Κατάθλιψη: Μια αόρατη ασθένεια

Κατάθλιψη

Η κατάθλιψη είναι μια σοβαρή ψυχική διαταραχή. Σε αντίθεση με άλλες φυσιολογικές συναισθηματικές εμπειρίες όπως η θλίψη, η απώλεια, οι εναλλαγές στη διάθεση, η κλινική κατάθλιψη είναι επίμονη και μπορεί να παρεμβαίνει σημαντικά στις λειτουργικές ικανότητες ενός ατόμου. Υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι καταθλιπτικών διαταραχών: η μείζονα καταθλιπτική διαταραχή, η δυσθυμία και η διπολική διαταραχή (μανιοκατάθλιψη).

Συμπτώματα και τύποι κατάθλιψης

Τα συμπτώματα της κατάθλιψης περιλαμβάνουν: θλίψη, απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης για δραστηριότητες που απολαμβάνατε πριν, αλλαγές στην όρεξη ή στο βάρος, δυσκολία στον ύπνο ή υπερβολικός ύπνος, ψυχοκινητική επιβράδυνση ή διέγερση, εξάντληση/κόπωση, συναισθήματα αναξιότητας ή ενοχών, δυσκολία στη συγκέντρωση, και επαναλαμβανόμενες σκέψεις για το θάνατο ή την αυτοκτονία. Η διάγνωση της μείζων καταθλιπτικής διαταραχής γίνεται αν ένα άτομο έχει 5 ή περισσότερα από τα παραπάνω συμπτώματα και αυτά παρεμβαίνουν στη συνηθισμένη του λειτουργικότητα σχεδόν κάθε μέρα για τουλάχιστον δύο εβδομάδες.  Τα επεισόδια μπορεί να επαναλαμβάνονται στην υποτροπιάζουσα κατάθλιψη.

Μερικοί άνθρωποι έχουν μια χρόνια αλλά λιγότερο σοβαρή μορφή κατάθλιψης, που ονομάζεται δυσθυμία, της οποίας η διάγνωση γίνεται αφού επιμένει για τουλάχιστον δύο χρόνια και συνοδεύεται από τουλάχιστον δύο ακόμη συμπτώματα της κατάθλιψης. Πολλοί άνθρωποι με δυσθυμία κάποια στιγμή μπορεί να εμφανίσουν ένα μείζων καταθλιπτικό επεισόδιο (“διπλή κατάθλιψη”).

Επίσης, όταν μιλάμε για πολύ βαριά επεισόδια κατάθλιψης, αναφερόμαστε στη “μελαγχολική κατάθλιψη“.

Επεισόδια κατάθλιψης επίσης εμφανίζονται σε ανθρώπους που πάσχουν από διπολική διαταραχή. Σε αυτή τη συναισθηματική διαταραχή, η κατάθλιψη εναλλάσσεται με επεισόδια μανίας (ή υπομανίας) τα οποία χαρακτηρίζονται από ασυνήθιστη και επίμονη ανεβασμένη διάθεση ή ευερεθιστότητα και συμπτώματα που περιλαμβάνουν υπερβολική αυτοεκτίμηση, μειωμένη ανάγκη για ύπνο, λογόρροια, σκέψεις που τρέχουν, διέγερση, αναστάτωση και ριψοκίνδυνες συμπεριφορές. Επειδή η διπολική διαταραχή απαιτεί διαφορετική θεραπεία από την μείζονα καταθλιπτική διαταραχή ή τη δυσθυμία, η σωστή διάγνωση είναι εξαιρετικά σημαντική.

Αλήθειες για την κατάθλιψη

• Η μείζονα κατάθλιψη αποτελεί μία από τις κύριες αιτίες αναπηρίας παγκοσμίως.
• Οι καταθλιπτικές διαταραχές επηρεάζουν 9,5% των ενήλικων πάνω από 18 ετών μέσα σε ένα χρόνο
• Οι γυναίκες έχουν διπλάσιες πιθανότητες (12%) από τους άνδρες (7%) να επηρεαστούν από μια καταθλιπτική διαταραχή.

Η κατάθλιψη μπορεί να είναι εξουθενωτική για τις οικογενειακές σχέσεις, τις φιλίες, και την ικανότητα εργασίας. Πολλοί άνθρωποι ακόμη πιστεύουν ότι τα συναισθηματικά συμπτώματα που προκαλούνται από την κατάθλιψη δεν είναι “πραγματικά” (ότι “όλα είναι στο μυαλό σου”) και ότι το άτομο θα πρέπει να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει αυτά τα συμπτώματα. Λόγω αυτών των ανακριβών πεποιθήσεων , οι άνθρωποι με κατάθλιψη ίσως να μην αναγνωρίζουν ότι έχουν μια διαταραχή που μπορεί να θεραπευτεί ή αποθαρρύνονται από το να ζητήσουν βοήθεια ή να μείνουν στη θεραπεία εξαιτίας των συναισθημάτων της ντροπής και του στίγματος. Πολύ συχνά η έλλειψη ή η ανεπάρκεια της θεραπείας της κατάθλιψης μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους στην αυτοκτονία.

Θεραπεία

Η αντικαταθλιπτική φαρμακευτική αγωγή χρησιμοποιείται ευρέως για την αποτελεσματική θεραπεία της κατάθλιψης. Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα επηρεάζουν τη λειτουργία συγκεκριμένων χημικών ουσιών του εγκεφάλου που αποκαλούνται νευροδιαβιβαστές. Τα φάρμακα νέας γενιάς, όπως οι επιλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRIs) , τείνουν να έχουν λιγότερες παρενέργειες από ότι τα παλιότερα φάρμακα (τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, TCA) και οι αναστολείς της μονοαμινικής οξειδάσης (MAOIs). Αν και η φαρμακευτική αγωγή είναι αποτελεσματική στην ανακούφιση της κατάθλιψης, μερικοί άνθρωποι ανταποκρίνονται σε κάποια φάρμακα και όχι σε κάποια άλλα. Νέοι τύποι αντικαταθλιπτικών είναι υπό μελέτη.

Συγκεκριμένες μορφές ψυχοθεραπείας, είναι βοηθητικές για την κατάθλιψη. Οι μελέτες δείχνουν ότι η ήπια προς μέτρια κατάθλιψη συχνά μπορεί να θεραπευτεί αποτελεσματικά με ψυχοθεραπεία. Ωστόσο, η σοβαρή κατάθλιψη ανταποκρίνεται καλύτερα στο συνδυασμό ψυχοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής.

Περισσότερο από το 80% των ανθρώπων με καταθλιπτική διαταραχή βελτιώνεται μετά από την κατάλληλη θεραπεία.

Στις περιπτώσεις που τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα, η ψυχοθεραπεία και ο συνδυασμός τους δεν αποδίδει, ή λειτουργούν πολύ αργά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων, η ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT) μπορεί να έχει αποτέλεσμα, καθώς είναι μια αποτελεσματική θεραπεία για σοβαρά καταθλιπτικά επεισόδια.

Επιστημονικά δεδομένα

• Οι τεχνικές απεικόνισης του εγκεφάλου αποκαλύπτουν ότι στην κατάθλιψη, οι ουσίες που είναι υπεύθυνες για τη ρύθμιση της διάθεσης, της σκέψης, του ύπνου, της όρεξης και της συμπεριφοράς δεν λειτουργούν σωστά και η κυκλοφορία των νευροδιαβιβαστών είναι ανώμαλη.
• Η κατάθλιψη έχει γενετικό υπόβαθρο. Η ευαισθησία στην κατάθλιψη είναι αποτέλεσμα της δράσης πολλών γονιδίων μαζί με περιβαλλοντικούς παράγοντες.
• Οι μελέτες δείχνουν ότι τα ψυχοπιεστικά γεγονότα της ζωής όπως η απώλεια από το θάνατο ενός αγαπημένου μέλους της οικογένειας, ίσως να αποτελούν αιτία μείζονος κατάθλιψης σε επιρρεπή άτομα.
• Ο άξονας υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων, το ορμονικό σύστημα που ρυθμίζει την απόκριση του σώματος στο στρες, είναι υπερδραστήριο σε πολλούς ανθρώπους με κατάθλιψη. Οι μελέτες δείχνουν ότι η επίμονη υπερδραστηριότητα αυτού του συστήματος ίσως να θέτει τα θεμέλια της κατάθλιψης.
• Οι ανισορροπία στους νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου (σεροτονίνη, ντομαπίνη), ο μηχανισμός δράσης των αντικαταθλιπτικών, οι γνωστικές στρεβλώσεις και οι διαταραγμένες διαπροσωπικές σχέσεις που συνδέονται με την κατάθλιψη, δίνουν πληροφορίες για την περαιτέρω διερεύνηση καλύτερων θεραπειών.