Το σύνδρομο Μινχάουζεν διά αντιπροσώπου είναι ένα πρόβλημα ψυχικής υγείας στο οποίο ένας γονιός (ή φροντιστής γενικότερα), εσκεμμένα δημιουργεί ή προκαλεί ασθένεια, συμπτώματα ή τραυματισμό σε ένα άτομο υπό τη φροντίδα του, όπως ένα παιδί, έναν ηλικιωμένο ενήλικα ή ένα άτομο με κάποια αναπηρία. Το σύνδρομο Μινχάουζεν διά αντιπροσώπου (Munchausen syndrome by proxy) είναι ουσιαστικά μια μορφή κακοποίησης παιδιών (ή ηλικιωμένων) καθώς τα θύματα είναι ευάλωτα άτομα. Είναι μια ψυχική διαταραχή κατά την οποία το άτομο επινοεί ή προκαλεί συμπτώματα σε ένα άλλο πρόσωπο (ενώ το σύνδρομο Μινχάουζεν, αφορά το ίδιο το πρόσωπο και συμπτώματα που προκαλεί στον εαυτό του).
Το σύνδρομο Μινχάουζεν διά αντιπροσώπου πλέον κατηγοριοποιείται στις “προσποιητές διαταραχές”, και πρόκειται ουσιαστικά για προβληματικά μοτίβα συμπεριφοράς του φροντιστή και όχι για ένα ψυχιατρικό (οργανικό) σύνδρομο.
Οι περισσότερες περιπτώσεις συνδρόμου Μινχάουζεν διά αντιπροσώπου είναι μεταξύ ενός φροντιστή (για παράδειγμα, μιας ψυχρής συναισθηματικά μητέρας) και ενός παιδιού (συνήθως κάτω των 5 ετών). Αλλά είναι σημαντικό να θυμάστε ότι το σύνδρομο Μινχάουζεν διά αντιπροσώπου μπορεί να περιλαμβάνει οποιοδήποτε ευάλωτο άτομο που έχει φροντιστή. Η σειρά “Sharp Objects” (HBO, 2018) ήταν η πρώτη σειρά που προέβαλε το σύνδρομο Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου, και ακολούθησαν άλλες (The Act, 2019).
Ο φροντιστής που πάσχει από σύνδρομο Μινχάουζεν μπορεί:
Τα θύματα είναι τις περισσότερες φορές είναι μικρά παιδιά. Μπορεί να υποβάλονται σε επώδυνες ιατρικές εξετάσεις που δεν χρειάζονται. Μπορεί ακόμη και να αρρωστήσουν σοβαρά ή να τραυματιστούν ή να πεθάνουν εξαιτίας των πράξεων του φροντιστή. Τα παιδιά που είναι θύματα μπορεί να έχουν δια βίου σωματικά και συναισθηματικά προβλήματα και μπορεί τα ίδια να εμφανίζουν τα ίδια σύνδρομο Μινχάουζεν ως ενήλικες. Το σύνδρομο Μινχάουζεν είναι μια διαταραχή κατά την οποία ένα άτομο προκαλεί ή αναφέρει ψευδώς τα δικά του συμπτώματα.
Συνήθως συνδέεται με προβλήματα και ψυχικά τραύματα κατά την παιδική ηλικία του θύτη. Συχνά έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν το στρες ή το άγχος. Η προσοχή που λαμβάνουν ως φροντιστές με το να έχουν ένα άρρωστο παιδί είναι αυτό που ενθαρρύνει τη συμπεριφορά τους. Τραβούν την προσοχή όχι μόνο από γιατρούς, νοσηλευτές και το ιατρικό προσωπικό γενικά, αλλά και από άλλους στον περίγυρό τους. Για παράδειγμα, οι γείτονες μπορεί να προσπαθήσουν να βοηθήσουν την οικογένεια με πολλούς τρόπους—όπως κάνοντας δουλειές, φέρνοντας γεύματα ή δίνοντας χρήματα.
Το βασικό κίνητρο στο σύνδρομο αυτό, είναι η συμπάθεια και η προσοχή που εισπράττει ο δράστης από το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό και το προσωπικό κοινωνικής φροντίδας ή από άλλες οικογένειες, εμφανιζόμενος σαν αφοσιωμένος φροντιστής.
Ένας γονιός που πάσχει από το σύνδρομο συχνά:
Ο έλεγχος των ιατρικών αρχείων ενός παιδιού για προηγούμενες εξετάσεις, θεραπείες και παραμονή στο νοσοκομείο μπορεί να βοηθήσει έναν γιατρό να ανακαλύψει εάν ένα πρόβλημα υγείας είναι πραγματικό.
Οι γιατροί (ή ιατρονοσηλευτικό προσωπικό) μπορεί να υποψιαστούν ότι υπάρχει πρόβλημα με κάποιον γονιό (ή φροντιστή) όταν:
Είναι απαραίτητο για το θύμα αλλά και το θύτη, να λάβουν επαρκή ψυχική βοήθεια, που θα τους βοηθήσει να επουλώσουν και να ξεπεράσουν το τραύμα αυτής της σχέσης.
Οι κοινωνικές υπηρεσίες προστασίας των παιδιών, η αστυνομία και οι γιατροί εμπλέκονται στην αντιμετώπιση και θεραπεία του συνδρόμου Μινχάουζεν διά αντιπροσώπου. Οι φροντιστές που έχουν αυτή την πάθηση χρειάζονται μακροχρόνια συμβουλευτική θεραπεία. Όμως μπορεί να αρνηθούν τη θεραπεία ή ότι υπάρχει πρόβλημα. Τα φάρμακα δεν χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση του συνδρόμου. Επειδή ακόμη και μετά τη θεραπεία μπορεί να επαναλάβουν τη συμπεριφορά τους, οι γιατροί, οι κοινωνικές υπηρεσίες και τα υπόλοιπα μέρη της ευρύτερης οικογένειας πρέπει να παρακολουθούν στενά το πως αλληλεπιδρούν με τα παιδιά τους.
Για τα θύματα, το πρώτο βήμα είναι η προστασία του παιδιού μεταφέροντάς το σε ασφαλές μέρος. Στη συνέχεια, ένας γιατρός θα παρακολουθεί το παιδί για τυχόν συμπτώματα. Τις περισσότερες φορές, τα συμπτώματα του παιδιού σταματούν αφού το παιδί είναι μακριά από τον φροντιστή. Μερικά παιδιά χρειάζονται ψυχοθεραπεία.
Το σύνδρομο Μινχάουζεν διά αντιπροσώπου αφορά ουσιαστικά παιδική κακοποίηση. Εάν υποψιάζεστε ότι ένα παιδί είναι θύμα, μην κατηγορήσετε τον ύποπτο γονιό, καθώς κάτι τέτοιο μπορεί να επιδεινώσει το πρόβλημα. Αντίθετα, νόημα έχει να κρατήσετε ένα ημερολόγιο με τα συμπτώματα του παιδιού και άλλα σχετικά συμβάντα, να μιλήστε με το γιατρό του παιδιού για τις ανησυχίες σας και να αναφέρετε τις ανησυχίες σας στις κοινωνικές υπηρεσίες παιδικής μέριμνας.