρα λίγο πιο γρήγορα, ενώ το αποτέλεσμα του Lexotanil είναι πιο παρατεταμένο. Η επιλογή του καλύτερου αγχολυτικού φαρμάκου για εσάς εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, και σε σημαντικό βαθμό από την (βιοχημική) ιδιοσυγκρασία σας.
Η απάντηση για το ποιο αγχολυτικό είναι το καλύτερο ηρεμιστικό φάρμακο για εσάς χρειάζεται εξατομίκευση, και δεν κρύβεται σε ένα φόρουμ και κριτικές για τα φάρμακα. Η λογική επιλογή και το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να συζητήσετε από κοντά με ένα ειδικό ψυχίατρο-ψυχοθεραπευτή, γιατί είναι ο μόνος ειδικός που γνωρίζει τα σχετικά φάρμακα σε βάθος. Νευρολόγοι και παθολόγοι/γενικοί γιατροί δεν γνωρίζουν τις λεπτομέρειες που (οφείλει να) ξέρει ένας ψυχίατρος, ενώ οι ψυχολόγοι δεν έχουν καμία σχετική εκπαίδευση, ούτε φυσικά το ευρύ κοινό, που έχει μια περιορισμένη γνώση και μια περιορισμένη προσωπική εμπειρία, χωρίς την κλινική εμπειρία ενός καταρτισμένου ψυχιάτρου.
Πολύ συχνά το άγχος επηρεάζει και τον ύπνο. Στις περιπτώσεις συνοδών διαταραχών του ύπνου (αϋπνία), μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε αγχολυτικά χάπια, είτε υπναγωγά χάπια (όπως το Stilnox), ή ορισμένα αντικαταθλιπτικά (όπως το Trittico ή το Remeron).
Η κατάχρηση των βενζοδιαζεπινών μπορεί να οδηγήσει φαινόμενα αντοχής και σε εξάρτηση/εθισμό (ψυχολογικό ή/και βιοχημικό), αν και αυτό είναι ένα θέμα το οποίο υπερτονίζεται, όπως στη σειρά του Netflix “Ζάναξ, πάρε τα χάπια σου“. Για υπόλοιπα φάρμακα με ηρεμιστικές ιδιότητες που αναφέρονται σε αυτή τη σελίδα, υπάρχουν διαφορετικές παρενέργειες αναλόγως την κατηγορία τους.
Γενικά μιλώντας, η διακοπή των αγχολυτικών φαρμάκων δεν θα οδηγήσει σε σύνδρομο ή συμπτώματα στέρησης εάν γίνεται σταδιακά υπό τις οδηγίες ενός καταρτισμένου ψυχιάτρου-ψυχοθεραπευτή και εάν έχει γίνει μία ουσιαστική ψυχοθεραπεία.
Οι βενζοδιαζεπίνες γενικά επιβραδύνουν τον ψυχισμό και τις γνωσιακές λειτουργίες, συνεπώς απαιτείτα προσοχή αν κανείς χρησιμοποιεί μηχανήματα, αν οδηγεί ή α εκτελεί επικίνδυνες εργασίες (σε αυτές τις περιπτώσεις προτιμούνται αγχολυτικά άλλων κατηγοριών). Επίσης χρειάζεται προσοχή στο συνδυασμό ηρεμιστικών και αλκοόλ, γιατί το αλκοόλ ενισχύει τη δράση τους και τις παρενέργειες, όπως την επιδείνωση των γνωσιακών λειτουργιών (μνήμη, συγκέντρωση, προσοχή) και των αντανακλαστικών (αστάθειας, καθυστέρηση στις αντιδράσεις).
Φυτικά ηρεμιστικά
Υπάρχει μία πληθώρα φυσικών ουσιών που έχουν ηρεμιστική δράση, όπως η βαλεριάνα (Valmane), η πασιφλόρα, το Rescue Remedy (ένα από τα ανθοϊάματα του Μπαχ). Σε γενικές γραμμές σε ήπιες περιπτώσεις μπορούν να είναι χρήσιμα, χωρίς τις παρενέργειες των αγχολυτικών φαρμάκων. Σημαντικότατη και πιο ουσιαστική βοήθεια μπορεί να προσφέρει επίσης η ομοιοπαθητική και ο βελονισμός, σε πλήθος περιπτώσεων.
Συμπληρωματικά ή εναλλακτικά των αγχολυτικών φαρμάκων, βοήθεια μπορεί να προσφέρει στις περισσότερες περιπτώσεις η ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ, ο ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΣ και η ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ χωρίς τις παρενέργειες των φαρμάκων. Η θεραπεία είναι πιο αποτελεσματική και ουσιαστική όταν συνδυάζεται με αυτές τις μεθόδους, μέσω των οποίων μπορούν να αντιμετωπιστούν οι πραγματικές αιτίες του άγχους, και όχι μόνο οι ψυχοσωματικές εκδηλώσεις του. Επίσης υπάρχουν βιταμίνες και φυσικά αγχολυτικά χάπια χωρίς συνταγή που ίσως να είναι βοηθητικά. Και ειδικά για τις περιπτώσεις εκείνες που το άγχος ξεκινάει μετά από τραυματικά γεγονότα, το EMDR πολύ συχνά μπορεί να δώσει τη λύση.
Θυμηθείτε, συχνά μόνο με το να μιλήσει κάποιος με έναν ειδικό ψυχίατρο, βρίσκει απαντήσεις στις ερωτήσεις και στα προβλήματά του, και νιώθει αμέσως καλύτερα.