Κρίση Πανικού ή Κρίση Άγχους; Συμπτώματα
Η κρίση πανικού και μια κρίση άγχους αν και έχουν αρκετά κοινά χαρακτηριστικά, έχουν και κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που τις διαφοροποιούν. Οι κρίσεις πανικού γενικά είναι πιο έντονες από ότι οι κρίσεις άγχους και έχουν διαφορετική ένταση και διάρκεια. Πως όμως μπορείτε να καταλάβετε αν έχετε Κρίση Πανικού ή Κρίση Άγχους ;
Ποια είναι τα συμπτώματα ;
1. Συμπτώματα κρίσης πανικού
Οι κρίσεις πανικού έρχονται ξαφνικά, χωρίς προφανή αιτία. Η επιστήμη δεν έχει ακόμα μία ολοκληρωμένη απάντηση γιατί παθαίνουμε κρίση πανικού, αλλά γνωρίζουμε ότι σε συγκεκριμένες συνθήκες και καταστάσεις μπορεί να εκλυθεί μία κρίση πανικού. Οι άνθρωποι που βιώνουν κρίσεις πανικού εμφανίζουν συνδυασμούς των παρακάτω συμπτωμάτων.
Τα κύρια ψυχικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- ξαφνικός φόβο ότι θα πεθάνουν (πχ έμφραγμα, "θα σπάσει η καρδιά μου")
- φόβος ότι μπορεί να τρελαθούν (σχιζοφρένεια), ότι θα χάσουν τον έλεγχο του μυαλού ή του εαυτού τους, ή ότι θα πάθουν εγκεφαλικό.
Τα κύρια ψυχοσωματικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Ταχυπαλμία (αυξημένοι καρδιακοί παλμοί)
- Πόνο στο στήθος
- Αίσθηση πνιγμού στο λαιμό
- Δύσπνοια, δυσκολία στην αναπνοή
- Ίλιγγο, ζάλη
- Εξάψεις ή ρίγος
- Ναυτία
- Μούδιασμα στο κεφάλι ή στα άκρα, μυρμήγκιασμα
- Τρέμουλο
- Ταχύπνοια, μικρές αναπνοές
- Πόνο στο στομάχι
- Εφίδρωση
Τα συμπτώματα της κρίσης πανικού κορυφώνονται εντός 10 λεπτών, και στη συνέχεια σταδιακά υποχωρούν. Μετά από μια κρίση πανικού οι άνθρωποι αισθάνονται αγχωμένοι και ανήσυχοι για το υπόλοιπο της ημέρας. Η ζωή μετά την κρίση πανικού αλλάζει, καθώς ο άνθρωπος φοβάται συνεχώς για την επόμενη κρίση πανικού, με αποτέλεσμα να εγκαθίσταται αποφευκτικότητα για οτιδήποτε συνδέεται με την πρόκληση μιας κρίσης πανικού.
Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστεί και αποπροσωποποίηση, δηλαδή οι άνθρωποι να αισθάνονται αποστασιοποιημένοι (αποκομμένοι) από τον εαυτό τους (πχ ότι είναι έξω από το σώμα τους και βλέπουν τον εαυτό τους σαν παρατηρητής) ή το περιβάλλον τους.
2. Συμπτώματα κρίσης άγχους
Ενώ οι κρίσεις πανικού εμφανίζονται εντελώς ξαφνικά, τα συμπτώματα της κρίσης άγχους εμφανίζονται μετά από ένα διάστημα υπερβολικής ανησυχίας. Τα συμπτώματα μπορεί να γίνουν έντονα μέσα σε λίγα λεπτά ή ώρες. Γενικά, είναι λιγότερο έντονη από ότι η κρίση πανικού.
Τα συμπτώματα της κρίσης άγχους περιλαμβάνουν:
- Το άτομο τρομάζει πιο εύκολα
- Πόνο στο στήθος
- Ζαλάδα
- Ξηρό στόμα
- Αίσθημα παλμών στο στομάχι
- Κόπωση
- Φόβο
- Ευερεθιστότητα
- Απώλεια συγκέντρωσης
- Μυϊκό πόνο
- Μούδιασμα στο κεφάλι ή στα άκρα, μυρμήγκιασμα
- Ταχυπαλμία
- Ανησυχία
- Ταχύπνοια
- Διαταραχές στον ύπνο, αϋπνία
- Αίσθηση πνιγμού, δύσπνοια
- Ταραχή και αγωνία
Τα συμπτώματα του άγχους συνήθως διαρκούν περισσότερο από τα συμπτώματα της κρίσης πανικού. Ίσως επιμένουν για μέρες, εβδομάδες ή μήνες.
Διαφορές μεταξύ κρίσεων πανικού και άγχους
Επειδή τα συμπτώματα είναι παρόμοια, είναι δύσκολο να διαχωρίσει ένας μη-ειδικός την κρίση πανικού από την κρίση άγχους.
Κάποιες σημεία που μπορεί να βοηθήσουν είναι:
- Οι κρίσεις πανικού συνήθως συμβαίνουν ξαφνικά, χωρίς να έχει προηγηθεί απαραιτήτως κάποια αφορμή. Οι κρίσεις άγχους εμφανίζονται μετά από κάποιο επίμονο στρεσογόνο παράγοντα ή φόβο.
- Οι κρίσεις πανικού έχουν το χαρακτηριστικό του επικείμενου θανάτου ή τρέλας (ΤΕΣΤ σχιζοφρένειας).
- Τα συμπτώματα των κρίσεων πανικού είναι έντονα και προκαλούν αναστάτωση. Τα συμπτώματα των κρίσεων άγχους ποικίλουν σε ένταση από ήπια σε σοβαρή.
- Οι κρίσεις πανικού κορυφώνονται γρήγορα, ενώ τα συμπτώματα του άγχους γίνονται σταδιακά πιο έντονα με τις ώρες ή τις ημέρες.
- Μια κρίση πανικού διαρκεί λίγο (20-30 λεπτά), ενώ τα συμπτώματα της κρίσης άγχους μπορεί να κρατήσουν περισσότερο, ακόμα και ώρες.
- Μία κρίση πανικού μπορεί να εμφανιστεί ακόμα και κατά τη διάρκεια του ύπνου (νυχτερινή κρίση πανικού)
Οι διαφορές μεταξύ των κρίσεων άγχους και των κρίσεων πανικού φαίνονται στον παρακάτω πίνακα:
Αντίθετα με τις κρίσεις πανικού, μια περιστασιακή κρίση άγχους δεν αποτελεί αναγκαία και σημάδι κάποιας διαταραχής άγχους. Το άγχος είναι μια φυσιολογική αντίδραση σε συγκεκριμένες αιτίες ή γεγονότα, και οι κρίσεις άγχους είναι απλά μια σαφώς πιο έντονη μορφή αυτού του συναισθήματος.
Οι κρίσεις πανικού σχεδόν τυπικά οδηγούν σε συμπεριφορές αποφυγής ή υπερβολικού ελέγχου, καθώς ο άνθρωπος πλέον συνεχώς φοβάται αν θα το ξαναπάθει. Για παράδειγμα, κάποιος που έχει βιώσει μια κρίση πανικού θα αποφεύγει μέρη ή καταστάσεις που συνδέθηκαν με την κρίση πανικού (πχ οδήγηση, μέσα μαζικής μεταφοράς, ανοιχτούς χώρους/αγοραφοβία, κα).
Ποιες είναι οι αιτίες ;
Οι κρίσεις άγχους και οι κρίσεις πανικού μπορεί να σχετίζονται με:
- Κάποιο ψυχολογικό τραύμα, παρελθοντικό ή πιο πρόσφατο (πχ ατύχημα, τροχαίο, θάνατος/απώλεια αγαπημένου προσώπου, τραύματα παιδικής ηλικίας)
- Άγχος, εργασιακό στρες
- Προβλήματα σε προσωπικό επίπεδο, σχέσεων, οικογενειακών
- Κοινωνικό άγχος
- Καφεΐνη
- Αλκοόλ ή ναρκωτικά (ιδίως χασίς/κάνναβη, κοκαΐνη)
- Χρόνιες καταστάσεις ή χρόνιος πόνος (πχ ινομυαλγία)
- Διάφορα φάρμακα ή συμπληρώματα διατροφής (που μπορεί να περιέχουν διεγερτικές ουσίες)
- Φοβίες
Παράγοντες κινδύνου
Τα άτομα είναι πιο πιθανό να βιώσουν κρίσεις πανικού εάν έχουν:
- Μια αγχώδης προσωπικότητα
- Άλλα θέματα ψυχικής υγείας, όπως κατάθλιψη, διπολική διαταραχή ή κάποια άλλη αγχώδη διαταραχή
- Μέλη της οικογένειας με άγχος ή κρίσεις πανικού
- Ένα χρόνιο πρόβλημα υγείας όπως ο θυρεοειδής, ο διαβήτης ή καρδιακή νόσος
- Θέματα με το αλκοόλ ή εξάρτηση από ουσίες
- Άγχος στην προσωπική και επαγγελματική ζωή
- Έχουν βιώσει μια κατάσταση στρες, όπως το διαζύγιο, ο χωρισμός, απόλυση
- Έχουν βιώσει ένα σημαντικό τραύμα στο παρελθόν
- Είναι μάρτυρες ενός τραυματικού γεγονότος
Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να παθαίνουν κρίσεις άγχους ή πανικού από ότι οι άνδρες.
Διάγνωση
Ο ψυχίατρος είναι ο ειδικός που μπορεί να διαγνώσει τις κρίσεις πανικού ή την αγχώδη διαταραχή. Για την διάγνωση ο γιατρός διερευνά τα ψυχολογικά και σωματικά συμπτώματα και τα γεγονότα της ζωής. Αν κριθεί απαραίτητο γίνεται και περαιτέρω αξιολόγηση, που περιλαμβάνει:
- Καρδιολογικές εξετάσεις
- Εξετάσεις αίματος (πχ θυροειδής)
Συνήθως βέβαια οι ασθενείς επισκέπτονται τον ψυχίατρο τελευταίο, αφού πρώτα έχουν κάνει ήδη πολλαπλές εξετάσεις, αφού πρώτα έχουν επισκεφτεί πολλούς γιατρούς άλλων ειδικοτήτων (ιδίως καρδιολόγους) και τα επείγοντα περιστατικά σε πολλά νοσοκομεία..
Τι κάνουμε κατά τη διάρκεια μιας κρίσης άγχους ή πανικού ;
Οι ακόλουθες στρατηγικές μπορεί να βοηθήσουν:
- Αναγνώριση της κατάστασης: αναγνωρίζουμε τα γνωστά συμπτώματα και διαβεβαιώνουμε τον εαυτό μας ότι σύντομα θα περάσουν.
- Αναπνέουμε αργά και βαθιά: επικεντρωνόμαστε στην αναπνοή, αργές και βαθιές αναπνοές μέχρι τα συμπτώματα να υποχωρήσουν.
- Δοκιμάζουμε τεχνικές χαλάρωσης: ένα άτομο μπορεί να μάθει αυτές τις τεχνικές ώστε να μειώνει τα αισθήματα πανικού και άγχους.
- Πρακτικές ενσυνειδητότητας: η ενσυνειδητότητα (mindfulness) βοηθά τους ανθρώπους να μένουν συγκεντρωμένοι στο παρόν και είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη για όσους ανησυχούν για το μέλλον.
Μπορείτε να δείτε πιο αναλυτικά τι μπορείτε να κάνετε ως πρώτες βοήθειες για μια κρίση άγχους ή πανικού.
Τρόποι αντιμετώπισης
Οι τρόποι αντιμετώπισης περιλαμβάνουν:
- Μια θετική στάση ζωής
- Διαχείριση ή μείωση του άγχους
- Ανακάλυψη αιτιών
- Περιορισμό του αλκοόλ και της καφεΐνης
- Υγιεινή διατροφή
- 8 ώρες ύπνο το βράδυ
- Καθημερινή σωματική άσκηση
- Χόμπι και άλλες αναζωογονητικές δραστηριότητες
- Εξάσκηση στον διαλογισμό, την yoga
- Δημιουργία ενός δικτύου υποστήριξης
Αντιμετώπιση με φάρμακα
Υπάρχουν πολλά φάρμακα για την αντιμετώπιση του άγχους. Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα στους ανθρώπους με σοβαρές και επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού ή άγχους. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με την ψυχοθεραπεία ή μόνη της .
Αναλόγως της διαταραχής άγχους που αντιμετωπίζετε, ένας ψυχίατρος μπορεί να συνταγογραφήσει:
- Αγχολυτικά φάρμακα / Βενζοδιαζεπίνες (πχ Xanax)
- Αντικαταθλιπτικά
- Άλλα φάρμακα, για παράδειγμα β-αναστολείς (Inderal, Concor, κα)
Συμπέρασμα
Οι κρίσεις άγχους και κρίσεις πανικού είναι διαφορετικές αλλά μοιράζονται κάποια κοινά συμπτώματα. Οι κρίσεις πανικού είναι συνήθως ξαφνικές και έντονες, ενώ οι κρίσεις άγχους ακολουθούν μετά από παρατεταμένο άγχος. Οι κρίσεις άγχους και πανικού προκαλούν αναστάτωση, αλλά με συγκεκριμένες στρατηγικές ή/και αγχολυτικά μπορεί να μειωθεί η ένταση των συμπτωμάτων, ενώ η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των πραγματικών αιτίων του άγχους και των κρίσεων πανικού.
Αντιμετώπιση άγχους και κρίσεων πανικού
Όσο πιο σύντομα ζητήσει κάποιος βοήθεια, τόσο καλύτερα είναι τα αποτελέσματα. Mε την ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ μπορεί κανείς να μάθει να διαχειρίζεται το άγχος και επεξεργαστεί σε βάθος τα αίτια του άγχους και των κρίσεων πανικού, ώστε να τα αντιμετωπίσει ριζικά και μόνιμα.
Το EMDR είναι μια ειδική τεχνική που επιτρέπει τη γρήγορη και αποτελεσματική αντιμετώπιση δύσκολων/τραυματικών βιωμάτων (όπως πένθος, χωρισμοί, ατυχήματα, κορωνοϊός, κα) που μπορεί να επιβαρύνουν ή να αποτελούν τη ρίζα του άγχους και των κρίσεων πανικού.
Επίσης η ΟΜΟΙΟΠΑΘΗΤΙΚΗ και ο ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΣ σε πολλές περιπτώσεις μπορούν να δώσουν τη λύση με φυσικό τρόπο, χωρίς φάρμακα ή παρενέργειες.
Τεστ κρίσης πανικού
Μπορείτε να κάνετε το online ΤΕΣΤ ΚΡΙΣΗΣ ΠΑΝΙΚΟΥ για μια πρώτη εκτίμηση σχετικά με το αν εμφανίζετε κρίσεις πανικού ή άγχους.