Κοινωνικό άγχος, τι είναι; Κοινωνική φοβία

Κοινωνικό άγχος / Κοινωνική φοβία

Το κοινωνικό άγχος (social anxiety) ή κοινωνική φοβία ή διαταραχή κοινωνικού άγχους στα ελληνικά, είναι η υπερβολική συναισθηματική δυσφορία, ο φόβος ή η ανησυχία για τις κοινωνικές εκδηλώσεις. Το άτομο ανησυχεί μήπως γίνει στόχος σχολίων και κριτικής από άλλους ανθρώπους, και φοβάται να αλληλεπιδράσει με άλλα άτομα.

Ο όρος “φοβία” χαρακτηρίζει γενικότερα τον υπερβολικό (αδικαιολόγητο) φόβο για συγκεκριμένες καταστάσεις, αντικείμενα ή συνθήκες, δεν είναι απλά ντροπαλότητα. Υπολογίζεται ότι το 7% των ενηλίκων έχουν βιώσει κοινωνική φοβία τα τελευταία χρόνια και ότι το 12% του ίδιου πληθυσμού θα την βιώσει κάποια στιγμή στη ζωή του.

Αλήθειες για το κοινωνικό άγχος (κοινωνική φοβία)

• Οι άνθρωποι με διαταραχή κοινωνικού άγχους είναι δυσανάλογα νευρικοί σε κοινωνικές εκδηλώσεις.
• Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν δυσφορία, ζαλάδα, εφίδρωση, ταχυκαρδία και ανησυχία. Επίσης μπορεί το άτομο να παθαίνει κρίσεις πανικού ή ακόμα και να τραυλίζει.
• Είναι πιο συχνή στις γυναίκες από ότι στους άνδρες.
• Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει ψυχοθεραπεία και φαρμακευτική αγωγή (αντικαταθλιπτικά ή/και αγχολυτικά φάρμακα).

 Τι είναι η Διαταραχή Κοινωνικού Άγχους;

Ένα άτομο με διαταραχή κοινωνικού άγχους αισθάνεται υπερβολικό φόβο για τον εξευτελισμό σε δημόσιες εκδηλώσεις. Αυτός ο φόβος μπορεί να επηρεάσει τις προσωπικές και επαγγελματικές σχέσεις.Η διαταραχή κοινωνικού άγχους συχνά εμφανίζεται στην πρώιμη παιδική ηλικία σαν αντίδραση στην κοινωνική ανάπτυξη. Οι αιτίες της κοινωνικής φοβίας ποικίλουν και εξαρτώνται από το κάθε άτομο.

Πολλοί άνθρωποι αισθάνονται νευρικοί σε σημαντικές κοινωνικές εκδηλώσεις, όπως οι παρουσιάσεις στην δουλειά τους, τα ραντεβού ή οι διαγωνισμοί. Αυτό είναι φυσιολογικό και δεν χαρακτηρίζεται ως κοινωνική φοβία. Όμως η διαταραχή κοινωνικού άγχους αφορά μια παθολογική κατάσταση όπου οι καθημερινές κοινωνικές επαφές προκαλούν υπερβολικό φόβο, αμηχανία και ανυπέρβλητη ντροπή. Καθημερινά, ασήμαντα θέματα, όπως ένα γεύμα σε δημόσιο χώρο ή με φίλους, γίνονται ιδιαίτερα αγχωτικά για κάποιον με κοινωνική φοβία.

Συμπτώματα κοινωνικού άγχους

Τα συμπτώματα μπορεί να είναι ψυχοσωματικά, συναισθηματικά και συμπεριφορικά. Η κοινωνική φοβία επηρεάζει καθημερινά θέματα, όπως η δουλειά, οι κοινωνικές επαφές, τη σχολική ζωή, και άλλες δραστηριότητες. Τα συναισθηματικά συμπτώματα και τα συμπτώματα συμπεριφοράς περιλαμβάνουν:

• Την αποφυγή καταστάσεων στις οποίες το άτομο αισθάνεται ότι θα είναι το κέντρο της προσοχής
• Τον φόβο να είναι σε κάποιο χώρο με ξένους
• Την ανησυχία για το πώς φαίνεται στους άλλους
• Τον υπερβολικό φόβο της ταπείνωσης και του εξευτελισμού, ή να γίνεται στόχος σχολίων και κριτικής
• Τον φόβο της ανησυχίας (που χειροτερεύει την κατάσταση)
• Τον φόβο να συναντήσει άτομα με κύρος
• Την σοβαρή ανησυχία όταν αντιμετωπίζει την κατάσταση που φοβάται, η οποία μπορεί να ακολουθείται ακόμα και από κρίσεις πανικού
• Την αποφυγή δραστηριοτήτων ή συναντήσεων με ανθρώπους εξαιτίας του φόβου της ντροπής
• Εμμονική ενασχόληση με κοινωνικές εκδηλώσεις που προκαλούν ανησυχία

Τα παιδιά με πιθανή διαταραχή κοινωνικού άγχους τείνουν να ανησυχούν μήπως ρεζιλευτούν μπροστά στους συνομήλικούς τους, και όχι τόσο μπροστά σε άλλους ενήλικες.

Τα ψυχο-σωματικά συμπτώματα του κοινωνικού άγχους περιλαμβάνουν:

• Ταχυκαρδία
• Πόνο στο στομάχι
• Αποφυγή της βλεμματικής επαφής
• Κοκκίνισμα
• Κλάμα, ξεσπάσματα θυμού, προσκόλληση στους γονείς ή απομόνωση
• Ιδρωμένα και κρύα χέρια
• Σύγχυση
• Κλάμα
• Διάρροια
• Δυσκολία στην ομιλία, κάποιες φορές τρέμουλο στη φωνή, τραυλισμό
• Ξηροστομία
• Υπερβολική εφίδρωση
• Σύσπαση των μυών
• Ναυτία
• Τρέμουλο και μυρμήγκιασμα
• Διαταραχή στο βάδισμα, το άτομο φοβάται μήπως χάσει την ισορροπία του

Ένα άτομο με κοινωνικό άγχος μπορεί επίσης να:

• Είναι υπερευαίσθητο στην κριτική
• Έχει χαμηλή αυτοπεποίθηση
• Έχει μειωμένες κοινωνικές ικανότητες
• Συγκεντρώνεται σε αρνητικές σκέψεις και την καταστροφολογία
• Μιλάει αρνητικά για τον εαυτό του (αρνητική εσωτερική φωνή)

Τα άτομα με διαταραχή κοινωνικού άγχους μερικές φορές δεν αποδίδουν στο σχολείο ή στη δουλειά αποφεύγοντας να τραβούν την προσοχή ή να συμμετέχουν σε ομάδες. Σε σοβαρές ή χρόνιες περιπτώσεις κοινωνικής φοβίας, το άτομο ίσως να εμφανίσει άλλες ψυχολογικές καταστάσεις, όπως η κατάθλιψη.

Ένα άτομο με διαταραχή κοινωνικού άγχους μπορεί βρίσκει εξαιρετικά δύσκολες ή άβολες τις παρακάτω καταστάσεις:

• Να συστήνει τον εαυτό του και να μιλά σε ανθρώπους που δεν γνωρίζει
• Να μπαίνει σε κάποιο χώρο στον οποίο οι άνθρωποι έχουν ήδη καθίσει
• Να έχει βλεμματική επαφή με άλλους
• Να παραγγέλνει σε ένα εστιατόριο
• Να ξεκινά μια συζήτηση
• Να χρησιμοποιεί δημόσιες τουαλέτες
• Να γράφει μπροστά σε άλλους ανθρώπους

Οι άνθρωποι με διαταραχή κοινωνικού άγχους συνήθως γνωρίζουν ότι η ανησυχία τους είναι παράλογη. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις, η ανησυχία επιμένει και δεν καλυτερεύουν χωρίς την κατάλληλη θεραπεία.

Φάρμακα για την κοινωνική φοβία

Τα φάρμακα που προτιμούνται για την αντιμετώπιση της κοινωνικής φοβίας είναι τα αντικαταθλιπτικά (SSRI κυρίως) όταν πρόκειται για σοβαρές περιπτώσεις που επηρεάζουν σημαντικά τη λειτουργικότητα και την κοινωνική ζωή. Διαφορετικά, αν παρουσιάζεται η φοβία μόνο περιστασιακά ή είναι πολύ ήπια, μπορεί να προτιμηθούν αγχολυτικά φάρμακα, όπως το Xanax.

Πως μπορείτε να ξεπεράσετε την κοινωνική φοβία;

Μερικοί άλλοι τρόποι για να αντιμετωπίσετε το κοινωνικό άγχος είναι οι παρακάτω:

 1. Ρωτήστε τον εαυτό σας «Και τι θα γινόταν;»

Ο πρώτος τρόπος για να αντέξετε το κοινωνικό άγχος και τον φόβο της απόρριψης είναι να ρωτήσετε τον εαυτό σας ρεαλιστικά, τι θα γινόταν αν δεχόσαστε μια απόρριψη, μια κριτική ή κάποια άλλη αρνητική απάντηση; Τι θα σήμαινε αυτό για εσάς; Θα ερχότανε κάποια καταστροφή; Ποια θα ήταν η χειρότερη συνέπεια για τη ζωή σας; Και ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος που φαντάζεστε τον εαυτό σας ή κάποιον άλλο να αντιμετωπίζει αυτό το είδος εμπειρίας;

Ερωτήσεις σαν τις παραπάνω μπορούν να σας βοηθήσουν να δείτε πιο ρεαλιστικά τους φόβους σας, και αυτός είναι ένας από τους τρόπους που εξετάζονται οι διάφοροι φόβοι στην γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT).

2. Ζυγίστε το ψυχολογικό κόστος και το ψυχολογικό κέρδος

Λάβετε υπόψη το ψυχολογικό κόστος και το ψυχολογικό όφελος από το κοινωνικό άγχος. Δηλαδή, τι σας συμφέρει περισσότερο, να παραμείνετε με τον φόβο ή να τον ξεπεράσετε; Ποια θα είναι τα οφέλη από το να τολμήσετε να εκτεθείτε και να ξεπεράσετε σταδιακά το κοινωνικό άγχος και τους περιορισμούς που σας επιβάλλει στη ζωή σας; Τι φαντάζεστε ότι θα βοηθούσε ή θα έβλαπτε περισσότερο τη ζωή σας; Να γίνουν πραγματικότητα οι φόβοι σας και να βιώσετε την απόρριψη ή να μείνετε απομονωμένοι, χωρίς παρέες και σχέσεις, μια ζωή στη μοναξιά;

Μπορείτε να αναπτύξετε μερικές υπέροχες σχέσεις με ανθρώπους αν παρετε το ρίσκο να τους πλησιάσετε και να μιλήσετε, αρκεί μόνο να μην υποκύψετε στον αρχικό φόβο.

3. Δείτε το ως ευκαιρία

Το να δείτε τον φόβο της απόρριψης ως ευκαιρία θα μπορούσε να βοηθήσει τις αγχώδεις στιγμές να μοιάζουν λιγότερο με απειλές και περισσότερο σαν πιθανές πιθανότητες να αναπτυχθεί ψυχική ανθεκτικότητα.

Είναι εύκολο να δείτε το άγχος ως εμπόδιο, γιατί ο φόβος δυσκολεύει την ανάληψη δράσης για τα πράγματα που φοβάστε. Και ενώ αυτό όντως συμβαίνει, ο φόβος είναι ταυτόχρονα μια ευκαιρία να γίνετε καλύτεροι σε κάτι με το οποίο αγωνίζεστε.

Εάν παρατηρήσετε ότι αισθάνεστε ανήσυχοι για μια κοινωνική περίσταση που αναμένετε, θα μπορούσατε να κάνετε στον εαυτό σας μια ερώτηση όπως, «Πώς μπορεί να είναι αυτή μια ευκαιρία να δείξω τη δύναμη και την αποφασιστικότητά μου»; Θα μπορούσατε επίσης να αναρωτηθείτε: «Ποιες δεξιότητες ή ικανότητες θα χτίσω ξεπερνώντας αυτό τον φόβο;»