Ψυχικά τραύματα και EMDR
Ένα ψυχικό τραύμα συμβαίνει όταν κάποιος βιώνει ένα γεγονός στη ζωή του που τον κατακλύζει, τον τρομοκρατεί και τον κάνει να αισθάνεται ότι ο ίδιος -ή κάποιο αγαπημένο του πρόσωπο-κινδυνεύει.
ʺΜεγάλαʺ και ʺμικράʺψυχικά τραύματα
Ως “μεγάλο” ψυχικό τραύμα αναφερόμαστε σε ένα σοκαριστικό γεγονός ή ένα γεγονός που άλλαξε τη ζωή μας. Μπορεί να αφορά ένα συγκεκριμένο μόνο περιστατικό ή μια σειρά επαναλαμβανόμενων γεγονότων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα “μεγάλων” τραυμάτων μπορεί να είναι μια φυσική καταστροφή, ο πόλεμος, η σεξουαλική κακοποίηση, τα σοβαρά ατυχήματα, η ενδοοικογενειακή βία, οποιαδήποτε απειλητική κατάσταση για τη ζωή και η απώλεια αγαπημένων προσώπων.
Τα “μικρά” τραύματα μπορεί πάλι να αφορούν ένα μεμονωμένο γεγονός ή μια σειρά γεγονότων, λιγότερο τραυματικών. Μερικά παραδείγματα “μικρών” τραυμάτων περιλαμβάνουν την παραμέληση στην παιδική ηλικία, την επαναλαμβανόμενη λεκτική βία από κάποιο μέλος της οικογένειας, τον εκφοβισμό (μπούλινγκ). Κάποια από αυτά μπορεί καν να μην αναγνωρίζονται από τον άνθρωπο σαν “τραύματα”, αλλά σαν “δυσκολίες” που παραμένουν σιωπηλές στη μνήμη μας και ξυπνάνε με τις κατάλληλες αφορμές στην καθημερινότητα.
Πώς λειτουργεί το EMDR;
Το EMDR επηρεάζει την αμυγδαλή του εγκεφάλου, που αποτελεί ένα κέντρο ελέγχου για τον φόβο, τα συναισθήματα και την επιβίωση. Το EMDR βοηθά τους ανθρώπους να ξεπεράσουν το σοκ που έχουν υποστεί, είτε πρόσφατο, είτε στο μακρινό παρελθόν. Το EMDR είναι γρήγορο και αποτελεσματικό, ο αριθμός των συνεδριών που χρειάζονται για τη θεραπεία εξαρτάται από τη σοβαρότητα και τον αριθμό των τραυμάτων και την μοναδική προσωπικότητα του κάθε ατόμου. Οι περισσότεροι άνθρωποι παρατηρούν μείωση του άγχους από τις πρώτες συνεδρίες, και μερικές φορές ακόμη και μετά από την πρώτη συνεδρία.
EMDR θεραπεία για το πένθος και την απώλεια
Το πένθος είναι μια φυσιολογική απόκριση στην απώλεια. Το EMDR μπορεί να ανακουφίσει ένα άτομο από το πένθος και την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, είτε αυτή συνέβη ξαφνικά (για παράδειγμα, ένα ατύχημα, ένα τροχαίο) είτε ήταν αναμενόμενη (θάνατος λόγω μίας χρόνιας νόσου).
Το EMDR επιταχύνει τη διαδικασία επούλωσης των ψυχικών τραυμάτων, βοηθά δηλαδή όταν ο άνθρωπος αισθάνεται ότι έχει “κολλήσει”και δεν μπορεί να ξεπεράσει το γεγονός.
Το EMDR επιτρέπει στη φυσιολογική διαδικασία του πένθους να συνεχιστεί και εν τέλει ανακουφίζει τον άνθρωπο.
EMDR για τη θεραπεία ψυχικών τραυμάτων της παιδικής ηλικίας
Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που έχουν περάσει δύσκολα παιδικά χρόνια. Υπολογίζεται ότι περίπου το 20% των ενηλίκων έχουν υπάρξει θύματα μίας ή περισσοτέρων μορφών παιδικής κακοποίησης, όπως η σωματική, η σεξουαλική και η συναισθηματική. Σε όσους είχαν κακοποιηθεί σαν παιδιά υπάρχουν μακροχρόνιες επιδράσεις τόσο σε σωματικό όσο και σε συναισθηματικό επίπεδο.
- Η παιδική κακοποίηση η παραμέληση έχουν συνδεθεί με τη διαταραχή πανικού, την διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και/ή την υπερκινητικότητα, την κατάθλιψη, το θυμό, το μετατραυματικό στρες.
- Οι ενήλικες που έχουν υποστεί κακοποίηση ή παραμέληση ως παιδιά είναι πιο πιθανό να κάνουν κατάχρηση εξαρτησιογόνων ουσιών και αλκοόλ στη ζωή τους.
- Οι ενήλικες που έχουν υποστεί κακοποίηση ή παραμέληση στην παιδική ηλικία μπορεί να εμφανίσουν και άλλα προβλήματα υγείας, όπως αλλεργίες, άσθμα, βρογχίτιδα, υψηλή αρτηριακή πίεση και έλκος.
Το EMDR βοηθά στην επεξεργασία των τραυματικών και επώδυνων αναμνήσεων του παρελθόντος, έτσι ώστε να μην αποτελούν εμπόδια για το παρόν. Δουλεύοντας με τις εμπειρίες του παρελθόντος που προκαλούν τραύματα και χρόνιο στρες βοηθάτε τον εαυτό σας να ζει μια πιο υγιή ζωή ως ενήλικας. Ακόμη και αν δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω και να αλλάξουμε όσα συνέβησαν σε εσάς ως παιδιά μπορούμε να επουλώσουμε τα τραύματα του παρελθόντος και να χτίσουμε ένα δυνατό και υγιές παρόν ως ενήλικες.
Παιδική κακοποίηση και παραμέληση
Τα παιδιά μπορεί να τραυματιστούν από οποιαδήποτε εμπειρία που τα κατακλύζει. Αν η εμπειρία είναι πολύ έντονη για το παιδί και τον εσωτερικό του κόσμο, τότε μπορεί να τραυματιστεί ψυχικά. Τα παιδιά μπορεί να τραυματιστούν με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, όχι μόνο με την κακοποίηση. Για παράδειγμα, μπορεί να επηρεαστούν από ένα διαζύγιο, την παραμέληση, από ναρκισσιστές γονείς και δασκάλους, από τον εκφοβισμό στο σχολείο και τον εξευτελισμό από τους συμμαθητές, ή λόγω κάποιου ιατρικού προβλήματος ή από επαναλαμβανόμενες απογοητεύσεις. Αυτές οι εμπειρίες προκαλούν μακροχρόνιες αρνητικές επιδράσεις και μπορεί να οδηγήσουν σε χαμηλή αυτοεκτίμηση, κατάθλιψη και θλίψη στην ενήλικη ζωή.
Το EMDR έχει εξαιρετικά αποτελέσματα στη θεραπεία ενηλίκων που έχουν βιώσει κάποιο τραύμα στην παιδική ηλικία. Ακόμη και αν το παρελθόν δεν μπορεί να διαγραφεί, το EMDR μπορεί να βοηθήσει στην επεξεργασία των τραυματικών αναμνήσεων που επηρεάζουν ένα άτομο στο παρόν έτσι ώστε το παρελθόν να μην το επηρεάζει όπως πριν. Το EMDR είναι χρήσιμο για τις επώδυνες αναμνήσεις που δημιουργούν έναν αρνητικό τρόπο σκέψης για τον εαυτό σας, τις αναδρομές, και τα αρνητικά συναισθήματα της θλίψης, της απώλειας, του θυμού ή της ντροπής. Μετά από την επεξεργασία του παιδικού τραύματος ο θεραπευόμενος μπορεί να θυμηθεί το τραύμα αλλά δεν έχει τα ίδια παλιά συναισθήματα. Οι αναμνήσεις δεν είναι τόσο επώδυνες και ο θεραπευόμενος έχει μια προσαρμοστική και υγιή εικόνα για τον εαυτό του.
Ψυχικό τραύμα στην πρώιμη παιδική ηλικία
Όταν ένα παιδί πριν την ηλικία των τριών ετών βιώνει κακοποίηση και παραμέληση συνήθως δεν υπάρχουν ξεκάθαρες αναμνήσεις. Ο εγκέφαλος σε αυτή την ηλικία ακόμα αναπτύσσεται ραγδαία, οι μνήμες αποθηκεύονται στο δεξί ημισφαίριο και δεν μπορούν να ανακληθούν άμεσα. Το τραύμα στην πρώιμη παιδική ηλικία αποθηκεύεται λοιπόν ως μια “αίσθηση”για το τι έχουν βιώσει σε μικρή ηλικία, υπάρχουν ψήγματα εικόνων για τα γεγονότα, αλλά αυτό που κυριαρχεί είναι μόνο μια αίσθηση φόβου, ανασφάλειας, άγχους ή ντροπής, που είναι επίμονη και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί. Συνήθως οι ιστορίες που τους συνοδεύουν, σχηματίστηκαν αργότερα από τα όσα τους είπαν οι γονείς τους, οι συγγενείς ή άλλοι ενήλικες, ενώ προσπαθούσαν να εξηγήσουν τι τους συνέβαινε.
Όταν τα μωρά και τα μικρά παιδιά δεν αισθάνονται ασφαλή, τότε αυτό αποθηκεύεται στα συναισθηματικά κυκλώματα του εγκεφάλου, και οδηγεί σε δυσλειτουργικές συμπεριφορές στην ενήλικη ζωή.
EMDR και αποσυνδετικές διαταραχές
Οι ενήλικες που αντιμετωπίζουν σοβαρά ψυχικά προβλήματα συχνά ξεκίνησαν τη ζωή τους ως παιδιά που προσπαθούσαν να επιβιώσουν μέρα με τη μέρα, καθώς βίωναν αδιανόητη κακοποίηση χωρίς να μπορούν να ξεφύγουν. Και ενώ έπρεπε να επιβιώσουν της κακοποίησης, ταυτόχρονα έπρεπε να συνδεθούν με τους γονείς/φροντιστές τους ώστε να καλυφθούν οι βασικές ανάγκες τους. Αυτό σημαίνει ότι χρειαζόταν να καταπιέζουν τον πόνο τους και να επικεντρώνονται στην επιβίωση, ενώ την ίδια στιγμή διατηρούν σχέσεις με τον θύτη. Αυτή η ανάγκη μπορεί να προκαλέσει στο άτομο αποστασιοποίηση από τον ίδιο τον εαυτό του και τους άλλους, να αισθάνεται μουδιασμένο, να έχει απότομες αλλαγές στη συμπεριφορά, να αισθάνεται ότι είναι δύο διαφορετικοί άνθρωποι, να αγνοεί τον πόνο, να δυσκολεύεται να έχει στενές σχέσεις με άλλους και γενικά η καθημερινότητα να είναι σκληρή. Μπορεί λοιπόν να παρατηρείται μια συνεχής αποσύνδεση και ψυχοσωματικά συμπτώματα στους ασθενείς με τραύμα.
Το EMDR μπορεί να βοηθήσει στη θεραπεία των αποσυνδετικών διαταραχών. Οι θεραπευόμενοι δεν επιβιώνουν απλά, αλλά ζουν και πάλι, δηλαδή απελευθερώνονται από το παρελθόν και κάνουν το καλύτερο για τον εαυτό τους.
Το EMDR βοηθά τους ανθρώπους όλων των ηλικιών να έρθουν σε επαφή με τα ανεπεξέργαστα συναισθήματα ενός τραύματος και να τα εκφράσουν με υγιή τρόπο, όπως δεν μπόρεσαν να κάνουν στο παρελθόν, στο “εκεί και τότε”. Με την επεξεργασία των επώδυνων συναισθημάτων και των δυσλειτουργικών πεποιθήσεων που συνοδεύουν το τραύμα ο άνθρωπος ανακουφίζεται, απαλλάσσεται μόνιμα από τα τραύματα και τα σοκ του παρελθόντος.