Χαμηλή αυτοεκτίμηση: Αιτίες και Θεραπευτική αντιμετώπιση

Χαμηλή Αυτοεκτίμηση

Η αυτοεκτίμηση αποτελεί τη συνολική εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας και την ευεξία μας και μπορεί να επηρεάσει την επιτυχία μας σε όλες τις πτυχές της ζωής μας από την εργασία μέχρι τις σχέσεις μας.

Τι είναι η αυτοεκτίμηση;

Η αυτοεκτίμηση αντανακλά όσα σκεφτόμαστε για τον εαυτό μας. Σημαίνει ότι ʺεκτιμούμεʺ, σεβόμαστε και έχουμε μια καλή άποψη για τον εαυτό μας. Η αυτοεκτίμηση έχει μεγάλη επίδραση στις εμπειρίες της ζωής μας. Η αυτοεκτίμηση επηρεάζει τον τρόπο που σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε και συμπεριφερόμαστε. Επηρεάζει τις σχέσεις μας με τους άλλους και τη σχέση μας με τον εαυτό μας. Νιώθουμε αυτοπεποίθηση για την εμφάνισή μας, την εξυπνάδα μας, την προσωπικότητά μας και τις ικανότητες μας και δεν ανησυχούμε για το πώς σκέφτονται οι άλλοι άνθρωποι για εμάς. Δείχνει το βαθμό εκτίμησης που έχουμε για τον εαυτό μας και πόση εκτίμηση πιστεύουμε ότι αξίζουμε από τους άλλους.

Η υγιής αυτοεκτίμηση είναι η ρεαλιστική αξιολόγηση και αποδοχή των δυνάμεών μας και των ορίων μας ή αδυναμιών μας. Δεν σημαίνει ότι είμαστε υπερόπτες, αλλά ότι σεβόμαστε και αποδεχόμαστε ως σύνολο τον εαυτό μας, και τα μειονεκτήματά μας. Η υπερβολική αυτοεκτίμηση που δεν αντανακλά με ακρίβεια την πραγματικότητα, δεν είναι υγιής. Είναι έντονο και κοινό μεταξύ των ανθρώπων με ναρκισσιστικές τάσεις. Η καυχησιολογία και η αλαζονεία αποκαλύπτουν μειωμένη και όχι υγιή αυτοεκτίμηση.

Η αυτοεκτίμηση μπορεί να παρουσιάζει διακυμάνσεις. Όταν είμαστε άρρωστοι ή πενθούμε για μια απώλεια, όπως το να χάσουμε τη δουλειά μας ή να χωρίσουμε, μπορεί να νιώθουμε άσχημα με τον εαυτό μας. Ωστόσο, οι άνθρωποι με υγιή αυτοεκτίμηση είναι πιο ανθεκτικοί σε δυσάρεστες καταστάσεις και μπορούν να σκεφτούν θετικά για τον εαυτό τους και για το μέλλον τους. Από την άλλη πλευρά, οι άνθρωποι με χαμηλή αυτοεκτίμηση δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της ζωής και είναι σε κίνδυνο να εμφανίσουν συμπτώματα κατάθλιψης.

Η αυτοεκτίμηση επηρεάζει κάθε πλευρά της ζωής μας. Δείχνει πόσο φροντίζουμε τον εαυτό μας και τον τρόπο με τον οποίο θέλουμε να μας συμπεριφέρονται και να μας μιλούν οι άλλοι. Η αυτοεκτίμηση επηρεάζει το πώς αξιολογούμε και επικοινωνούμε τις ανάγκες μας, τις σκέψεις μας και τα συναισθήματά μας και υπογραμμίζει την προσωπική ακεραιότητα και την ικανότητά μας να βάζουμε στόχους. Καθορίζει την αίσθηση της ευεξίας, πως είμαστε σαν γονείς, την επιτυχία μας στη δουλειά, και την ικανοποίηση από τις σχέσεις. Στην πραγματικότητα είναι δείκτης πρόβλεψης της οικογενειακής μακροζωίας.

Αιτίες χαμηλής αυτοεκτίμησης

Η υγιής αυτοεκτίμηση καλλιεργείται. Η θετική ενίσχυση κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας είναι ο πιο ισχυρός δείκτης για τη θετική αυτοεκτίμηση αργότερα στη ζωή. Πιο συγκεκριμένα, στην πρώιμη παιδική ηλικία, οι σκέψεις και τα συναισθήματα, τα πρότυπα και το πώς οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν μεταξύ τους επηρεάζουν την αυτοεκτίμηση. Παρόλο που επηρεάζεται από τις εμπειρίες της ζωής, όπως το σχολείο, είναι σε μεγάλο βαθμό προσδιορισμένη μέσα από τις αλληλεπιδράσεις με τους ανθρώπους που είναι πιο κοντά μας, των οποίων η γνώμη μετρά περισσότερο, κυρίως των γονέων, αλλά και συγγενών, φίλων, συμμαθητών και δασκάλων. Υπάρχουν πολλοί λόγοι που μπορεί να οδηγήσουν σε χαμηλή αυτοεκτίμηση, περιλαμβανομένης της παραμέλησης, της κακοποίησης, των αυστηρών και επικριτικών γονέων, του εκφοβισμού από συμμαθητές.

Παιδική ηλικία: τα γεγονότα της παιδικής ηλικίας διαμορφώνουν την αυτοεκτίμηση. Για παράδειγμα, μια κακοποιητική εμπειρία ή εμπειρία εκφοβισμού. Όταν είμαστε νέοι νιώθουμε ότι πρέπει να ανταπεξέλθουμε στις προσδοκίες που οι άλλοι έθεσαν για εμάς. Ακόμη και τα μέσα ενημέρωσης, ειδικά στους νέους ανθρώπους έχουν μεγάλη επίδραση στην αυτοεκτίμηση , στις προσδοκίες και στην πίεση που υποβάλλουμε τον εαυτό μας και μετά νιώθουμε ότι δεν ανταποκρινόμαστε.

Ενήλικη ζωή: Κάποιες φορές δεν ευθύνεται το παρελθόν, αλλά η χαμηλή αυτοπεποίθηση που σχετίζεται με τις επιλογές μας στη ζωή, τις σχέσεις μας, ή ίσως μια πρόσφατη αιτία όπως μια μεγάλη αποτυχία ή στεναχώρια, ένα ψυχικό νόσημα (πχ κρίσεις πανικού) ή σωματικό πρόβλημα υγείας ή το πένθος που προκαλεί την χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Συμπτώματα χαμηλής αυτοεκτίμησης

Όταν κάποιος έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση δεν δίνει την ανάλογη αξία στη γνώμη του, στις ανάγκες του και στις ιδέες του όσο οι άλλοι άνθρωποι. Επικεντρώνεται στις αδυναμίες και στα ελαττώματα του, και αγνοεί ή δεν παίρνει στα σοβαρά τις δυνάμεις τους, τις ικανότητες και τις επιτυχίες του. Συγκρίνει τον εαυτό του αρνητικά με τους άλλους που σκέφτεται ότι είναι πιο ελκυστικοί, πιο ικανοί ή πιο επιτυχημένοι. Έχει δυσκολία να δεχτεί αρνητικά σχόλια και ίσως να μην παίρνει ρίσκα εξαιτίας του φόβου του για αποτυχία.

Όταν έχετε χαμηλή αυτοεκτίμηση, ίσως να μην νιώθετε καλά με τον εαυτό σας, να μην σας αρέσει ή και ακόμη να τον μισείτε. Αυτά τα συναισθήματα μπορούν να οδηγήσουν σε :

• Έντονη αυτοκριτική
• Αίσθηση ότι είστε ανεπαρκείς, δεν αξίζετε
• Να συγκρίνετε τον εαυτό σας αρνητικά με τους άλλους
• Να δυσκολεύεστε να υπερασπίζεστε την άποψή σας
• Να αμφιβάλλετε για τον εαυτό σας και να δυσκολεύεστε να πάρετε αποφάσεις
• Να νιώθετε ενοχές
• Να κατηγορείτε τον εαυτό σας για πράγματα για τα οποία δεν φταίτε
• Να είστε υπερευαίσθητοι
• Να θέλετε συνέχεια να ευχαριστείτε τους άλλους

Έτσι, η χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να έχει μια εξουθενωτική επίδραση στη ζωή που επιθυμείτε να ζήσετε.

Τα ακόλουθα συμπτώματα θεραπεύονται με την ψυχοθεραπεία για την αυτοεκτίμηση:

• Ότι δεν αξίζετε ή ότι η ζωή δεν έχει νόημα
• Αισθάνεστε αδέξιος ή κατώτερος
• Αισθάνεστε ότι δεν αξίζετε την αγάπη ή δεν είστε ελκυστικός
• Η ανάγκη για επιβεβαίωση από τους άλλους
• Η ανησυχία ότι δεν θα αρέσετε στους άλλους ή θα σας απορρίψουν
• Συχνά ή παράλογα συναισθήματα ενοχής
• Η αυτοκριτική ή η κριτική των άλλων
• Η αμφιβολία για τον εαυτό και η αναποφασιστικότητα
• Ο φόβος να κάνετε λάθη
• Οι αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές
• Η αποδοχή των άλλων
• Η σύγκριση του εαυτού με τους άλλους
• Η παράβλεψη των αναγκών, των συναισθημάτων και των επιθυμιών σας
• Η παραμονή σε μια σχέση στην οποία η αγάπη σας δεν αντανακλάται
• Η αμυντική συμπεριφορά και η υπερευαισθησία απέναντι στην κριτική και στα αρνητικά σχόλια
• Η ενόχληση από τα κομπλιμέντα
• Η δυσκολία στο να μιλήσετε, να μοιραστείτε απόψεις ή να θέσετε όρια στους άλλους
• Τα αρνητικά συναισθήματα και οι σκέψεις
• Η διατήρηση καταστροφικών σχέσεων
• Η δυσκολία να εμπιστευτείτε τον εαυτό σας
• Ο φόβος της οικειότητας
• Η ζήλια των άλλων
• Η δυσκολία να ξεκινήσετε και να ολοκληρώσετε εργασίες και στόχους
• Η διαστρεβλωμένη άποψη για εσάς και τους άλλους
• Η έλλειψη δράσης, όταν νιώθετε ότι δεν μπορείτε ενώ μπορείτε

Ψυχοθεραπεία για την χαμηλή αυτοεκτίμηση

Όταν είστε σε ένα φαύλο κύκλο αμφιβολίας και κριτικής, τότε η ψυχοθεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει να αλλάξετε την αρνητική εικόνα που έχετε για τον εαυτό σας, και να σας βοηθήσει να χτίσετε μια νέα πιο θετική και με αυτοπεποίθηση εικόνα.

Η ψυχοθεραπεία βοηθά στο να αλλάξουμε τις αρνητικές πεποιθήσεις, τις συμπεριφορές μας και τον τρόπο που σκεφτόμαστε για τον εαυτό μας ώστε να ενισχύσουμε την αυτοεκτίμησή μας. Καθώς πολλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν θέματα χαμηλής αυτοεκτίμησης από την πρώιμη παιδική ηλικία μέχρι την ενηλικίωση, είναι συχνά αναγκαίο να ζητήσουν βοήθεια για ψυχοθεραπεία γιατί δεν μπορούν να το αντιμετωπίσουν μόνοι τους. Όταν η χαμηλή αυτοεκτίμηση δεν αντιμετωπίζεται μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά ψυχικά νοσήματα  και ακόμη και σε αυτοτραυματισμό. Αν έχετε προβλήματα στη σχέση σας, η βελτίωση της αυτοεκτίμησης αυξάνει την ικανοποίηση από τη σχέση και για εσάς και για το σύντροφό σας. Συχνά, έχει παρατηρηθεί, ότι όταν ο ένας σύντροφος ξεκινά ψυχοθεραπεία η σχέση αλλάζει προς το καλύτερο και αυξάνεται η ικανοποίηση από τη σχέση.

Όταν έχετε ένα υποστηρικτικό ψυχοθεραπευτή που σας καθοδηγεί σε μια πιο ρεαλιστική εκτίμηητου εαυτού σας, σας ενθαρρύνει και σας βοηθά να πάρετε ρίσκα και να εστιάσετε στα θετικά που μπορεί να έχει η χαμηλή αυτοεκτίμηση, τότε κάνετε βήματα βελτίωσης.

Η ψυχοθεραπεία για τη βελτίωση της αυτοεκτίμησης είναι προσωποκεντρική, και αυτό σημαίνει ότι δουλεύετε από μέσα προς τα έξω. Η ψυχοθεραπεία είναι αποτελεσματική στη θεραπεία της χαμηλής αυτοεκτίμησης, του άγχους και της κατάθλιψης. Σας βοηθά να αναγνωρίσετε τις αιτίες που καθοδηγούν τις αρνητικές σας πεποιθήσεις, τις αμφιβολίες και το άγχος ώστε να ανακουφιστείτε από αυτά τα επώδυνα συναισθήματα και σας δίνει τη δυνατότητα να δράσετε εποικοδομητικά.

Πώς βοηθά η ψυχοθεραπεία;

Υπάρχουν πολλοί λόγοι που προκαλούν χαμηλή αυτοεκτίμηση και χαμηλή αυτοπεποίθηση, και η ψυχοθεραπεία σε συνδυασμό με το EMDR μπορούν να σας βοηθήσουν να ανακαλύψετε και να τους αναγνωρίσετε, και να κάνετε τις αλλαγές που θέλετε.

Στις περισσότερες περιπτώσεις η χαμηλή αυτοεκτίμηση και η χαμηλή αυτοπεποίθηση συνδέονται με αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό που οδηγούν σε αρνητική συζήτηση με τον εαυτό.

Τα άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση έχουν αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό τους, σκέφτονται και μιλάνε για τον εαυτό τους με αρνητικό τρόπο. Αυτή η αρνητική συζήτηση με τον εαυτό είναι πολύ συχνή και θεωρείται ʺφυσιολογικήʺ για το άτομο που δεν συνειδητοποιεί ότι το κάνει.

Η παρατήρηση και η αλλαγή των αρνητικών πεποιθήσεων έχει θετικό αντίκτυπο στη χαμηλή αυτοεκτίμηση και την χαμηλή αυτοπεποίθηση.

Δεν μπορούμε να αλλάξουμε το παρελθόν, τα όσα συμβαίνουν γύρω μας ή τους άλλους ανθρώπους. Όμως μπορούμε να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο ανταποκρινόμαστε εμείς σε όλα αυτά. Δηλαδή τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε. Σαν αποτέλεσμα, αλλάζουμε όσα νιώθουμε για τον εαυτό μας, και πως συμπεριφερόμαστε στον εαυτό μας. Η ψυχοθεραπεία επικεντρώνεται σε αυτές τις αλλαγές. Ποιες είναι οι πεποιθήσεις για τον εαυτό σας; Ποιες είναι οι αιτίες; Πώς μπορείτε να αλλάξετε τον αρνητικό τρόπο σκέψης;

Αν είστε έτοιμοι να κάνετε το πρώτο βήμα προς την βελτίωση της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησης σας τότε βρείτε τον κατάλληλο ψυχοθεραπευτή που θα σας καθοδηγήσει και θα σας υποστηρίξει.

Βελτίωση της αυτοεκτίμησης

Επιπλέον της ψυχοθεραπείας, ατομικής ή ομαδικής, μπορείτε να κάνετε και κάποια πράγματα για να βελτιώσετε την αυτοεκτίμησή σας όπως:

• Να παρακολουθείτε την αρνητική συζήτηση με τον εαυτό σας
• Να εξασκηθείτε στην ενσυνειδητότητα
• Να συμμετέχετε σε ομάδες ψυχοθεραπείας, που ενισχύουν την αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση
• Να πάρετε ρίσκα για να εξελίξετε τις ικανότητές σας και να βελτιώσετε την απόδοσή σας
• Να δημιουργήσετε λίστες ευγνωμοσύνης, δηλαδή να καταγράψετε εκείνα για τα οποία νιώθετε ευγνωμοσύνη στη ζωή σας (πρόσωπα, χαρακτηριστικα, εμπειρίες, υλικά αγαθά, κα)