Βαλσαμόχορτο και κατάθλιψη

Βαλσαμόχορτο - St. John’s Wort

Με τόσα αντικαταθλιπτικά φάρμακα που κυκλοφορούν με πολλές ανεπιθύμητες παρενέργειες, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι άνθρωποι ψάχνουν να βρουν πιο φυσικές εναλλακτικές θεραπείες για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Καθώς ενημερωνόμαστε όλο και περισσότερο για τη σημασία της ψυχικής υγείας και για το πόσο συχνές είναι πλέον οι ψυχικές διαταραχές, όπως η κατάθλιψη, οι ερευνητές ψάχνουν να βρουν τρόπους για τη θεραπεία τους και την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων.

Ένα από τα πιο γνωστά φυτά που χρησιμοποίησε η παραδοσιακή ιατρική για τη βελτίωση της διάθεσης και τη βελτίωση της συνολικής υγείας είναι το St. John’s Wort, γνωστό ως Βαλσαμόχορτο ή σπαθόχορτο. Το βαλσαμόχορτο θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά αντικαταθλιπτικό βότανο και έχει χρησιμοποιηθεί για πολλούς αιώνες για τη βελτίωση της διάθεσης και τη συνολική ευεξία, και έχει θεραπευτικές εφαρμογές για καταστάσεις ψυχικής υγείας. Οι επιστήμονες ερευνούν ακόμα πως μπορεί το St. John’s Wort να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία καταστάσεων, όπως η κατάθλιψη.

Φυσικές νοοτρόπες ουσίες

Τα νοοτρόπα είναι ουσίες, φυσικές και χημικές, που μπορούν να ενισχύσουν τη λειτουργία και τις ικανότητες του εγκεφάλου. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν για θεραπευτικό σκοπό, όπως η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων των ασθενειών που επηρεάζουν τον εγκέφαλο ή απλά βελτιώνουν συνολικά τη μάθηση, τη συγκέντρωση, την πνευματική ευελιξία και άλλα.

Τα νοοτρόπα βοηθούν στην αποκατάσταση της ανεπάρκειας της δραστηριότητας του νευρικού συστήματος  :

• Υποστηρίζοντας τον εγκέφαλο στην επεξεργασία και αποθήκευση νέων πληροφοριών.
• Βοηθώντας τα κύτταρα του εγκεφάλου να απομακρύνουν συστατικά που μπορούν να βλάψουν την υγεία του εγκεφάλου.
• Ενισχύοντας την επικοινωνία ανάμεσα στα διαφορετικά τμήματα του εγκεφάλου.
• Παρέχοντας συστατικά που βοηθούν τις ανώτερες γνωστικές λειτουργίες.

Τα φυσικά νοοτρόπα μπορεί να είναι φυσικά συμπληρώματα, στα οποία οι νοοτρόπες ουσίες προέρχονται από το φαγητό, τα βότανα, τα φυτά και τα ζώα. Το συμπλήρωμα διατροφής είναι πολύ διαφορετικό από την κατανάλωση της τροφής αυτούσιας καθώς περιέχει μεγαλύτερη συγκέντρωση ενεργών νοοτρόπων συστατικών από ότι το φαγητό ή το φυτό.

Στις περιπτώσεις θεραπείας των διαταραχών ψυχικής υγείας όπως η κατάθλιψη με νοοτρόπες ουσίες όπως το St. John’s Wort, συνήθως λαμβάνεται μία κάψουλα ή δισκίο, σε μορφή ελαίου και τσαγιού.

Κατάθλιψη

Αν εσείς ή κάποιο πρόσωπο που γνωρίζετε αντιμετωπίζει κλινική κατάθλιψη ή άγχος, θα σας είναι οικεία η αίσθηση θλίψης, μοναξιάς και απελπισίας που μπορεί να οδηγήσουν σε απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που πριν απολαμβάνατε. Η κατάθλιψη μπορεί να εκδηλωθεί και σωματικά μέσω πόνου, αύξησης ή μείωση της όρεξης για φαγητό και αϋπνία μεταξύ των άλλων.

Αν και τα συμπτώματα της κατάθλιψης μοιάζουν, ο καθένας βιώνει την κατάθλιψη διαφορετικά και η ζωή του επηρεάζεται σε διαφορετικό βαθμό.

Υπάρχουν πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις για τη θεραπεία της κατάθλιψης. Ο ψυχίατρος ή ο ψυχοθεραπευτής σας θα δουλέψει μαζί σας για να βρείτε την κατάλληλη θεραπευτική επιλογή για εσάς, που μπορεί να περιλαμβάνει:

• Ψυχοθεραπεία
• Ψυχοεκπαίδευση και ομάδες υποστήριξης
• Αντικαταθλιπτικά φάρμακα
• Θεραπείες εγκεφαλικής διέγερσης (όπως η ηλεκτροσπασμοθεραπεία ECT και το rTMS)
• Συμπληρωματικές και εναλλακτικές μορφές θεραπείας (ομοιοπαθητική, βελονισμός, κα)

Οι άνθρωποι με μείζονα κατάθλιψη αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εύρεση της κατάλληλης θεραπείας. Σύμφωνα με τις μελέτες, τα 2/3 των ασθενών δεν έχουν βελτίωση μετά από ένα χρονικό διάστημα θεραπείας και ένας στους τρεις δεν βελτιώνεται μετά από τέσσερις θεραπείες. Αυτή η πραγματικότητα έχει οδηγήσει τους ερευνητές και τους γιατρούς στην μελέτη των εναλλακτικών θεραπειών.

Τι είναι το St. John’s Wort;

Το St. John’s Wort (Βαλσαμόχορτο, υπερικόν το διάτρητον) είναι ένα θαμνώδες φυτό με κίτρινα άνθη. Είναι εγγενές σε πολλές περιοχές του κόσμου, περιλαμβανομένης της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής και τις δυτικές Ηνωμένες Πολιτείες.

Η ανθοφορία και η συγκομιδή γίνεται τον ιούνη, κατά την εορτή του Αγίου Ιωάννη, από τον οποίο πήρε και το όνομα του. Το κεντρικό τμήμα του άνθους προεξέχει και οι στήμονες είναι μακριοί. Τα άνθη και τα φύλλα χρησιμοποιούνται για ιατρικούς σκοπούς σε διαφορετικούς πολιτισμούς ανά τον κόσμο.

Τα κύρια δραστικά συστατικά του St. John’s Wort είναι η υπερικίνη και η υπερφορίνη που υπάρχουν στα φύλλα και στα άνθη του φυτού. Υπάρχουν και κάποια άλλα αντιοξειδωτικά και έλαια στο St. John’s Wort με επουλωτικές ικανότητες.

Στην Αμερική το St. John’s Wort’s είναι συμπλήρωμα  διατροφής (όπως τα φυσικά φάρμακα) και έχει την  έγκριση του Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA). Αυτό σημαίνει ότι δεν ελέγχεται όπως οι φαρμακευτικές ουσίες που δημιουργούνται στο εργαστήριο.

St. John’s Wort και κατάθλιψη

Η τυπική δόση του St. John’s Wort κυμαίνεται ανάμεσα σε 300-900 mg την ημέρα, ανάλογα με την εταιρεία που παράγει τα δισκία για τη θεραπεία της κατάθλιψης. Υπάρχουν έρευνες που αναφέρονται σε δόσεις ανάμεσα σε 300-1800mg/ημέρα.

Άλλες θεραπευτικές χρήσεις και οφέλη του St. John’s Wort

Το St. John’s Wort χρησιμοποιείται ευρέως για την καταπολέμηση λοιμώξεων και την επούλωση πληγών. Οι γιατροί έχουν παρατηρήσει θετικά αποτελέσματα σε αυτές τις περιπτώσεις.

Στην πραγματικότητα, το St. John’s Wort χρησιμοποιείται σε διαφορετικές καταστάσεις εκτός από την κατάθλιψη στις οποίες περιλαμβάνονται:

• Επούλωση πληγών και τραυμάτων, όπως τα έλκη, οι μώλωπες, τα εγκαύματα και οι αιμορροΐδες.
• Θεραπεία της εποχικής κατάθλιψης , αν και δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία.
• Θεραπεία των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης.
• Βελτίωση των συμπτωμάτων της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής.
• Διακοπή του καπνίσματος.
• Αναστολή της διασποράς του καρκίνου. Ωστόσο, αλληλεπιδρά με άλλες αντικαρκινικές θεραπείες, για αυτό και δεν προτείνεται ως θεραπεία του καρκίνου παρά τις αντικαρκινικές του ιδιότητες.

Αυτές οι χρήσεις αντανακλούν τις τρεις κύριες δράσεις του St. John’s Wort :την αντιμικροβιακή, την αντιϊκή και την αντιοξειδωτική δράση.

Αντιμικροβιακή δράση

Το δραστικό συστατικό υπερφορίνη είναι αποτελεσματικό ενάντια σε πολλά βακτήρια. Αυτά περιλαμβάνουν:

• Τον Staphylococcus aureus
• Τον Streptococcus pyogenes
• Το Corynebacterium diphtheriae

Η υπερφορίνη έχει αποτελεσματική δράση ενάντια σε σημαντικά βακτήρια ανθεκτικά στα φάρμακα όπως το στέλεχος S. Aureus.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το St. John’s Wort εφαρμόζεται τοπικά σε μορφή κρέμας και αλοιφής σε πληγές.

Αντιϊκή δράση

Σε πολλές μελέτες αναφέρεται η αντιϊκή δράση του  St. John’s Wort.

Το  St. John’s Wort περιέχει φλαβονοειδή και κατεχίνες (μορφές αντιοξειδωτικών) που είναι αποτελεσματικά ενάντια στον ιό της γρίπης.

Τα ενεργά συστατικά υπερικίνη και ψευδο-υπερικίνη ίσως να αναστέλλουν τον ιό του απλού έρπητα τύπου 1 και 2 και πιθανώς ακόμη και τον ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV). Η υπερικίνη ίσως να δρα αποτελεσματικά ενάντια σε δύο ιούς που ονομάζονται κυτταρομεγαλοϊός και δάγκειος ιός.

Αντιοξειδωτική δράση

Εργαστηριακές μελέτες έχουν δείξει τη σημαντική αντιοξειδωτική δράση του St. John’s Wort λόγω των φλαβονοειδών και των φαινολών που περιέχει. Αυτά τα συστατικά έχουν την ικανότητα να εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν βλάβη στους ιστούς.

Η αντιοξειδωτική δράση εξηγεί την αντικαρκινική δράση του St. John’s Wort. Είναι ένας ακόμη μηχανισμός δράσης μέσω του οποίου τα κύτταρα του εγκεφάλου προστατεύονται και υπογραμμίζει τη νοοτρόπο δράση του.

Πώς λειτουργεί το St. John’s Wort;

Παρόλο που το St. John’s Wort είναι αποτελεσματικό ενάντια σε κάποιες μορφές κατάθλιψης, ο μηχανισμός δράσης του δεν είναι απολύτως ξεκάθαρος. Πιστεύεται ότι το St. John’s Wort αντισταθμίζει τις επιδράσεις της κατάθλιψης με το δραστικό συστατικό υπερικίνη.

Η υπερικίνη δρα τροποποιώντας  τους υποδοχείς ντοπαμίνης στον εγκέφαλο. Ωστόσο, πλέον γνωρίζουμε ότι ένα άλλο δραστικό συστατικό η υπερφορίνη , είναι ένα ακόμη κύριο συστατικό με αντικαταθλιπτική δράση.

Χημικές ουσίες του εγκεφάλου και κατάθλιψη

Όταν ένα άτομο έχει κατάθλιψη, παρατηρούνται πολλές αλλαγές σχετικά με την παραγωγή και την πρόσληψη διαφορετικών χημικών ουσιών στον εγκέφαλο. Μία από αυτές είναι η ντοπαμίνη, και η άλλη η σεροτονίνη.

Επιδράσεις του St. John’s Wort στο ντοπαμινεργικό σύστημα

Το ντοπαμινεργικό σύστημα στον εγκέφαλο είναι ελλιπές και δεν ρυθμίζεται σωστά στην κατάθλιψη. Όπως και σε πολλές άλλες ψυχιατρικές διαταραχές, οι άνθρωποι με κατάθλιψη, έχουν ανεπάρκεια στο σύστημα πρόσληψης ντοπαμίνης στον εγκέφαλο.

Τα προβλήματα με το ντοπαμινεργικό σύστημα μπορεί να οδηγήσουν σε ανηδονία, ένα από τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της κατάθλιψης, και το πιο δύσκολο στην θεραπεία. Η ανηδονία είναι η έλλειψη ευχαρίστησης ή ενδιαφέροντος , και συνδέεται επίσης με την έλλειψη κινήτρου.

Επιδράσεις του St. John’s Wort στο σεροτονινεργικό και αδρενεργικό σύστημα

Το St. John’s Wort αλληλεπιδρά με αρκετούς χημικούς υποδοχείς στον εγκέφαλο (όπως οι υποδοχείς της πρόσληψης της αδενοσίνης, τους GABAa και GABAb και τους υποδοχείς του γλουταμικού). Μέσω της αλληλεπίδρασης με αυτούς τους υποδοχείς ,το St. John’s Wort οδηγεί σε αυξημένη ρύθμιση των υποδοχέων σεροτονίνης.

Την ίδια στιγμή, το St. John’s Wort μειώνει την ευαισθησία του εγκεφάλου στην β-αδρεναλίνη μειώνοντας την  ευαισθησία των β-αδρενεργικών υποδοχέων, οι οποίοι μπορούν να επιδεινώσουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης.

Παρενέργειες

Οι παρενέργειες που αναφέρονται είναι σπάνιες αλλά σοβαρές για τους ανθρώπους που λαμβάνουν το St. John’s Wort και έχουν διπολική διαταραχή, άγχος, και σχιζοφρένεια, περιλαμβανομένων των έντονων ψυχωτικών συμπτωμάτων. Αυτό συμβαίνει επειδή η βιοχημεία αυτών των νοσημάτων είναι διαφορετική από αυτή της κατάθλιψης.

Άλλες παρενέργειες του St. John’s Wort για την κατάθλιψη είναι ελάχιστες και σπάνιες. Αυτές περιλαμβάνουν:

• Στομαχικές διαταραχές
• Ξηροστομία
• Πονοκέφαλος
• Κόπωση
• Ζαλάδα
• Σεξουαλική δυσλειτουργία
• Σύγχυση

Αλληλεπιδράσεις

Το St. John’s Wort χρειάζεται προσοχή όταν συνδυάζεται με τα αντικαταθλιπτικά, γιατί έχουν παρόμοια δράση. Μία από τις πιο απειλητικές αλληλεπιδράσεις είναι η αύξηση των επιπέδων της σεροτονίνης.

Μερικά συμπτώματα της αύξησης της σεροτονίνης περιλαμβάνουν τη διάρροια,  την αναστάτωση, τον γρήγορο καρδιακό παλμό, την υψηλή αρτηριακή πίεση, τις ψευδαισθήσεις, τον πυρετό και άλλα.

Το St. John’s Wort ίσως να αλληλεπιδρά με:

• Τα αντισυλληπτικά χάπια
• Την κυκλοσπορίνη (φάρμακο για την πρόληψη της απόρριψης των μεταμοσχευμένων οργάνων)
• Τη διγοξίνη (φάρμακο για καρδιακά προβλήματα)
• Την οξυκωδόνη (παυσίπονο)
• Μερικά φάρμακα για τον HIV
• Μερικά αντικαρκινικά φάρμακα
• Τη βαρφαρίνη (αντιπηκτικό φάρμακο)

Είναι ασφαλές το St. John’s Wort;

Η χρήση του St. John’s Wort για τη θεραπεία της κατάθλιψης μπορεί να δικαιολογηθεί, αλλά αυτό πρέπει να γίνεται πάντα με τη σωστή καθοδήγηση ενός ιατρού. Ποτέ μην προσπαθείτε μόνοι σας να θεραπεύσετε μια σοβαρή νόσο όπως η κατάθλιψη.

Να θυμάστε ότι το St. John’s Wort είναι ένα συμπλήρωμα διατροφής και δεν ελέγχεται από τον ΕΟΦ όπως τα υπόλοιπα φαρμακευτικά σκευάσματα, για αυτό και υπάρχουν πολλά και διαφορετικά σκευάσματα.

Συμπερασματικά

Το St. John’s Wort είναι ένα από τα καλά μελετημένα φυσικά νοοτρόπα και για αυτό υπάρχει πληθώρα στοιχείων σχετικά με την αποτελεσματικότητά του στη θεραπεία της κατάθλιψης. Ο μηχανισμός δράσης του ακόμη μελετάτε, αλλά φαίνεται ότι δρα παρόμοια με αντικαταθλιπτικά, χωρίς να έχει τις ίδιες παρενέργειες.

Σε κάθε περίπτωση χρειάζεται να συζητήσετε με το γιατρό σας για τη χρήση του. Το St. John’s Wort γενικά είναι συμβατό με τα περισσότερα φάρμακα, και συνταγογραφείται σε συνδυασμό με άλλα φάρμακα. Ωστόσο πρέπει πάντα να ερωτάτε ο ψυχίατρός σας.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι το St. John’s Wort είναι ένα αποτελεσματικό φυσικό νοοτρόπο για τη θεραπεία της κατάθλιψης, αλλά επίσης και για άλλες καταστάσεις, περιλαμβανομένων των πληγών, της εμμηνόπαυσης, της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής και πιθανώς της εποχικής κατάθλιψης.

Αν νομίζετε ότι έχετε κατάθλιψη (κατάθλιψη τεστ) ή σκέφτεστε ότι μπορείτε να βλάψετε τον εαυτό σας, να ξέρετε ότι δεν είστε μόνοι και υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να σας βοηθήσουν. Ζητήστε άμεσα τη βοήθεια ενός ψυχιάτρου και μην προσπαθείτε να καταπολεμήσετε την κατάθλιψη μόνοι σας.