Ποιο είναι το καλύτερο φάρμακο για το άγχος; Ηρεμιστικά, Αγχολυτικά χάπια

Το καλύτερο φάρμακο για το άγχος / Ηρεμιστικά

Πολλοί ασθενείς ρωτάνε ποιο είναι το “καλύτερο φάρμακο για το άγχος“, το καλύτερο ηρεμιστικό. Για να απαντήσει κάποιος σε αυτό το ερώτημα πρέπει να εξετάσει πολλές παραμέτρους, και η σωστή ερώτηση είναι «πιο είναι το καλύτερο αγχολυτικό για μένα». Αναλόγως της βιοχημικής ιδιοσυγκρασίας και τους ιδιαίτερους χαρακτήρες του άγχους, το καλύτερο αγχολυτικό φάρμακο για τον κάθε θεραπευόμενο μπορεί να είναι διαφορετικό.

Πως λειτουργούν τα ηρεμιστικά φάρμακα;

Τα ηρεμιστικά χάπια επηρεάζουν τους νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου. Αναλόγως με το μηχανισμό δράσης τους, τα φάρμακα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την καταπολέμηση του άγχους κατατάσσονται σε ορισμένες κατηγορίες:

Αγχολυτικά νέας γενιάς

Η τρέχουσα πρώτης γραμμής φαρμακευτική θεραπεία για το άγχος περιλαμβάνει SNRI και SSRI αντικαταθλιπτικά, ενώ οι βενζοδιαζεπίνες ταιριάζουν καλύτερα για την περιστασιακή ή βραχυπρόθεσμη χρήση, ή ως συμπληρωματική/ενισχυτική αγωγή σε περιπτώσεις υπερβολικού άγχους και στρες.

Τα παλαιότερα τρικυκλικά ανικαταθλιπτικά είναι επίσης αποτελεσματικά, αλλά οι παρενέργειές τους μειώνουν τη χρησιμότητά τους. Αναλόγως την περίπτωση, μπορεί να είναι χρήσιμα τα νευροληπτικά νέας γενιάς, ή και άλλα φάρμακα με ηρεμιστική δράση που αναφέρονται στην παραπάνω λίστα, όπως το Bespar, Lyrica, Inderal και Atarax. Αυτά τα φάρμακα χορηγούνται και χωρίς ιατρική συνταγή. Στο παρακάτω γράφημα βλέπετε τη σειρά με την οποία κυκλοφόρησαν οι νεότερες αλλά και παλιότερες βενζοδιαζεπίνες (καθώς και το Bespar).

Ποιο είναι καλύτερο φάρμακο για το άγχος; 

Η απάντηση για αυτό το ερώτημα όπως αναφέρθηκε κρύβεται στην ιδιαίτερη συμπτωματολογία και την ιδιοσυγκρασία του κάθε ασθενούς. Χρειάζεται δηλαδή εξατομίκευση. Το “άγχος” είναι ένας πολύ γενικός όρος, είναι απαραίτητο καταρχήν να διαχωρίσουμε το παθολογικό οξύ άγχος, από το χρόνιο άγχος, το φοβικό άγχος και το γενικευμένο άγχος

• Το οξύ άγχος αφορά την αντιμετώπιση μιας συγκεκριμένης κατάστασης, που έχει μία αρχή και τέλος, πχ εξετάσεις, παρουσίαση, αντιμετώπιση ενός προβλήματος. Σε αυτές τις περιπτώσεις προτιμούνται ως ηρεμιστικά οι βενζοδιαζεπίνες (Xanax, Lexotanil, Tavor, Clonotril, Tranxene, Stedon/Valium).
• Το χρόνιο άγχος αφορά καταστάσεις ειδικές μεν, χρόνιες δε, για παράδειγμα άγχος υγείας, άγχος για τα παιδιά, άγχος για γονείς, για τα επαγγελματικά ζητήματα, κα. Σε αυτές τις περιπτώσεις άγχους μπορούν να χρησιμοποιηθούν το Bespar, Lyrica, και οι βενζοδιαζεπίνες (οι βενζοδιαζεπίνες συστίνονται για 2 μήνες περίπου, ωστόσο αναλόγως την περίπτωση μπορεί να είναι και μεγαλύτερο διάστημα).
• Το γενικευμένο άγχος (που μπορεί να είναι και χρόνιο): χρησιμοποιούνται Bespar, Lyrica, αντικαταθλιπτικά και οι βενζοδιαζεπίνες.
• Άγχος που συνοδεύει την κατάθλιψη (αγχώδης κατάθλιψη, δηλαδή κατάθλιψη με προεξάρχοντα χαρακτηριστικό το άγχος) ή άλλες ψυχιατρικές διαταραχές και καταστάσεις. Συνήθως προτιμάται συνδυασμός αντικαταθλιπτικών με βενζοδιαζεπίνες.

Ηρεμιστικά ή/και Ψυχοθεραπεία;

Τα ηρεμιστικά γενικά χρησιμοποιούνται στις περιπτώσεις που υπάρχει έντονο άγχος ή ψυχοσωματικά συμπτώματα. Ωστόσο είναι προτιμότερο η χρήση τους να συνοδεύεται από παράλληλη ψυχοθεραπεία, ώστε ο θεραπευόμενος να μπορέσει να αποκτήσει μεγαλύτερη αυτογνωσία, καλύτερη διαχείριση των συναισθημάτων του και ψυχική ανθεκτικότητα στο άγχος και το στρες, ώστε κάποια στιγμή να μπορέσει να τα διακόψει με ασφάλεια.

Ποια είναι η καλύτερη βενζοδιαζεπίνη;

Η κάθε βενζοδιαζεπίνη έχει τις δικές της ενδείξεις και το δικό της φαρμοκινητικό προφίλ. Οι βενζοδιαζεπίνες διακρίνονται σε βραχείας (3-8 ώρες), μεσαίας (10-20 ώρες) και με μακράς (1-3 ημέρες) διάρκειας δράση.

Όλες οι βενζοδιαζεπίνες έχουν παρόμοιο μηχανισμό δράσης (επηρεάζουν τον GABA υποδοχέα) και έχουν αγχολυτική και υπναγωγική δράση. Ωστόσο το κάθε φάρμακο της κατηγορίας έχει τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και αναλόγως των συμπτωμάτων του ασθενούς να είναι προτιμότερη κάποια συγκεκριμένη. Γενικά οι βενζοδιαζεπίνες συστείνονται για ένα διάστημα 2 μηνών, ωστόσο στην πράξη μπορούν να ληφθούν και για πολύ μεγαλύτερο διάστημα, σύμφωνα πάντα με τις οδηγίες του ψυχιάτρου σας. Οι βενζοδιαζεπίνες χορηγούνται μόνο με ιατρική συνταγή.

Παρακάτω μπορείτε να συγκρίνετε το μέγεθος δισκίων γνωστών αγχολυτικών φαρμάκων (brand names): Xanax, Bespar, Lexotanil και Tavor.

Η επιλογή της “καλύτερης” βενζοδιαζεπίνης λοιπόν είναι ουσιαστική η επιλογή της “καταλληλότερης” ουσίας, σύμφωνα με τους ιδιαίτερους χαρακτήρες του άγχους και του οργανισμού του ασθενούς (ηλικία, μεταβολισμός, συνοδά προβλήματα, άλλα φάρμακα που λαμβάνει). Επίσης, εκτός της επιλογής της καταλληλότερου ηρεμιστικού, θα πρέπει επίσης να εξατομικεύεται και η δοσολογία. Παραδείγματα:

• Οι μακράς δράσεις βενζοδιαζεπίνες συνδέεονται με πτώσεις στους ηλικιωμένους και θα πρέπει να αποφεύγονται στις ηλικίες άνω των 65 ετών.
• Οι βενζοδιαζεπίνες μεταβολίζονται από το ήπαρ και απεκκρίνονται στα ούρα, συνεπώς η δόση των βενζοδιαζεπινών πρέπει να μειώνεται εάν είστε πάνω από 65, ή αν έχετε προβλήματα με τους νεφρούς, ήπαρ ή σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα (πχ υπνική άπνοια).
• Οι βενζοδιαζεπίνες πρέπει να αποφεύγονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού.

Xanax ή Lexotanil;

To Xanax και το Lexotanil είναι τα πιο γνωστά και συχνά συνταγογραφούμενα ηρεμιστικά χάπια (βενζοδιαζεπίνες). Η αποτελεσματικότητά τους είναι παρόμοια, 0.5mg Xanax είναι αντίστοιχο με 1mg Lexotanil. Το Xanax δρα λίγο πιο γρήγορα, ενώ το αποτέλεσμα του Lexotanil είναι πιο παρατεταμένο. Η επιλογή του καλύτερου αγχολυτικού φαρμάκου για εσάς εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, και σε σημαντικό βαθμό από την (βιοχημική) ιδιοσυγκρασία σας.

Ποιο φάρμακο για το άγχος είναι καλύτερο να πάρω;

Η απάντηση για το ποιο αγχολυτικό είναι το καλύτερο ηρεμιστικό φάρμακο για εσάς χρειάζεται εξατομίκευση, και δεν κρύβεται σε ένα φόρουμ και κριτικές για τα φάρμακα. Η λογική επιλογή και το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να συζητήσετε από κοντά με ένα ειδικό ψυχίατρο-ψυχοθεραπευτή, γιατί είναι ο μόνος ειδικός που γνωρίζει τα σχετικά φάρμακα σε βάθος. Νευρολόγοι και παθολόγοι/γενικοί γιατροί δεν γνωρίζουν τις λεπτομέρειες που (οφείλει να) ξέρει ένας ψυχίατρος, ενώ οι ψυχολόγοι δεν έχουν καμία σχετική εκπαίδευση, ούτε φυσικά το ευρύ κοινό, που έχει μια περιορισμένη γνώση και μια περιορισμένη προσωπική εμπειρία, χωρίς την κλινική εμπειρία ενός καταρτισμένου ψυχιάτρου.

Άγχος και ύπνος

Πολύ συχνά το άγχος επηρεάζει και τον ύπνο. Στις περιπτώσεις συνοδών διαταραχών του ύπνου (αϋπνία), μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε αγχολυτικά χάπια, είτε υπναγωγά χάπια (όπως το Stilnox), ή ορισμένα αντικαταθλιπτικά (όπως το Trittico ή το Remeron).

Παρενέργειες ηρεμιστικών – εθισμός & εξάρτηση

Η κατάχρηση των βενζοδιαζεπινών μπορεί να οδηγήσει φαινόμενα αντοχής και σε εξάρτηση/εθισμό (ψυχολογικό ή/και βιοχημικό), αν και αυτό είναι ένα θέμα το οποίο υπερτονίζεται, όπως στη σειρά του Netflix “Ζάναξ, πάρε τα χάπια σου“. Για υπόλοιπα φάρμακα με ηρεμιστικές ιδιότητες που αναφέρονται σε αυτή τη σελίδα, υπάρχουν διαφορετικές παρενέργειες αναλόγως την κατηγορία τους.

Γενικά μιλώντας, η διακοπή των αγχολυτικών φαρμάκων δεν θα οδηγήσει σε σύνδρομο ή συμπτώματα στέρησης εάν γίνεται σταδιακά υπό τις οδηγίες ενός καταρτισμένου ψυχιάτρου-ψυχοθεραπευτή και εάν έχει γίνει μία ουσιαστική ψυχοθεραπεία.

Οι βενζοδιαζεπίνες γενικά επιβραδύνουν τον ψυχισμό και τις γνωσιακές λειτουργίες, συνεπώς απαιτείτα προσοχή αν κανείς χρησιμοποιεί μηχανήματα, αν οδηγεί ή α εκτελεί επικίνδυνες εργασίες (σε αυτές τις περιπτώσεις προτιμούνται αγχολυτικά άλλων κατηγοριών). Επίσης χρειάζεται προσοχή στο συνδυασμό ηρεμιστικών και αλκοόλ, γιατί το αλκοόλ ενισχύει τη δράση τους και τις παρενέργειες, όπως την επιδείνωση των γνωσιακών λειτουργιών (μνήμη, συγκέντρωση, προσοχή) και των αντανακλαστικών (αστάθειας, καθυστέρηση στις αντιδράσεις).

Φυτικά ηρεμιστικά

Υπάρχει μία πληθώρα φυσικών ουσιών που έχουν ηρεμιστική δράση, όπως η βαλεριάνα (Valmane), η πασιφλόρα, το Rescue Remedy (ένα από τα ανθοϊάματα του Μπαχ). Σε γενικές γραμμές σε ήπιες περιπτώσεις μπορούν να είναι χρήσιμα, χωρίς τις παρενέργειες των αγχολυτικών φαρμάκων. Σημαντικότατη και πιο ουσιαστική βοήθεια μπορεί να προσφέρει επίσης η ομοιοπαθητική και ο βελονισμός, σε πλήθος περιπτώσεων.