Gaslighting: το ψυχικό τραύμα που αφήνει πίσω του

Gaslighting: ψυχικό τραύμα, σημάδια και παραδείγματα

Ο όρος gaslighting προέρχεται από τον κινηματογράφο, τη βρετανική ταινία Gaslight του 1940 που περιγράφει το πως ένας σύντροφος παγιδεύει ψυχολογικά το σύντροφό του και στη συνέχεια τον υπονομεύει και κακοποιεί ψυχολογικά σιγά σιγά. 

Τι είναι το gaslighting

Το gaslighting στα ελληνικά περιγράφει μια μορφή συναισθηματικής ή ψυχολογικής χειραγώγησης που κάνει το θύμα να αμφιβάλλει για τον εαυτό του και τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα.

Το gaslighting είναι πολλές φορές δύσκολο να αναγνωριστεί λόγω της ύπουλης φύσης του. Είναι η αργή ασυνείδητη απώλεια της πραγματικότητας και της πίστης στον εαυτό. Τυπικά ξεκινά με πολύ λεπτούς τρόπους, όπως όταν ένα άτομο προσπαθεί να διορθώσει τη σκέψη σας, να υποβαθμίσει τα συναισθήματά σας και να διαψεύσει τα λεγόμενά σας.

Gaslighting και σχέσεις

Το gaslighting είναι μια κακοποιητική τακτική που χρησιμοποιεί ένας τοξικός σύντροφος για να έχει τον απόλυτο έλεγχο σε μια σχέση, καθώς το θύμα καταπιέζεται όλο και περισσότερο.

Όταν κάποιος είναι θύμα, κάνει δεύτερες σκέψεις για τον εαυτό του, τη λογική του και τον κόσμο. Το gaslighting μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε σχέση, ρομαντική, οικογενειακή, φιλική και εργασιακή. Αν νιώθετε ότι πιέζεστε, είστε υπό έλεγχο ή αμφιβάλλετε για τον εαυτό σας τότε μπορεί να είστε θύμα χειραγώγησης.

Σημάδια gaslighting

Αν ένα άτομο βιώνει συνεχώς gaslighting, υπάρχει υψηλός κίνδυνος να δημιουργηθούν ψυχολογικά προβλήματα όπως το άγχος, μετατραυματικό στρες, η χαμηλή αυτοεκτίμηση και η κατάθλιψη.

Για αυτό είναι πολύ σημαντικό να αναγνωρίσετε τα παρακάτω 13 σημάδια του gashlighting:

1. σας προκαλεί συνεχώς αμφιβολίες για τον εαυτό τους
2. βρίσκεστε σε θέση να απολογείστε συνεχώς, σας κάνει να νιώθετε ενοχές
3. νιώθετε συνεχώς ότι παρεξηγούνται όσα λέτε
4. νιώθετε συνεχώς μπερδεμένοι
5. δυσκολεύεστε να εμπιστευτείτε τον εαυτό σας και τους άλλους
6. έχετε χαμηλή αυτοεκτίμηση
7. προσπαθείτε να ανταποκριθείτε σε παράλογες απαιτήσεις και προσδοκίες
8. νιώθετε ανασφάλεια
9. σας απομονώνει από άλλες σχέσεις και συναδέλφους
10. σας λέει συνεχώς ψέματα
11. αρνείται τη δική του κακή συμπεριφορά
12. άλλα σας λέει και άλλα κάνει
13. διαστρέφει συνεχώς τα όσα λέτε

Παραδείγματα gaslighting

Το gaslighting μπορεί να είναι ήπιο ή καμουφλαρισμένο, όπως δείχνουν τα παρακάτω παραδείγματα:

• "Δεν το εννοούσε, μην το κάνεις τόσο μεγάλο θέμα"
• "Ασε να το φροντίσω εγώ, εσύ δεν ξέρεις τι να κάνεις"
• "Είσαι πολύ ευαίσθητη", "είσαι τόσο ανασφαλής"
• "Σταμάτα τις υστερίες, είσαι τόσο δραματική"
• "Φαντάζεσαι πράγματα", "τα ερμηνεύεις όπως θες εσύ"
• "Δεν έγιναν έτσι τα πράγματα", "ποτέ δεν το είπα αυτό"
• "Η μνήμη σου δεν είναι καλή, ξεχνάς πως έγιναν τα γεγονότα"

Τέτοια σχόλια υπονομεύουν την εμπιστοσύνη στον εαυτό μας και την πίστη μας σε αυτά που γνωρίζουμε. Και ακόμα παραπάνω, καταπατούν την αίσθηση της ταυτότητάς μας. Όσο περισσότερο ακούμε τέτοιες φράσεις, τόσο περισσότερο σταματάμε να εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας. Έτσι λοιπόν γινόμαστε ευάλωτοι σε περαιτέρω χειραγώγηση και έλεγχο. Το «gaslighting» λοιπόν είναι  αυτή η αμφισβήτηση της πραγματικότητας.

Gaslighting και μετατραυματικό στρες

Πολλοί άνθρωποι που έχουν βιώσει το gaslighting εμφανίζουν συμπτώματα μετατραυματικού στρες. Τα κύρια στοιχεία του μετατραυματικού στρες είναι οι αναδρομές, η αποφυγή και η υπερεγρήγορση.

Αναδρομές, εφιάλτες , άγχος

Η διαταραχή μετατραυματικού στρες είναι μια κατάσταση που εμφανίζεται μετά από ένα τραυματικό γεγονός. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν αναδρομές, εφιάλτες και σοβαρό άγχος , όπως και ανεξέλεγκτες σκέψεις για το γεγονός.

Αποφυγή

Μπορεί να αποφεύγετε καταστάσεις ή ανθρώπους που σας φέρνουν στο μυαλό αναμνήσεις από το τραυματικό γεγονός. Μπορεί να αποφεύγετε να μιλάτε ή να σκέφτεστε το γεγονός. Για παράδειγμα, μπορεί να αποφεύγετε τα πολυσύχναστα μέρη επειδή σας φαίνονται επικίνδυνα. Μπορεί να μένετε απασχολημένοι ή να μην ζητάτε βοήθεια επειδή με αυτό τον τρόπο δεν σκέφτεστε ή δεν μιλάτε για το γεγονός.

Υπερεγρήγορση

Η υπερεγρήγορση μπορεί να σημαίνει ότι δυσκολεύεστε να συγκεντρωθείτε, είστε ευερέθιστοι, έχετε ξεσπάσματα θυμού. Η υπερεγρήγορση είναι μια κατάσταση που επεξεργάζεται από την αμυγδαλή του εγκεφάλου, η οποία αναπαράγει αυτές τις αντιδράσεις που σχετίζονται με το τραύμα και οδηγεί στην υπερεγρήγορση.

Τι να κάνετε αν αντιμετωπίζετε gaslighting

Συζητήστε άμεσα με κάποιο δικό σας άνθρωπο, κάποιον που εμπιστεύεστε. Περιγράψτε του τι περνάτε, και ζητήστε τη γνώμη του για τις συμπεριφορές που έχετε ζήσει.

Συνήθως το καλύτερο είναι να διακόψετε την τοξική σχέση σας το συντομότερο δυνατό. Ένας τέτοιος άνθρωπος είναι κακοποιητικός και πολύ δύσκολα θα αλλάξει. Εάν σας κρατάνε πίσω ανασφάλεις, αυτές μπορείτε να τις ξεπεράσετε με την ατομική ψυχοθεραπεία.