Ψυχοφάρμακα - κατάλογος, κατηγορίες / Ψυχιατρικά φάρμακα
Τα ψυχιατρικά φάρμακα τα συνοδεύει ένα στίγμα: η ίδια η λέξη "ψυχοφάρμακα" είναι φορτισμένη με προκαταλήψεις, φόβους για παρενέργειες (πχ "τα ψυχοφάρμακα σε χαζεύουν") και άλλους αρνητικούς μύθους. Ο σωστότερος όρος είναι "ψυχoτρόπα" φάρμακα, δηλαδή φάρμακα που μπορούν να επηρεάζουν τη λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος (εγκέφαλος), δηλαδή τη σκέψη, το συναίσθημα, την γενική ψυχική κατάσταση.
Ψυχοφάρμακα - Ψυχιατρικά φάρμακα
Οι βασικές κατηγορίες ψυχοφαρμάκων (εννοώντας φάρμακα που επηρεάζουν τις ψυχικές λειτουργίες και που χρησιμοποιούνται στην ψυχιατρική) είναι έξι:
| ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ | ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ - Ψυχοφαρμακολογία |
|---|---|
| ΑΝΤΙΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΑ | κυρίως για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης, αλλά και για άλλα νοσήματα (όπως ψυχαναγκασμοί, άγχος, φοβίες, κα). Τα περισσότερα επηρεάζουν τη σεροτονίνη. |
| ΗΡΕΜΙΣΤΙΚΑ | (γνωστά και ως ΑΓΧΟΛΥΤΙΚΑ): για την αντιμετώπιση του άγχους. Κυρίως είναι βενζοδιαζεπίνες, οι οποίες δρούν επηρεάζοντας το GABA. |
| ΥΠΝΑΓΩΓΑ | για την αντιμετώπιση της αϋπνίας και των διαταραχών ύπνου. |
| ΑΝΤΙΨΥΧΩΣΙΚΑ | (γνωστά και ως ΝΕΥΡΟΛΗΠΤΙΚΑ): αντιμετώπιση σχιζοφρένειας, ψυχωσικής συμπτωματολογίας γενικότερα, αλλά και την καταστολή της ανησυχίας. Δρούν επηρεάζοντας κυρίως τη ντοπαμίνη. |
| ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΤΙΚΑ | για τις διαταραχές του συναισθήματος (όπως η διπολική διαταραχή) |
| ΔΙΕΓΕΡΤΙΚΑ | χρησιμοποιούνται για τις διαταραχές συμπεριφοράς (πχ ΔΕΠΥ) |
Υπάρχουν και άλλα φάρμακα τα οποία επηρεάζουν την εγκεφαλική λειτουργία, αλλά θα έλεγε κανείς πως θεωρούνται περισσότερο φάρμακα άλλης ειδικότητας (Νευρολογίας), όπως τα αντιεπιληπτικά και τα νοοτρόπα, ωστόσο παρουσιάζονται επίσης στον παρακάτω κατάλογο ψυχοφαρμάκων. Στις ψυχοτρόπες ουσίες ανήκουν και οι εξαρτησιογόνες ουσίες, αλλά αυτές δεν θεωρούνται φάρμακα (αν και πλέον μελετούνται η κεταμίνη και άλλες ψυχεδελικές ουσίες).
Ψυχοφάρμακα - παρενέργειες
Οι διάφορες κατηγορίες των παραπάνω ψυχοφαρμάκων, έχουν τελείως διαφορετικούς μηχανισμούς δράσης και κατ'επέκταση διαφορετικές παρενέργειες. Είναι λοιπόν λάθος να αναφέρεται κανείς σε αυτά γενικεύοντας. Επίσης, οι παρενέργειες των φαρμάκων σχετίζονται στις περισσότερες περιπτώσεις και με τη δοσολογία. Στο κοινό υπάρχουν προκαταλήψεις και φόβοι για τα φάρμακα, όπως για καταστολή, που στην πράξη σχετίζονται με αθεράπευτες ή ανθεκτικές περιπτώσεις και την μακροχρόνια λήψη φαρμάκων. Ένας ψυχίατρος μαζί με τον ασθενή πρέπει πάντα να ζυγίζουν τα υπέρ και τα κατά της χρήσης ψυχοφαρμάκων.
Τα νεότερα αντικαταθλιπτικά είναι γενικώς καλώς ανεκτά φάρμακα και έχουν λιγότερες παρενέργειες, σε σχέση με τα πιο βαριά παλιότερα αντικαταθλιπτικά, και πραγματικά σώζουν ζωές. Η ψυχοθεραπεία αποτελεί μια εναλλακτική επιλογή θεραπείας, ιδίως στις πιο ελαφριές περιπτώσεις.
Τα αγχολυτικά (όπως το Xanax) είναι πολύ αποτελεσματικά φάρμακα, ωστόσο η κατάχρηση μπορεί να οδηγήσει σε θέματα εξάρτησης, αν και υπάρχουν τρομακτικές προκαταλήψεις και παραπληροφόρηση για το θέμα. Η χρήση αγχολυτικών θα πρέπει να συνοδεύεται από ψυχοθεραπεία, ώστε οι άνθρωποι να μαθαίνουν να διαχειρίζονται το άγχος και τα θέματα που τους απασχολούν. Οι βενζοδιαζεπίνες δεν χορηγούνται χωρίς ιατρική συνταγή.
Οι πιο σοβαρές παρενέργειες συνοδεύουν τα αντιψυχωσικά φάρμακα και τα σταθεροποιητικά, τα οποία θεωρούνται και τα πιο βαριά ψυχοφάρμακα, ωστόσο η βοήθειά τους είναι πολύτιμη και αναντικατάστατη για τις καταστάσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν. Τα νεότερα αντιψυχωσικά έχουν πολύ λιγότερες παρενέργειες σε σχέση με τα παλιότερα. Αρκετά σταθεροποιητικά (αντιεπιληπτικά) συχνά χρειάζονται εξετάσεις αίματος, ώστε να καθορίζονται τα επίπεδα του φαρμάκου στο αίμα.
Ψυχοφάρμακα - αλφαβητικός κατάλογος
Στον παρακάτω αλφαβητικό κατάλογο φαρμάκων θα βρείτε τα ονόματα των σημαντικότερων φαρμάκων που χρησιμοποιούνται στην Ψυχιατρική (ψυχοφάρμακα), τα εμπορικά τους ονόματα (brand names και άλλες μάρκες), τα πρωτότυπα ψυχοφάρμακα, γενόσημα και την κατηγορία στην οποία ανήκουν. Τα φάρμακα είναι ταξινομημένα αλφαβητικά με βάση την εμπορική ονομασία τους.Τα περισσότερα από αυτά χορηγούνται χωρίς συνταγή.
ΦΥΤΙΚΑ ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ
Εκτός από τα ψυχοφάρμακα της παραπάνω λίστας, υπάρχουν βιταμίνες και ορισμένα φυτικά σκευάσματα τα οποία συμπληρωματικά μπορούν να βοηθήσουν σε ψυχολογικά προβλήματα (κυρίως στην αντιμετώπιση ήπιων περιπτώσεων κατάθλιψης και άγχους). Για αυτές τις ουσίες μπορεί κανείς να βρει πολλά διαφορετικά σκευάσματα στα φαρμακεία.
| ΟΝΟΜΑ | ΟΥΣΙΑ |
|---|---|
| 5-HTP | 5-Υδροξυτρυπτοφάνη |
| CBD | Κανναβιδιόλη |
| EVIOL | Βιταμίνη Ε |
| FILICINE | Φυλλικό οξύ |
| LECALCIF | Βιταμίνη D |
| NEUROBION | Βιταμίνη Β12, Β6, Β1 |
| OMEGA-3 | Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα |
| St JOHN WORT | Βαλσαμόχορτο |
| TROFOCARD | Μαγνήσιο |
| ULTRA LEVURE | Προβιοτικά |
| VALMANE | Βαλεριάνα |