Ντοπαμίνη: ο νευροδιαβιβαστής της ευτυχίας

Ντοπαμίνη

Η ντοπαμίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής, που μεταφέρει μηνύματα στον εγκέφαλο. Οι νευροδιαβιβαστές είναι μια ομάδα χημικών ενώσεων που απελευθερώνονται από τους νευρώνες. Αυτά τα χημικά μηνύματα συνδέουν τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό με τους μύες, τα όργανα και τους αδένες στέλνοντας σήματα για την σωστή λειτουργία του σώματος. Επίσης αλληλεπιδρούν με συγκεκριμένους υποδοχείς στον εγκέφαλο που ρυθμίζουν τα συναισθήματα, την μνήμη, τις γνωστικές ικανότητες, την προσοχή, την ενέργεια, την όρεξη, τις λιγούρες, την ευαισθησία στον πόνο και τα μοτίβα στον ύπνο.

Οι ανισορροπίες σε αυτές τις χημικές ενώσεις επηρεάζουν την συμπεριφορά και την ποιότητα ζωής και μπορούν να προκαλέσουν πολλά θέματα υγείας, όπως:

• Άγχος
• Εθισμούς
• Αλλαγές στη συμπεριφορά
• Νοσήματα όπως το Parkinson
• Κόπωση
• Ορμονικές ανισορροπίες
• Διαταραχές της διάθεσης
• Παχυσαρκία
• Πόνο

Οι επιστήμονες έχουν αναγνωρίσει πάνω από 100 διαφορετικούς νευροδιαβιβαστές. Κάθε ένας από αυτούς του νευροδιαβιβαστές έχει διαφορετικές λειτουργίες και επηρεάζει διαφορετικά τμήματα του σώματος. Οι νευροδιαβιβαστές  διαχωρίζονται στις εξής κατηγορίες:

• Διεγερτικοί νευροδιαβιβαστές που βοηθούν τα κύτταρα να αναλάβουν δράση.
• Ανασταλτικοί νευροδιαβιβαστές που μειώνουν τις πιθανότητες ενός κυττάρου να αναλάβει δράση, με αποτέλεσμα τη χαλάρωση στο σώμα.
• Ρυθμιστικοί νευροδιαβιβαστές που στέλνουν μηνύματα σε διαφορετικούς νευρώνες την ίδια στιγμή. Επίσης επικοινωνούν με άλλους νευροδιαβιβαστές.

Η ντοπαμίνη είναι ένας διεγερτικός νευροδιαβιβαστής. Η ντοπαμίνη επικοινωνεί με τον εγκέφαλο και τον ενθαρρύνει να κάνει πράγματα που προσφέρουν ευχαρίστηση, απόλαυση, ενθουσιασμό και ευφορία. Η διεγερτική φύση της ντοπαμίνης είναι ένας από τους λόγους που εξηγεί γιατί μας δίνει κίνητρο. Ενθαρρύνει τα κύτταρα του εγκεφάλου να αναλάβουν δράση, έτσι η ντοπαμίνη επηρεάζει τη συμπεριφορά. Αλλά οι επιδράσεις της ντοπαμίνης διαφέρουν από αυτές των περισσότερων νευροδιαβιβαστών. Αν και η ντοπαμίνη είναι ένας διεγερτικός νευροδιαβιβαστής, τα χημικά μηνύματα μπορεί να ενθαρρύνουν ή να προλαμβάνουν την δράση ανάλογα με τους υποδοχείς στους οποίους συνδέονται.

Η διεγερτική δράση της ντοπαμίνης μας ενθαρρύνει να αποζητάμε ευχάριστες δραστηριότητες. Από την άλλη πλευρά οι ανασταλτικές επιδράσεις της ντοπαμίνης μπορεί να μειώσουν τον έλεγχο των παρορμήσεων, της λογικής σκέψης και της εκτελεστικής σκέψης. Είτε η ντοπαμίνη μας κάνει να αποζητάμε την ευχαρίστηση ή υπονομεύει την λογική σκέψη, επηρεάζει τη συμπεριφορά μας. Για παράδειγμα:

• Τα υψηλά επίπεδα ντοπαμίνης που προκαλούνται από την κατανάλωση αλκοόλ, τον τζόγο, τα βιντεοπαιχνίδια, ή την χρήση των social media μπορεί να προκαλέσουν τις διεγερτικές επιδράσεις της ντοπαμίνης. Ο ενθουσιασμός είναι αυτός που σας δίνει κίνητρο να συνεχίσετε μια δραστηριότητα, η οποία τελικά μπορεί να σας οδηγήσει στον εθισμό.
• Οι διεγερτικές και ανασταλτικές επιδράσεις της ντοπαμίνης μπορεί να προκαλέσουν σχιζοφρένεια. Οι περιοχές του εγκεφάλου που βασίζονται στην ντοπαμίνη γίνονται υπερδραστήριες, με αποτέλεσμα την υπερδιέγερση των κυττάρων του εγκεφάλου που μπορεί να προκαλέσουν ψευδαισθήσεις και παραισθήσεις. Την ίδια στιγμή, η ντοπαμίνη συνδέεται σε συγκεκριμένους υποδοχείς που αναστέλλουν τον έλεγχο των παρορμήσεων και της λογικής σκέψης, που επιτρέπουν στις ψευδαισθήσεις και στις παραισθήσεις να συνεχιστούν.

Δράση ντοπαμίνης

Η ντοπαμίνη είναι μια ένωση που μας κάνει να αισθανόμαστε καλά. Αλληλεπιδρά με το κέντρο της ευχαρίστησης και της επιβράβευσης στον εγκέφαλο, και μαζί με άλλες ενώσεις όπως η σεροτονίνη, η ωκυτοκίνη και οι ενδορφίνες, παίζει ζωτικό ρόλο στο πόσο χαρούμενοι νιώθουμε. Εκτός όμως από τη διάθεση, η ντοπαμίνη επηρεάζει την κίνηση, την μνήμη και την συγκέντρωση. Τα φυσιολογικά επίπεδα ντοπαμίνης μας κάνουν να αποζητάμε και να επαναλαμβάνουμε δραστηριότητες που απολαμβάνουμε, ενώ τα χαμηλά επίπεδα έχουν αντίθετα αποτελέσματα στην σωματική και στην ψυχική υγεία.

Όταν ο εγκέφαλος έχει φυσιολογικά επίπεδα ντοπαμίνης, νιώθουμε καλά. Τα κίνητρα αυξάνονται,  είμαστε παραγωγικοί, κάνουμε σχέδια, μαθαίνουμε γρήγορα. Είμαστε ενθουσιασμένοι με τη ζωή και συγκεντρωνόμαστε σε όσα θέλουμε να επιτύχουμε. Αυτός ο νευροδιαβιβαστής της χαράς μας βοηθά να έχουμε συμπόνια προς τους άλλους, και είμαστε πρόθυμοι να προσαρμοστούμε στις ανάγκες των άλλων. Η ντοπαμίνη μπορεί επίσης να αυξήσει τη δημιουργικότητα. Όλα αυτά βοηθούν στην δημιουργία ευχάριστων συναισθημάτων. Όταν ο εγκέφαλος δεν παράγει αρκετή ντοπαμίνη, τα κίνητρά μας κλονίζονται, τα συναισθήματά μας αλλάζουν και η συμπεριφορά μας μπορεί να αλλάξει δραστικά προς το χειρότερο.

Τα χαμηλά επίπεδα ντοπαμίνης, μπορεί να μας κάνουν να νιώθουμε κόπωση και νευρικότητα. Αντί να ζούμε τη ζωή μας, μπορεί να νιώθουμε άγχος και κατάθλιψη. Η ικανότητά μας να εστιάζουμε σε κάτι μειώνεται. Ο ύπνος μας δεν είναι ποιοτικός, νιώθουμε ότι η κρίση μας δεν είναι σωστή, το σώμα δυσκολεύεται να νιώσει δυνατό και ο εγκέφαλος δεν παράγει αρκετή ντοπαμίνη.

Αν τα χαμηλά επίπεδα ντοπαμίνης επιμένουν , ίσως να έχετε τρέμουλο. Το βάρος σας μπορεί να παρουσιάζει διακυμάνσεις, μπορεί να αντιμετωπίζετε θέματα χρόνιου πόνου στη μέση, δυσκοιλιότητα, αλλαγές στο βάρος και μειωμένη σεξουαλική επιθυμία. Τα υπερβολικά χαμηλά επίπεδα της ντοπαμίνης μπορεί να σας κάνουν να μην μπορείτε να ευχαριστηθείτε δραστηριότητες που πριν απολαμβάνατε. Υπάρχουν όμως πολλοί τρόποι για να αυξήσετε φυσικά τα επίπεδα της ντοπαμίνης.

Λειτουργίες ντοπαμίνης

Η ντοπαμίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής που απελευθερώνεται από τον εγκέφαλο και παίζει κύριο ρόλο σε πολλές λειτουργίες:

• κίνηση
• μνήμη
• ευχαρίστηση
• επιβράβευση
• συμπεριφορά και γνωστικές ικανότητες
• αναστολή της παραγωγής προλακτίνης
• ύπνο
• μάθηση
• διάθεση

Η έλλειψη ή τα υπερβολικά αυξημένα επίπεδα της ντοπαμίνης μπορεί να προκαλέσουν πολλά θέματα. Το Parkinson και οι εθισμοί είναι μόνο κάποια  παραδείγματα θεμάτων που συνδέονται με τις ανωμαλίες στα επίπεδα της ντοπαμίνης.

Πού παράγεται η ντοπαμίνη;

Η ντοπαμίνη παράγεται από τους ντοπαμινεργικούς νευρώνες της κοιλιακής καλυπτρικής περιοχής στον μέσο εγκέφαλο, τη συμπαγή μοίρα μέλαινας ουσίας και τον τοξοειδή πυρήνα του υποθαλάμου.

Ντοπαμίνη και κίνηση

Τα βασικά γάγγλια του εγκεφάλου ρυθμίζουν την κίνηση. Τα βασικά γάγγλια βασίζονται στην ντοπαμίνη για να λειτουργούν σωστά και αποτελεσματικά. Η ντοπαμίνη δρα μέσω των ντοπαμινεργικών υποδοχέων.

Η ντοπαμίνη αυξάνει την δράση μέσω του άμεσου μονοπατιού στα βασικά γάγγλια. Όταν υπάρχει ανεπάρκεια ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, οι κινήσεις είναι πιο αργές και ασυγχρόνιστες. Στην αντίθετη περίπτωση, αν υπάρχει πλεόνασμα ντοπαμίνης, ο εγκέφαλος δίνει εντολή στο σώμα να κάνει μη απαραίτητες κινήσεις, όπως τα επαναλαμβανόμενα τικ.

Ντοπαμίνη και σύστημα επιβράβευσης

Η ντοπαμίνη είναι η ένωση που προκαλεί ευχαρίστηση στον εγκέφαλο. Απελευθερώνεται κατά τη διάρκεια ευχάριστων καταστάσεων και μας κάνει να αποζητάμε αυτές τις απολαυστικές δραστηριότητες. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν το φαγητό, το σεξ.

Ντοπαμίνη και εθισμοί

Η κοκαΐνη και οι αμφεταμίνες αναστέλλουν την επαναπρόσληψη της ντοπαμίνης. Η κοκαΐνη είναι ένας αναστολέας της ντοπαμίνης που αναστέλλει την πρόσληψη  της ντοπαμίνης για να αυξήσει την παρουσία της ντοπαμίνης.

Οι αμφεταμίνες αυξάνουν τη συγκέντρωση της ντοπαμίνης στις συνάψεις, αλλά με διαφορετικό μηχανισμό. Οι αμφεταμίνες έχουν πανόμοια δομή με την ντοπαμίνη, και έτσι μπορούν να εισέλθουν στους προσυναπτικούς νευρώνες μέσω των μεταφορέων της ντοπαμίνης. Όταν εισέρχονται, οι αμφεταμίνες αναγκάζουν τα μόρια της ντοπαμίνης να μετακινηθούν έξω από αυτά. Έτσι αυξάνεται η παρουσία της ντοπαμίνης με αποτέλεσμα να αυξάνονται τα ευχάριστα συναισθήματα που προκαλεί ο εθισμός.

Ντοπαμίνη και μνήμη

Τα επίπεδα της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, ειδικά στον προμετωπιαίο φλοιό, βοηθούν στην βελτίωση της μνήμης. Ωστόσο, αυτή είναι μια ευαίσθητη ισορροπία και όσο τα επίπεδα αυξάνονται ή μειώνονται ανώμαλα, η μνήμη εμφανίζει θέματα.

Ντοπαμίνη και συγκέντρωση

Η ντοπαμίνη βοηθά στην συγκέντρωση και στην προσοχή. Η όραση βοηθά στην απελευθέρωση ντοπαμίνης στον εγκέφαλο και αυτό με τη σειρά του βοηθά να συγκεντρωθείτε ή να στρέψετε την προσοχή σας σε κάτι συγκεκριμένο. Η ντοπαμίνη είναι υπεύθυνη για το τι θα μείνει στην βραχυπρόθεσμη μνήμη. Τα μειωμένα επίπεδα ντοπαμίνης στον προμετωπιαίο φλοιό φαίνεται να συμβάλλουν στην διαταραχή ελλειμματικής προσοχής.

Ντοπαμίνη και γνωστικές ικανότητες

Η ντοπαμίνη στους μετωπιαίους λοβούς του εγκεφάλου ελέγχει την ροή πληροφοριών από άλλες περιοχές του εγκεφάλου. Οι διαταραχές της ντοπαμίνης σε αυτή την περιοχή οδηγούν σε μείωση των νευρογνωστικών λειτουργιών, ειδικά της μνήμης, της προσοχής και της επίλυσης των προβλημάτων.

Ντοπαμίνη και παραγωγή προλακτίνης

Η ντοπαμίνη είναι ο κύριος νευροενδοκρινής αναστολέας για την έκκριση προλακτίνης από την πρόσθια υπόφυση. Η ντοπαμίνη παράγεται από νευρώνες στον τοξοειδή πυρήνα του υποθαλάμου, απελευθερώνεται στα αιμοφόρα αγγεία του υποθαλάμου-υπόφυσης , τα οποία τροφοδοτούν την υπόφυση. Με αυτό τον τρόπο δρα στα λακτοτρόπα κύτταρα που παράγουν προλακτίνη. Αυτά τα κύτταρα μπορούν να παράγουν προλακτίνη απουσία ντοπαμίνης. Η ντοπαμίνη συχνά αναφέρεται ως αναστολέας της προλακτίνης ή προλακτοστατίνη.

Ντοπαμίνη και κοινωνικό άγχος

Σε ανθρώπους με κοινωνικό άγχος έχουν ανιχνευθεί χαμηλά επίπεδα D2 υποδοχέων. Κάποια χαρακτηριστικά της σχιζοφρένειας (κοινωνική απομόνωση, απάθεια , ανηδονία) μπορεί να σχετίζονται με τα χαμηλά επίπεδα των ντοπαμινεργικών υποδοχέων σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου.

Οι άνθρωποι με διπολική διαταραχή στη φάση της μανίας είναι πολύ κοινωνικοί, και υπερδραστήριοι σεξουαλικά. Αυτό συνδέεται με τα αυξημένα επίπεδα ντοπαμίνης. Η μανία μπορεί να μειωθεί με τα αντιψυχωσικά που μπλοκάρουν την ντοπαμίνη.

Ντοπαμίνη και ψύχωση

Η υψηλή ντοπαμινεργική μεταγωγή σήματος έχει συνδεθεί με την ψύχωση και την σχιζοφρένεια. Και για τις δύο περιπτώσεις τα αντιψυχωσικά φάρμακα λειτουργούν αναστέλλοντας την ντοπαμίνη στο επίπεδο των υποδοχέων.

Ντοπαμίνη και πόνος

Η ντοπαμίνη παίζει σημαντικό ρόλο στην επεξεργασία του πόνου σε πολλαπλά επίπεδα στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Σε αυτό περιλαμβάνεται ο νωτιαίος μυελός, η φαιά ουσία, ο θάλαμος, τα βασικά γάγγλια,  ο νησιωτικός φλοιός και ο φλοιός του προσαγωγίου. Τα χαμηλά επίπεδα ντοπαμίνης συνδέονται με επώδυνα συμπτώματα που παρατηρούνται συχνά στη νόσο του Parkinson.

Ντοπαμίνη και ναυτία

Η ντοπαμίνη είναι ένας από τους νευροδιαβιβαστές που εμπλέκονται στον έλεγχο της ναυτίας και του εμετού. Η μετοκλοπραμίδη είναι ένας ανταγωνιστής των D2-υποδοχέων που προλαμβάνει την ναυτία και τον εμετό.

Πώς η ντοπαμίνη επηρεάζει τη συμπεριφορά;

Ένας από τους πιο γνωστούς νευροδιαβιβαστές που επηρεάζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά είναι η ντοπαμίνη. Όταν βιώνουμε ευχάριστα πράγματα όπως το να τρώμε ένα ωραίο φαγητό, να κάνουμε σεξ, το σώμα απελευθερώνει ντοπαμίνη. Ο εγκέφαλος στη συνέχεια απελευθερώνει ντοπαμίνη και δημιουργείται ένα σύστημα επιβράβευσης. Για παράδειγμα, όταν τρώτε ένα φαγητό που σας αρέσει, ο εγκέφαλος απελευθερώνει ντοπαμίνη, η οποία σας κάνει να αισθάνεστε καλά. Ο εγκέφαλος σας το αντιλαμβάνεται αυτό ως επιβράβευση και ενθαρρύνει την επανάληψη αυτής της συμπεριφοράς, ακόμη και αν αυτό το φαγητό δεν είναι η πιο υγιεινή επιλογή που μπορείτε να κάνετε.

Η ντοπαμίνη συνδέεται με την ενθάρρυνση. Είναι η ουσία που σας δίνει κίνητρο να επαναλαμβάνετε κάτι. Η επιβράβευση και η ενθάρρυνση βοηθά να δημιουργήσετε τις προσωπικές σας συνήθειες. Όλοι μας αποζητάμε τις θετικές εμπειρίες και αποφεύγουμε τις αρνητικές. Η ντοπαμίνη είναι αυτή που μας οδηγεί να δημιουργήσουμε αυτά τα μοτίβα. Αυτό εξηγεί γιατί οι άνθρωποι με χαμηλά επίπεδα ντοπαμίνης είναι πολύ πιο πιθανό να εμφανίσουν εθισμό στο αλκοόλ, στο σεξ ή στο φαγητό.

Ντοπαμίνη και ψυχική υγεία

Ανεπάρκεια ντοπαμίνης και επιδράσεις στην σωματική και στην ψυχική υγεία

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα πολύ χαμηλά επίπεδα ντοπαμίνης δεν συνδέονται μόνο με τους εθισμούς αλλά μπορούν να προκαλέσουν σωματικά και ψυχικά θέματα επειδή η ντοπαμίνη ελέγχει πολλές λειτουργίες στο σώμα.

Τα χαμηλά επίπεδα ντοπαμίνης συνδέονται με:

• Άγχος
• Εθισμούς
• Αλλαγές στη συμπεριφορά
• Διαταραχές ψυχικής υγείας
• Εναλλαγές στη διάθεση
• Κατάθλιψη
• Αισθήματα απελπισίας
• Χαμηλή αυτοεκτίμηση
• Έλλειψη κινήτρου
• Αυτοκτονικές σκέψεις ή σκέψεις αυτοτραυματισμού
• Μειωμένη λίμπιντο
• Ψύχωση

Η απελευθέρωση ντοπαμίνης είναι αυτή που λέει στον εγκέφαλο πότε μια εμπειρία είναι ευχάριστη ώστε να την βιώσετε ξανά. Όταν υπάρχει έλλειψη ντοπαμίνης, αυτό μπορεί να προκαλέσει στους ανθρώπους αλλαγές στη συμπεριφορά με τρόπους που θα βοηθούν στην απελευθέρωση υψηλότερων επιπέδων ντοπαμίνης. Οι άνθρωποι δεσμεύονται σε δραστηριότητες που ενεργοποιούν το σύστημα επιβράβευσης, ακόμη και αν αυτές οι δραστηριότητες είναι επιβλαβείς ή παραβατικές. Μια ανισορροπία στα  επίπεδα της ντοπαμίνης μπορεί να οδηγήσει σε ένα ανθυγιεινό σύστημα επιβράβευσης στον εγκέφαλο.

Σύνδεση ντοπαμίνης και εθισμών

Όλες οι ουσίες που προκαλούν εξάρτηση επηρεάζουν τα μονοπάτια του εγκεφάλου που εμπλέκονται στο σύστημα επιβράβευσης, η ντοπαμίνη εμπλέκεται στο σύστημα επιβράβευσης. Η επίδραση που μπορεί να έχουν οι ουσίες και το αλκοόλ στο φυσιολογικό σύστημα επιβράβευσης στον εγκέφαλο είναι πιο έντονες από αυτές που προκαλούνται στο σώμα. Αυτή η υπερδιέγερση, μειώνει την απόκριση του εγκεφάλου στην φυσιολογική επιβράβευση, και μπορεί να κάνει το άτομο να μην νιώθει ευχαρίστηση.

Επειδή η ντοπμαίνη είναι η ουσία που μας κάνει να ψάχνουμε τις θετικές εμπειρίες και να αποφεύγουμε τις αρνητικές, όταν το σύστημα επιβράβευσης έχει καταστραφεί, τα μοτίβα συμπεριφοράς αλλάζουν και μπορεί να αποζητάμε επιβλαβείς καταστάσεις για να επιτευχθεί η ευχαρίστηση.

Η απότομη μεταβολή στα επίπεδα της ντοπαμίνης λόγω της κατάχρησης ουσιών είναι ένα από τα παραδείγματα που δείχνουν πως η ντοπαμίνη επηρεάζει τη συμπεριφορά. Αν και η χρήση των ουσιών είναι επιβλαβής, ο εγκέφαλος αναγνωρίζει μονάχα ότι είναι πηγή ευχαρίστησης και έτσι δεν σταματά τη συμπεριφορά. Το μυαλό βλέπει τις ουσίες ως μια ευχάριστη εμπειρία, ακόμη και αν αυτό είναι μια παράλογη επιλογή για την συνολική μας υγεία.

Ο εγκέφαλος μπορεί να βλέπει τις αρνητικές εμπειρίες ως θετικές όταν το σύστημα επιβράβευσης έχει καταστραφεί. Αυτό είναι αλήθεια όχι μόνο για την χρήση ουσιών αλλά επίσης και για καταστάσεις όπως  τα ψυχικά  τραύματα, στις οποίες ένα άτομο μένει σε μια σχέση ανεξάρτητα με το πόσο επιβλαβής ή κακοποιητική είναι. Η πραγματικότητα μπορεί να είναι ότι η σχέση είναι καταστροφική αλλά ο εγκέφαλος να μην το αναγνωρίζει αυτό. Αυτό είναι ένα ξεκάθαρο παράδειγμα για το πόσο ισχυρή είναι η δράση της ντοπαμίνης.

Προσωπικότητα και εθισμοί

Κάποιοι τύποι προσωπικότητας είναι πολύ πιο πιθανό να εμφανίσουν θέματα εθισμού σε ουσίες ή αλκοόλ, ανεξάρτητα με παράγοντες όπως τα γονίδια και τα βιοχημικά μονοπάτια. Ωστόσο, οι μελέτες δείχνουν ότι παράγοντες όπως η πρώιμη έκθεση σε παράνομες ουσίες, η οικογενειακή υποστήριξη, και το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο επηρεάζουν την πιθανότητα εμφάνισης εθισμού.

Τα θέματα ψυχικής υγείας επίσης συνδέονται με υψηλότερο κίνδυνο για εθισμούς. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι με κάποιο θέμα ψυχικής υγείας είναι πολύ πιο πιθανό να κάνουν κατάχρηση ουσιών. Κάποιες μελέτες, υποστηρίζουν ότι οι άνθρωποι με θέματα ψυχικής υγείας, όπως η σχιζοφρένεια ή η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας, συνδέονται με την χρήση ουσιών για την ανακούφιση της διαταραχής.

Γενετική προδιάθεση εθισμών

Υπάρχει μια τεράστια διαμάχη στην ιατρική κοινότητα για το εάν ένας εθισμός είναι επιλογή ή νόσημα, και πότε τα χαμηλά επίπεδα ντοπαμίνης συμβάλλουν στην εμφάνιση των εθισμών. Μερικοί επιστήμονες πιστεύουν ότι συγκεκριμένοι άνθρωποι έχουν γενετική προδιάθεση στους εθισμούς, προτείνοντας έτσι ότι η πιθανότητα εθισμού κρύβεται στο DNA μας. Κάθε άνθρωπος ανταποκρίνεται διαφορετικά στις ουσίες. Για παράδειγμα, μερικοί άνθρωποι μπορεί να μεθάνε πολύ εύκολα, ενώ άλλοι μπορεί να χρειαστεί να πιούνε πολύ αλκοόλ μέχρι να μεθύσουν. Οι διαφορές όπως αυτή μπορεί να επηρεάζεται από τις διαφορές στα γονίδια.

Τα γονίδια παίζουν κύριο ρόλο στην γενετική προδιάθεση των εθισμών. Η κατάχρηση ουσιών μπορεί να διατρέχει οικογένειες λόγω υποκείμενης κληρονομικότητας.

Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι οι γενετικοί παράγοντες συμβάλλουν κατά 50% στην ευαλωτότητα στους εθισμούς. Χάρη στην τεχνολογία, οι επιστήμονες έχουν καταφέρει να απομονώσουν συγκεκριμένες αλληλουχίες γονιδίων που φαίνεται να δείχνουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο για την εμφάνιση εθισμών. Ο τρόπος με τον οποίο οι πρωτεΐνες λειτουργούν ή όχι μπορεί να βοηθήσει στον καθορισμό της πιθανότητας εμφάνισης εθισμού.

Τα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι τα παιδιά εξαρτημένων ανθρώπων έχουν 8 φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν κάποιον εθισμό. Οι περισσότερες οικογένειες δεν μιλούν για το ιστορικό με την κατάχρηση ουσιών, έτσι ο εθισμός που περνά από γενιά σε γενιά είναι πιο συχνός από όσο συνειδητοποιούν. Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζει ο καθένας το οικογενειακό του ιστορικό.

Ο εθισμός είναι μια πολύπλοκη κατάσταση, που δεν οφείλεται σε ένα μόνο παράγοντα, αλλά οι επιστήμονες πιστεύουν ότι το DNA μας , μπορεί στην πραγματικότητα, να αυξήσει ή να μειώσει την πιθανότητα εμφάνισης ενός εθισμού. Αυτή η σύνδεση δεν αφορά ένα συγκεκριμένο γονίδιο που καθορίζει ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό. Είναι περισσότερο η αλληλεπίδραση γονιδίων και περιβάλλοντος. Μπορεί να υπάρχει η γενετική προδιάθεση αλλά να μην εμφανίσετε ποτέ κάποιον εθισμό επειδή ζείτε σε ένα προστατευμένο περιβάλλον. Αλλά αν έχετε ευάλωτα γονίδια σχετικά με την κατάχρηση αλκοόλ, και έχετε βιώσει κάποιο πρώιμο τραύμα στη ζωή σας, μπορεί αυτό να προκαλέσει επιγενετικές αλλαγές που θα σας οδηγήσουν στην υπερβολική απόκριση στο στρες,  με αποτέλεσμα να είστε πιο ευάλωτοι στην εμφάνιση εξάρτησης από το αλκοόλ.

Τα γονίδιά μας καθορίζουν την απόκριση μας στο τραύμα, η οποία μπορεί να μας κάνει λιγότερο ή περισσότερο επιρρεπείς σε εθισμούς. Φυσικά, τα γονίδια δεν καθορίζουν το πεπρωμένο μας. Οι δεξιότητές μας, η επούλωση των ψυχικών τραυμάτων και το υγιές και σταθερό περιβάλλον βοηθούν να σπάσουμε τον κύκλο του εθισμού, παρά τη γενετική μας προδιάθεση.

Συμπτώματα χαμηλών επιπέδων ντοπαμίνης

Είναι ολοφάνερο ότι η ντοπαμίνη παίζει κύριο ρόλο στην συμπεριφορά. Τα χαμηλά επίπεδα ντοπαμίνης μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την ποιότητα ζωής ενός ατόμου. Τα επίπεδα της ντοπαμίνης επηρεάζουν στη διάθεση, την μυϊκή κίνηση, τα μοτίβα ύπνου, την ικανότητα να αποθηκεύουμε και να ανακαλούμε αναμνήσεις, την συγκέντρωση, την όρεξη, και τον αυτοέλεγχο. Όταν υπάρχει μια ανισορροπία στα επίπεδα της ντοπαμίνης ένα άτομο μπορεί να μην λειτουργεί με βέλτιστο τρόπο.

Τα πιθανά συμπτώματα των χαμηλών επιπέδων ντοπαμίνης μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Πόνο
• Τρέμουλο
• Δυσκολία στην κατάποση
• Μυϊκούς σπασμούς
• Δυσκαμψία/δυσκολία στην κίνηση
• Έλλειψη ισορροπίας
• Διαταραχές στον ύπνο (όπως η αϋπνία ή ο υπερβολικός ύπνος)

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός και μπορεί να μην εμφανίζουν όλοι τα ίδια συμπτώματα. Αν υποπτεύεστε ότι εσείς ή κάποιος που νοιάζεστε έχει ανεπάρκεια ντοπαμίνης, υπάρχουν τρόποι να την αντιμετωπίσετε.

Ο έλεγχος για τον νευροδιαβιβαστή μπορεί να βοηθήσει στην ανίχνευση βιοχημικών ανισορροπιών. Μια εξέταση για τους νευροδιαβιβαστές βοηθά στον έλεγχο των επιπέδων της ντοπαμίνης, της σεοροτνίνης, του γ-αμινοβουτυρικού οξέος, του γλουταμικού, της επινεφρίνης και της νορεπινεφρίνης.

Πώς να αυξήσετε φυσικά τα επίπεδα της ντοπαμίνης;

Ο υγιεινός τρόπος ζωής είναι ένας από τους πιο απλούς τρόπους για να αυξήσετε φυσικά τα επίπεδα της ντοπαμίνης. Η άσκηση, το μασάζ, ο διαλογισμός, η κηπουρική, το διάβασμα ή το παιχνίδι με το κατοικίδιό σας βοηθούν στην αύξηση των επιπέδων της ντοπαμίνης.  Ο ποιοτικός ύπνος βοηθά στην διατήρηση της ισορροπίας στα επίπεδα της ντοπαμίνης. Γενικά είναι σημαντικό να κοιμάστε 7-9 ώρες το βράδυ και να έχετε μια υγιεινή ύπνου.

Μπορείτε να αυξήσετε φυσικά τα επίπεδα της ντοπαμίνης με τους εξής τρόπους:

• Ακούστε μουσική: μια μικρή μελέτη έδειξε τις επιδράσεις της μουσικής στην ντοπαμίνη. Οι άνθρωποι που άκουγαν μουσική είχαν 9% υψηλότερα επίπεδα ντοπαμίνης στον εγκέφαλο.
• Διατηρήστε μια υγιή και ισορροπημένη διατροφή: οι τροφές που είναι πλούσιες σε τυροσίνη όπως τα αμύγδαλα, τα αυγά, τα ψάρια, και το κοτόπουλο είναι ιδιαιτέρως ωφέλιμες στην ενίσχυση των επιπέδων της ντοπαμίνης.
• Περάστε χρόνο στη φύση: οι μελέτες δείχνουν ότι η χαμηλή έκθεση στον ήλιο συμβάλλει στην μείωση των νευροδιαβιβαστών που βελτιώνουν την διάθεση περιλαμβανομένης της ντοπαμίνης. Η έκθεση στο φως του ήλιου βοηθά στην αύξηση των επιπέδων της ντοπαμίνης.