Εγωισμός

Εγωισμός

Ο εγωισμός είναι κάτι που γενικά αποδοκιμάζουμε, αλλά ο καθένας έχει κάποιες στιγμές εγωισμού. Ίσως ο εγωισμός να είναι κομμάτι της ανθρώπινης φύσης μας.

Τι είναι ο εγωισμός;

Ο εγωισμός είναι μια κατάσταση στην οποία ένα άτομο επικεντρώνεται στις δικές του ανάγκες και στην ευεξία του και αντίστοιχα δεν ενδιαφέρεται για τις ανάγκες και την ευεξία των άλλων. Θα πρέπει να δώσουμε προσοχή στο γεγονός ότι πρόκειται για ένα δίπτυχο, σύμφωνα με τον ορισμό όταν είμαστε εγωιστές δεν δίνουμε σημασία στις ανάγκες των άλλων ανθρώπων με τρόπους που κανονικά θα αναμενόταν από εμάς.

Αυτό σημαίνει ότι το πλαίσιο των συμπεριφορών μας έχει σημασία για να προσδιοριστεί εάν οι συμπεριφορές είναι εγωιστικές. Αν θέλετε να απολαύσετε ένα ωραίο γεύμα σε ένα εστιατόριο, αυτό είναι εγωιστικό; Εξαρτάται αν υπάρχουν άλλα μέλη στην οικογένεια σας με πιο σοβαρές ανάγκες, αν έχετε ένα φίλο που σας ζήτησε να μιλήσετε ή ένα συνεργάτη του οποίου οι επόμενες εργασίες εξαρτώνται από το αν θα του στείλετε κάτι έγκαιρα.

Ίσως η πιο απλή μορφή εγωισμού είναι αυτό που αποκαλούμε εγωκεντρικό εγωισμό ή την εστίαση στις ανάγκες και στον εαυτό σας. Αυτό ακούγεται άσχημο, σωστά; Αλλά από φιλοσοφικής και εξελικτικής άποψης, δεν είναι και τόσο κακό. Είμαστε σχεδιασμένοι από τη φύση μας να περνάμε τα δικά μας γονίδια και να έχουμε την επιβίωση μας ως προτεραιότητα, στο βαθμό που ο εγωισμός επεκτείνει τη μακροζωία και την αναπαραγωγική μας ικανότητα, συμφωνούμε ότι αυτό είναι ένα κομμάτι της ανθρώπινης φύσης.

Όταν ο εγωισμός πληγώνει τους άλλους, τότε πρέπει να σκεφτείτε αν είναι παθολογικός. Οι εγωιστικές συμπεριφορές συχνά είναι αντικοινωνικές ή ψυχοπαθητικές. Για παράδειγμα, η σεξουαλική επίθεση σε ένα άτομο για να ικανοποιήσει κάποιος τις δικές του σεξουαλικές ανάγκες είναι παθολογικός εγωισμός, και το ίδιο μπορούμε να πούμε και για έναν κλέφτη, ειδικά όταν είναι επιθετικός προς τους άλλους. Στην πραγματικότητα, ο βαθμός του εγωισμού μπορεί να είναι η καρδιά της ψυχοπάθειας. Όταν οι άνθρωποι επικεντρώνονται μονάχα στην επιβράβευση και δεν σκέφτονται τις αρνητικές συνέπειες των συμπεριφορών τους, συμπεριφέρονται ως ψυχοπαθείς.

Το αντίθετο του εγωισμού

Πρακτικά, το αντίθετο του εγωισμού είναι ο αλτρουισμός, ή το να κάνουμε πράγματα για τους άλλους χωρίς να υπάρχει κανένα όφελος για εμάς. Όπως ο εγωισμός, αυτή η συμπεριφορά μπορεί να φτάσει πολύ μακριά, όπως όταν οι άνθρωποι παίρνουν αποφάσεις που πιστεύουν ότι είναι προς το συμφέρον των άλλων, και τελικά καταλήγουν να τους πληγώνουν. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα ανθρώπων που έχουν βλάψει τους άλλους με τα αλτρουιστικά τους κίνητρα, όπως ένα κίνημα που ενθάρρυνε την στείρωση των ανθρώπων με αναπηρίες και ψυχικές διαταραχές, ή όπως όταν η ομοφυλοφιλία θεωρήθηκε διαταραχή.

Φυσικά, ο αλτρουισμός δεν είναι κακός. Αξίζει κάποιος να είναι αλτρουιστής. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει τίποτε καλύτερο από μια ειλικρινή ανιδιοτελή πράξη. Ακόμη και οι συμπεριφορές που δεν έχουν ορατά οφέλη, μπορεί να έχουν ψυχολογικά πλεονεκτήματα. Σκεφτείτε τους ανθρώπους που δωρίζουν τα χρήματα που κέρδισαν σκληρά ή προσφέρουν εθελοντική εργασία.

Ψυχολογία του εγωισμού

Ο εγωισμός μπορεί να οριστεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Αλλά ουσιαστικά είναι η εστίαση στον εαυτό και η έλλειψη ανησυχίας για τους άλλους. Έτσι, μπορεί να εκδηλώνεται με ένας εύρος συμπεριφορών, από το να επαινεί κάποιος την εμφάνιση κάποιου άλλου, ώστε να αναγνωρίσει τη δική του ή να κλέψει τη σοκολάτα του συγκατοίκου του.

Ο εγωισμός είναι ένας όρος που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι για να αναλύσουν καταστάσεις. Με αλλά λόγια, ο εγωισμός υπάρχει όταν και όποτε πρέπει να ερμηνεύσουμε αν μια κατάσταση είναι εγωιστική. Ο εγωισμός δεν κληρονομείται, υπάρχει μόνο η δική μας ερμηνεία μιας συγκεκριμένης κατάστασης.

Γιατί αναπτύσσουμε αυτή την ερμηνεία; Φαίνεται ότι όταν ερμηνεύουμε μια συμπεριφορά ως εγωιστική, έχουμε την ευκαιρία να βγάλουμε σημαντικά συμπεράσματα για τα άτομα που εμπλέκονται. Για παράδειγμα, μια οικογένεια οργανώνει ένα ταξίδι και ο μπαμπάς στο αεροπλάνο κάθεται στην business class ενω η υπόλοιπη οικογένεια είναι στην οικονομική, αυτο ερμηνεύεται ως μια εγωιστική συμπεριφορά από την πλευρά του πατέρα. Μπορούμε να κάνουμε υποθέσεις για τη σχέση ανάμεσα στον πατέρα και στην μητέρα , όπως επίσης για τη σχέση ανάμεσα στον πατέρα και στα παιδιά. Αυτό μας δίνει κίνητρο να είμαστε ευγενικοί με την μητέρα ή επικριτικοί με τον πατέρα.

Εγωισμός και ανθρώπινη φύση

Οι φιλόσοφοι και οι ψυχολόγοι γενικά συμφωνούν ότι ο εγωισμός είναι ένα σημαντικό κομμάτι της ανθρώπινης φύσης. Ακόμη και όταν αποδοκιμάζουμε τους ανθρώπους που συμπεριφέρονται εγωιστικά, ενώ επαινούμε την ανιδιοτέλεια, έχουμε ανάγκη τον εγωισμό για να επιβιώσουμε.

Ας δούμε το παράδειγμα της αυτοφροντίδας. Πολλοί άνθρωποι παλιότερα έβλεπαν την αυτοφροντίδα ως πράξη εγωισμού, με άσχημο τρόπο. Το να φάει κάποιος ένα φαγητό μόνος του έξω, να καθυστερήσει στη δουλειά επειδή χρειαζόταν ξεκούραση ή να μιλήσει σε ένα φίλο για συναισθηματική υποστήριξη, όλες αυτές οι συμπεριφορές θεωρούνταν εγωιστικές. Ωστόσο, ο εγωισμός είναι σημαντικό κομμάτι του ενστίκτου μας ώστε να φροντίζουμε τον εαυτό μας.

Παραδείγματα εγωισμού

Ας δούμε κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα. Ένα άτομο μπορεί να θέλει να είναι ο πρώτος που θα σκαρφαλώσει όταν πηγαίνει με τους φίλους του για ορειβασία. Οι περισσότεροι δεν έχουν πρόβλημα με αυτό, αλλά πρέπει να τους ρωτήσει; Δεν τους ρωτάει, γιατί βάζει την δική του επιθυμία για άσκηση πάνω από τις ανάγκες των άλλων.

Ένα σύζυγος μπορεί να δυσκολεύεται να αντισταθεί όταν η γυναίκα του φτιάχνει γλυκά στο σπίτι. Θέλει όλοι να απολαύσουν το γλυκό αλλά ένα μεγάλο κομμάτι θέλει να το απολαύσει μόνος του, και να αφήσει λίγο και για τους άλλους.

Το εγωιστικό γονίδιο

Η ιδέα ότι τα γονίδια μας είναι εγωιστικά αναπτύχθηκε τα τελευταία 50 χρόνια. Αντί να σκεφτούμε ότι έχουμε μονάχα ένα εγωιστικό γονίδιο, μπορούμε να σκεφτούμε ότι όλα τα γονίδια μας είναι εγωιστικά, με την έννοια ότι έχουν ως προτεραιότητα την δική τους διαιώνιση.

Η θεωρία για το εγωιστικό γονίδιο προτείνει ότι είναι πιο πιθανό να συνεργαστούμε με κάποιον που μοιραζόμαστε τα περισσότερα γονίδια, επειδή με αυτό τον τρόπο έχουμε περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσουμε και να περάσουμε στην επόμενη γενιά αυτά τα γονίδια. Σκεφτείτε την φράση που λέμε συχνά, “η οικογένεια είναι πάνω από όλα”, πόσο συχνά βάζουμε σε προτεραιότητα της οικογένεια από οτιδήποτε άλλο; Η θεωρία του εγωιστικού γονιδίου μας λέει ότι το κάνουμε αυτό όχι μόνο από υποχρέωση, αλλά επειδή μας δίνει εξελικτικό πλεονέκτημα να βάζουμε σε προτεραιότητα τις ανάγκες των συγγενών μας.

Στην πραγματικότητα, η θεωρία του εγωιστικού γονιδίου μας προτείνει ότι ίσως πρέπει να θυσιάσουμε τον εαυτό μας ώστε πολλοί άλλοι άνθρωποι που έχουν τα ίδια γονίδια με εμάς να συνεχίζουν να ζουν και να αναπαραχθούν. Από την εγωιστική πλευρά των γονιδίων μας, είναι καλύτερο πολλά μέλη της οικογένειας να επιβιώσουν παρά να πεθάνουν.

Η θεωρία για το εγωιστικό γονίδιο μας δείχνει την ιδέα ότι η προσαρμογή συμβαίνει σε ατομικό επίπεδο. Συνήθως, όταν μιλάμε για την προσαρμογή επιβίωσης, σκεφτόμαστε πως μπορεί η προσαρμογή να συμβεί σε ένα άτομο με τον καιρό, ένα χαρακτηριστικό που κάνει έναν οργανισμό πιο πιθανό να επιβιώσει, έτσι ώστε να περάσουν τα γονίδια στην επόμενη γενιά. Το εγωιστικό γονίδιο δείχνει ότι η προσαρμογή καθορίζεται από τα γονίδια μας, όχι από τα χαρακτηριστικά μας.

Εγωισμός στη σχέση

Οι άνθρωποι που είναι εγωιστές στις σχέσεις τους τείνουν να έχουν χαμηλής ποιότητας σχέσεις με τους άλλους, διαφωνούν συχνά και δεν υπάρχει σταθερότητα, λόγω των εγωιστικών συμπεριφορών τους.

Εγωισμός και ναρκισσισμός

Ο ναρκισσισμός είναι ένα χαρακτηριστικό που φαίνεται να συνδέεται με τις εγωιστικές συμπεριφορές. Οι νάρκισσοι θέλουν να μοιάζουν επιτυχημένοι και ενδιαφέροντες στους άλλους. Φοβούνται ότι η εικόνα του εαυτού τους θα αποκαλύψει ότι δεν είναι επιτυχημένοι οικονομικά, έτσι βάζουν τους εαυτούς τους πάνω από όλους μέχρι να δουν ότι οι άλλοι τους βλέπουν θετικά.

Αιτίες εγωισμού

Η κυρία αιτία του εγωισμού, είναι ότι προάγει την ευεξία και την επιβίωση μας. Όταν είμαστε εγωιστές με τρόπους που αδικούν τους άλλους, αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή ανησυχούμε για την ψυχική μας ευεξία.