Αλκοόλ και κατάθλιψη: μια αμφίδρομη σχέση

Αλκοόλ και κατάθλιψη

Μερικοί άνθρωποι λένε ότι πίνουν αλκοόλ για να αντιμετωπίσουν την κατάθλιψή τους, δηλαδή να "πνίξουν τον πόνο τους" για τη ζωή τους, όπως για παράδειγμα μετά από έναν άσχημο χωρισμό, την απώλεια της δουλειάς τους ή λόγω άλλων σημαντικών γεγονότων. Και φυσικά, επειδή το αλκοόλ μας κάνει να νυστάζουμε, λίγες μπύρες ή λίγα ποτήρια κρασί μπορεί να μοιάζουν ο καλύτερος τρόπος για να χαλαρώσουμε και να ανακουφίσουμε το άγχος και την αϋπνία.

Ένα ποτό μια στο τόσο όταν νιώθουμε στεναχωρημένοι ή αγχωμένοι δεν είναι πρόβλημα. Αλλά όταν ένας άνθρωπος έχει ανάγκη ένα κοκτέιλ κάθε φορά που προκύπτει ένα πρόβλημα ή συστηματικά για να κοιμηθεί, τότε έχει κάποιο πρόβλημα για το οποίο χρειάζεται ψυχολογική βοήθεια. Και δυστυχώς, σε πολλές περιπτώσεις τα συναισθήματα του φόβου, του στίγματος και της ντροπής αποτελούν εμπόδιο για την αναζήτηση της κατάλληλης ψυχιατρικής βοήθειας.

Κατάθλιψη και αλκοόλ - μια αμφίδρομη σχέση

Αυτό που δεν πρέπει να υποβαθμίζουμε είναι ότι υπάρχει μια ισχυρή σύνδεση ανάμεσα στην υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και στην κατάθλιψη. Η ερώτηση είναι, η τακτική κατανάλωση αλκοόλ οδηγεί στην κατάθλιψη, ή οι άνθρωποι με κατάθλιψη είναι πιο πιθανό να πίνουν περισσότερο; Και τα δύο σενάρια είναι πιθανά. Οι μελέτες δείχνουν ότι το αλκοόλ μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη ή να επιδεινώσει τα συμπτώματα της κατάθλιψης, αλλά και αντίστροφα η διαταραχή χρήσης αλκοόλ (Αλκοολισμός, AUD, Alcohol Use Disorder) μπορεί αν οδηγήσει σε κατάθλιψη.

Φυσικά, δεν θα σας βλάψει ένα ποτήρι κρασί ή μια μπύρα μια στο τόσο όταν βρίσκεστε σε κοινωνικές εκδηλώσεις. Ωστόσο, δεν πρέπει να καταναλώνετε αλκοόλ όταν υπάρχει κάποιο πρόβλημα υγείας. Αν όμως στρέφεστε στο αλκοόλ για να αντιμετωπίσετε την καθημερινότητα και να χαλαρώσετε, τότε μάλλον αυτό να είναι ένα προειδοποιητικό σημάδι εθισμού. Στην περίπτωση που έχετε προβλήματα στις σχέσεις σας, στη δουλειά ή στην κοινωνική σας ζωή ή το αλκοόλ επηρεάζει τα συναισθήματα και τη σκέψη σας, τότε δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος που οδηγεί σε πιο σοβαρά προβλήματα και πιο εντατική χρήση.

Πως το αλκοόλ επηρεάζει τη διάθεση και τον ύπνο;

Το αλκοόλ αλλάζει τη λειτουργία του εγκεφάλου. Όταν κάποιος πίνει μεγάλες ποσότητες αλκοόλ αυτό συνήθως έχει σχέση με το άγχος που δεν μπορεί να διαχειριστεί ή την κατάθλιψη που αντιμετωπίζει. Το αλκοόλ επιβραδύνει τη λειτουργία του εγκεφάλου και του κεντρικού νευρικού συστήματος, μειώνει τις αναστολές, και αρχικά μπορεί να μας κάνει να νιώθουμε χαλαροί. Βραχυπρόθεσμα, νιώθουμε πιο ήρεμοι, αλλά αυτή η επίδραση υποχωρεί γρήγορα.

Όσο περισσότερο πίνει κάποιος τόσο μεγαλύτερη αντοχή έχει στο αλκοόλ, πράγμα που σημαίνει ότι είναι ανάγκη να πίνει μεγαλύτερες ποσότητες για να έχει το ίδιο αποτέλεσμα. Αν κάποιος βασίζεται στο αλκοόλ για να καλύψει τα συναισθήματα της κατάθλιψης, θέτει τον εαυτό του σε κίνδυνο να εμφανίσει εξάρτηση από το αλκοόλ. Σε κάποιους ανθρώπους η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να δημιουργεί αυτοκτονικές σκέψεις (ή ψυχωσική συμπτωματολογία).

Η κατανάλωση αλκοόλ επίσης επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα του ύπνου. Μπορεί αρχικά το αλκοόλ να βοηθάει στον ύπνο δρώντας ως ηρεμιστικό, αλλά έχει βλαβερές μακροπρόθεσμες συνέπειες. Το φαινόμενο αναπήδησης (rebound effect) του αλκοόλ αναφέρεται στη διαταραχή του ύπνου που συμβαίνει μετά την εξάντληση της ηρεμιστικής επίδρασης του αλκοόλ, ιδιαίτερα επηρεάζοντας την αρχιτεκτονική του ύπνου και τον REM υπνο. Αυτή η διαταραχή συνδέεται με τους κιρκάδιους ρυθμούς του σώματος και την παραγωγή μελατονίνης, που επηρεάζονται αρνητικά από την πρόσληψη αλκοόλ. Μελέτες δείχνουν ότι ακόμη και η μέτρια κατανάλωση το βράδυ μπορεί να καταστείλει τα επίπεδα μελατονίνης, οδηγώντας σε κακή ποιότητα ύπνου.

Κατάθλιψη και υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ

Τα στοιχεία δείχνουν ότι όσοι καταναλώνουν υπερβολικές ποσότητες αλκοόλ είναι πολύ πιο πιθανό να έχουν συμπτώματα κατάθλιψης. Επιπλέον, όσοι παθαίνουν συχνά hangover έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.

Η υπερβολική κατανάλωση οινοπνεύματος σε κάθε μορφή, αυξάνει τον κίνδυνο για αυτοκινητιστικά ατυχήματα και τραυματισμούς, και μπορεί να προκαλεί σοβαρά προβλήματα υγείας όπως η δηλητηρίαση από αλκοόλ.

Ποια είναι τα συμπτώματα της κατάθλιψης;

Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε κάποιες μέρες που δεν είναι και οι καλύτερες. Αλλά για μερικούς ανθρώπους, αυτά τα συναισθήματα δεν υποχωρούν, επιδεινώνονται και τα συμπτώματα της κατάθλιψης παρεμβαίνουν στην καθημερινή τους ζωή.

Κάποιες φορές, αν και όχι πάντα, υπάρχει κάποια αιτία για την κατάθλιψη. Συχνές αιτίες της κατάθλιψης περιλαμβάνουν σωματικά θέματα υγείας , προβλήματα στη σχέση, ανεργία, διαζύγιο και πένθος. Επίσης, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να είναι μια ακόμη αιτία για την κατάθλιψη, η οποία τελικά κάνει τα συμπτώματα χειρότερα.

Η κατάθλιψη μπορεί να προκαλεί σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα, τα οποία διαφέρουν για τον κάθε άνθρωπο. Μπορίτε να κάνετε το κατάθλιψη τεστ για μια πρώτη εκτίμηση αν εμφανίζεται συμπτώματα κατάθλιψης και τη βαρύτητά τους. Τα συμπτώματα της κατάθλιψης μπορεί να είναι ήπια ως σοβαρά.

• Βέβαια, τα πιο κοινά ψυχικά συμπτώματα περιλαμβάνουν τη συνεχή κακή διάθεση ή την θλίψη, την απελπισία, την αβοηθητότητα. Επίσης, πολλές φορές ένα άτομο μπορεί να νιώθει η έλλειψη κινήτρου ή ενδιαφέροντος για δραστηριότητες και να έχει αυτοκτονικές σκέψεις.
• Τα σωματικά συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν αλλαγές στην όρεξη ή στο βάρος (συνήθως μείωση αλλά μπορεί να συμβεί και αύξηση), έλλειψη ενέργειας, πεσμένη λίμπιντο και διαταραχές στον ύπνο.

Τα παραπάνω συμπτώματα μπορεί να κάνουν την εμφάνισή τους τις περισσότερες ώρες της ημέρας, κάθε μέρα, για μερικές εβδομάδες. Αν αυτό συμβαίνει είναι ανάγκη να μιλήσετε σε έναν ψυχίατρο ή ψυχοθεραπευτή.

Η κατάθλιψη είναι κάτι τελείως διαφορετικό από το άγχος (την συνεχή ανησυχία ή το φόβο για πράγματα που μπορεί να συμβούν, την αδυναμία συγκέντρωσης και τις κρίσεις πανικού). Όμως, πολλές φορές η κατάθλιψη και το άγχος πάνε μαζί, καθώς η συνεχής ανησυχία μπορεί να επιδεινώνει τη διάθεση.

Αντιμετώπιση της κατάθλιψης

Η μείωση ή η διακοπή του αλκοόλ γενικά βελτιώνει την διάθεση και την ψυχική υγεία. Συχνά ωστόσο οι πρώτες ημέρες διακοπής του αλκοόλ μπορεί να συνοδεύονται από συμπτώματα στέρησης ή μια αναστάτωση γενικότερα, για αυτό καλύτερα είναι η διακοπή του αλκοόλ να γίνεται σταδιακά, με τις οδηγίες ψυχιάτρου και σε πολλές φορές τη χρήση κάποιας βενζοδιαζεπίνης (όπως το Stedon) ή κάποιο υποκατάστατο.

Οι άνθρωποι με κατάθλιψη όταν κόβουν το οινόπνευμα βλέπουν σημαντική βελτίωση στη διάθεση συνήθως σε διάστημα 20-40 ημερών. Υπάρχει μια ξεκάθαρη διαφορά στα συναισθήματά τους. Είναι, φυσικά, πολύ σημαντικό να διατηρηθεί αυτή η συμπεριφορά, επειδή η κατανάλωση αλκοόλ και η κατάθλιψη έχουν σύνδεση μεταξύ τους, η επιστροφή στο αλκοόλ μπορεί να επαναφέρει και τα συμπτώματα της κατάθλιψης. Οι άνθρωποι έχουν ανάγκη την βοήθεια για να κόψουν το αλκοόλ και να αντιμετωπίσουν την κατάθλιψη. Οι άνθρωποι όταν τελικά περιορίζουν το αλκοόλ διαπιστώνουν πως δυσκολεύονται λιγότερο να τα βγάλουν πέρα με την καθημερινότητα, είναι πιο ομαλές οι σχέσεις με την οικογένεια και τους φίλους.

Για να μειωθεί ο κίνδυνος υποτροπής των συμπτωμάτων, πρέπει κανείς να αποφεύγει την έκθεση σε συνθήκες που ευνοούν την κατανάλωση αλκοόλ (παρέες, συγκεκριμένα μέρη, αλλά και την αγορά αλκοόλ καταρχήν).

Επίσης, υπάρχουν αντικαταθλιπτικά φάρμακα που βοηθούν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης. Βέβαια, χρειάζεται προσοχή στην ταυτόχρονη λήψη αντικαταθλιπτικών και αλκοόλ.