Οι Πανελλήνιες εξετάσεις και το τέλος του κόσμου

Οι Πανελλήνιες εξετάσεις και το τέλος του κόσμου

Οι Πανελλήνιες εξετάσεις αποτελούν ένα σημαντικό σταθμό στην ζωή ενός παιδιού και συνοδεύονται από ένα τεράστιο βάρος για την σημασία της επαγγελματικής σταδιοδρομίας του. Είναι ωστόσο ζωτικής σημασίας, τόσο για τους μαθητές όσο και για τους γονείς, να κατανοήσουν ότι μια ανεπιτυχή προσπάθεια στις Πανελλήνιες εξετάσεις δεν είναι το τέλος του κόσμου, καθώς δεν αποτελεί μια οριστική κρίση για την αξία, την ευφυία ή τις μελλοντικές επιτυχίες ενός παιδιού.

Η ψυχολογική πίεση των Πανελληνίων εξετάσεων

Οι Πανελλήνιες εξετάσεις απλώς αξιολογούν πόσα έχετε μάθει, καθώς έχουν σχεδιαστεί για να μετρούν την ετοιμότητα (και όχι την καταλληλότητα) ενός μελλοντικού φοιτητή για πανεπιστημιακές σχολές, αξιολογώντας τις γνώσεις, την ικανότητα απομνημόνευσης, και σε ένα βαθμό την κριτική σκέψη και τις ικανότητες επίλυσης προβλημάτων. Αυτά τα τυποποιημένα τεστ παρέχουν ένα (εν μέρει αντικειμενικό) εργαλείο σύγκρισης των υποψηφίων φοιτητών.

Η αλήθεια είναι ότι οι εισαγωγικές εξετάσεις είναι μόνο μία μέθοδος μέτρησης των γνώσεων. Συγκριτικά με τα ξένα πρότυπα, το ελληνικό σύστημα εισαγωγής πάσχει σε πολλά σημεία, είναι προβληματικό, καθώς δίνει μεγαλύτερη σημασία στην απομνημόνευση παρά στην ενίσχυση της πραγματικής γνώσης και της κριτικής ικανότητας.

Ωστόσο, αυτές οι εξετάσεις δημιουργούν τεράστια ψυχολογική πίεση για τους μαθητές. Ο έντονος ανταγωνισμός για τις σχολές με υψηλές βάσεις και ο φόβος της αποτυχίας μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την διάθεση, οδηγώντας σε ένα ισοπεδωτικό άγχος που μπορεί να εμποδίσει την απόδοση στις εξετάσεις, να οδηγήσει σε κατάθλιψη (με αυτοκτονικό ιδεασμό), σε αγχώδεις διαταραχές όπως οι κρίσεις πανικού ή και σε burnout.

Οι μαθητές συχνά βλέπουν αυτές τις εξετάσεις ως κάτι που θα καθορίσει το μέλλον τους, ενώ στην πραγματικότητα αντιπροσωπεύουν μόνο ένα μονοπάτι μεταξύ πολλών.

Ο ψυχολογικός αντίκτυπος

Αν οι μαθητές δεν περάσουν στις πανελλήνιες εξετάσεις στη σχολή που ήθελαν, το συναισθηματικό πλήγμα μπορεί να είναι μεγάλο. Αυτό εξαρτάται αφενός από την ωριμότητα του παιδιού, και αφετέρου από τη στάση των γονιών. Εάν οι γονείς ζήσουν το δικό τους δράμα για τις προσδοκίες που εκείνοι είχαν από το παιδί, αυτό θα πιέσει ψυχολογικά τρομακτικά το παιδί.

Οι μελέτες δείχνουν ότι οι μαθητές αποτυγχάνουν στις εξετάσεις βιώνουν ένα ευρύ φάσμα συναισθημάτων, με πάνω από το 80% να αναφέρουν συναισθήματα κατάθλιψης, αγωνίας και αναξιότητας. Περίπου οι μισοί μαθητές αναφέρουν ότι αισθάνονται «ηλίθιοι» και η αυτοπεποίθησή τους επηρεάζεται αρνητικά. Και υπάρχουν ακόμα και εκείνοι που κάτω από την πίεση, καταρρέουν ψυχολογικά, ακόμα και αυτοκτονούν ή κάνουν απόπειρες.

Η ψυχολογική ευαλωτότητα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου είναι ιδιαίτερα έντονη, επειδή η εισαγωγή στο πανεπιστήμιο συχνά αποτελεί την πρώτη σημαντική πρόκληση που αντιμετωπίζουν πολλά παιδιά.

Η αποτυχίας ως ευκαιρία αυτογνωσίας και αυτοβελτίωσης

Μια αποτυχία στις πανελλήνιες δεν αντανακλά την προσωπική αξία ή τις δυνατότητες ενός παιδιού. Μια αποτυχία, αν και απογοητευτική, μπορεί να χρησιμεύσει ως μια πολύτιμη εμπειρία που θα ενισχύσει γενικά την προσωπικότητα και την αποφασιστικότητα του παιδιού.

Το κλειδί είναι να διαχωρίσουμε την αποτυχία από την ταυτότητα κάποιου. Μια κακή επίδοση στις εξετάσεις αντιπροσωπεύει μια μοναδική στιγμή στο χρόνο, όχι μια μόνιμη κρίση νοημοσύνης ή ικανοτήτων. Αυτό σημαίνει ότι οι γονείς θα πρέπει να κρατήσουν τη στάση "ήταν μία αποτυχία" και όχι να χρησιμοποιούν φράσεις και επίθετα, όπως το "είσαι αποτυχημένος, ανίκανος" κα. Αναρίθμητοι επιτυχημένοι άνθρωποι έχουν βιώσει ακαδημαϊκές αποτυχίες νωρίς στην ζωή τους ή παράτησαν τελείως το Πανεπιστήμιο (όπως ο Bill Gates, ο Steve Jobs, ο Walt Disney), μόνο και μόνο για να επιτύχουν στη συνέχεια μέσω άλλων οδών, με την επιμονή τους και κυνηγόντας αυτό που αγαπούσαν.

Εποικοδομητική αυτοκριτική

Αφού υποχωρήσει η αρχική στεναχώρια, χρειάζεται μια κριτική και αυτο-κριτική η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αυτοβελτίωση. Οι μαθητές θα πρέπει να εξετάσουν ποιοι παράγοντες μπορεί να συνέβαλαν στην μειωμένη απόδοση χωρίς να εμπλακούν σε αυτομομφές. Ερωτήσεις που πρέπει να λάβουν υπόψη περιλαμβάνουν:

• Αφιερώθηκε επαρκής χρόνος στην προετοιμασία;
• Ήταν αποτελεσματικές οι μέθοδοι μελέτης;
• Έπαιξαν ρόλο εξωτερικοί παράγοντες όπως το άγχος ή άλλα προβλήματα υγείας;
• Υπήρχουν συγκεκριμένα μαθήματα που χρειάζονται πρόσθετη προσοχή;

Είναι επίσης σημαντικό να χαρτογραφηθούν όλες οι διαθέσιμες επιλογές. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Προετοιμασία για επανάληψη των εξετάσεων το επόμενο έτος
• Εξέταση εναλλακτικών επιλογών πανεπιστημιακών σπουδών, στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό
• Διερεύνηση δεξιοτήτων, ευκαιριών και άλλων επαγγελματικών κατευθύνσεων (πχ σχολές τεχνικών επαγγελμάτων)

Ο ρόλος της οικογενειακής υποστήριξης

Οι γονείς διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην υποστήριξη των παιδιών για την αντιμετώπιση της απογοήτευσης από τις πανελλήνιες εξετάσεις. Το πιο σημαντικό δώρο που μπορούν να προσφέρουν οι γονείς είναι η άνευ όρων αγάπη και υποστήριξη. Αντί να εκφράζουν θυμό ή απογοήτευση, οι γονείς θα πρέπει να επικεντρωθούν στην ψυχολογική υποστήριξη και την πρακτική βοήθεια του παιδιού. Αυτό περιλαμβάνει την ενθάρρυνση δραστηριοτήτων, όπως σωματική άσκηση ή οι παρέες. Ένας έφηβος δεν είναι υγιές να κλείνεται σε ένα δωμάτιο για ένα χρόνο, χωρίς να έχει επαφές με τους συνομηλίκους του.

Οι γονείς θα πρέπει επίσης να μην επιβαρύνουν τα παιδιά τους με το βάρος των δικών τους φιλοδοξιών ή να κάνουν συγκρίσεις με την απόδοση άλλων μαθητών. Το ταξίδι κάθε μαθητή είναι μοναδικό και η επιτυχία μπορεί να επιτευχθεί μέσω πολλαπλών δρόμων.

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι πανελλήνιες εξετάσεις εξετάζουν συγκεκριμένες γνώσεις σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή, όχι τη συνολική νοημοσύνη, τα ταλέντα ή τις δυνατότητες επιτυχίας ενός παιδιού. Πολλοί παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν την απόδοση, συμπεριλαμβανομένου του άγχους των εξετάσεων, των μεθόδων προετοιμασίας, ακόμη και των συνθηκών την ημέρα των εξετάσεων. Ένα μόνο αποτέλεσμα δεν πρέπει ποτέ να θεωρείται ως μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση των δυνατοτήτων ενός ατόμου.

Τι είναι επιτυχία στη ζωή;

Η "επιτυχία" στη ζωή περιλαμβάνει πολύ περισσότερα από την απόδοση στις πανελλήνιες εξετάσεις. Ενώ οι εισαγωγικές εξετάσεις μπορεί να επηρεάσουν τις αρχικές εκπαιδευτικές ευκαιρίες, δεν καθορίζουν την τελική επαγγελματική επιτυχία ή την προσωπική ολοκλήρωση. Τα αποτελέσματα των εισαγωγικών εξετάσεων, είτε θετικά είτε αρνητικά, αντιπροσωπεύουν μόνο ένα κεφάλαιο σε μια πολύ μεγαλύτερη ιστορία. Με την κατάλληλη υποστήριξη, προοπτική και ανθεκτικότητα, οι μαθητές μπορούν να μετατρέψουν την αρχική απογοήτευση σε κίνητρο για την επιτυχία. Το κλειδί είναι η διατήρηση της ελπίδας και η πίστη στον εαυτό.

Ειδική ψυχολογική υποστήριξη

Για τους μαθητές που βιώνουν κατάθλιψη ή αγχώδεις διαταραχές μετά από απογοήτευση στις πανελλήνιες εξετάσεις, ένας ψυχοθεραπευτής μπορεί να προσφέρει πολύτιμη υποστήριξη. Η ψυχοθεραπεία προσφέρει μεταξύ των άλλων αποτελεσματικές στρατηγικές για τη διαχείριση του άγχους, την αύξηση της ψυχικής ανθεκτικότητας, βοηθά στην επεξεργασία ψυχικών τραυμάτων και αρνητικών πεποιθήσεων.