Gabor Mate

Gabor Mate

Ο Gabor Maté είναι ένας γιατρός Ουγγρικής και Καναδικής καταγωγής που η δουλειά του έγινε αντικείμενο συζήτησης στην ψυχολογία, ιδιαίτερα γύρω από θέματα όπως τα ψυχικά τραύματα, οι εθισμοί και η σύνδεση μυαλού-σώματος. Η σημασία του πηγάζει από τον τρόπο που επαναπροσδιορίζει αυτά τα ζητήματα μέσα σε ένα συμπονετικό πνεύμα, αμφισβητώντας τις συμβατικές κλινικές εξηγήσεις.

Αντί να βλέπει τον εθισμό σαν μια νόσο ή σαν μια ηθική αποτυχία, ο Maté συνδέει το στρες και την συναισθηματική απώλεια στα πρώιμα στάδια της ζωής, υποστηρίζοντας ότι τα ανεπίλυτα τραύματα της παιδικής ηλικίας  δημιουργούν προβλήματα στην ενήλικη ζωή, είτε πρόκειται για εθισμούς, χρόνια νοσήματα, και ψυχικές διαταραχές. Αυτό σηματοδοτεί μια απόκλιση από τα τυπικά ψυχιατρικά μοντέλα που συχνά δίνουν έμφαση στη γενετική ή σε μεμονωμένους βιολογικούς μηχανισμούς.

Οι απόψεις του Maté έχουν διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των δημοφιλών και ακαδημαϊκών αντιλήψεων για το τραύμα, τον εθισμό και την επούλωση, οδηγώντας σε μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση για τη σημασία των πρώιμων εμπειριών της ζωής και του κοινωνικού πλαισίου των ψυχολογικών δυσκολιών. Η προσέγγιση του, η οποία περιλαμβάνει ολιστικές πρακτικές για την επούλωση και υποστηρίζει περιστασιακά ιδέες σχετικά με τη θεραπεία με ψυχεδελικά φάρμακα, έχει δώσει ώθηση στην θεραπεία με επίκεντρο το τραύμα. 

Ιδέες του Gabor Maté

Ο Maté έχει αναπτύξει αρκετές ιδέες:

• Τον κεντρικό ρόλο του τραύματος: ο Maté υποστηρίζει ότι η εμπειρία ενός τραύματος, ειδικά στα πρώτα χρόνια της ζωής, ενισχύει τις πιθανότητες εμφάνισης αργότερα νοσημάτων ή  ψυχικών διαταραχών. Σύμφωνα με την δική του οπτική, το τραύμα δεν εινα απλά ένα γεγονός, αλλά μια ψυχολογική πληγή που διαμορφώνει την αντίληψη και τον τροπο με τον οποίο ένας άνθρωπος αντιμετωπίζει τις δυσκολίες.
• Ο εθισμός είναι μια αντίδραση στον πόνο: αντί να βλέπει τον εθισμό σαν μια γενετική ή ηθική αποτυχία, ο Maté τον βλέπει σαν ένα τρόπο με τον οποίο ένα άτομο προσπαθεί να αντιμετωπίσει τον βαθύ, ανεπίλυτο πόνο, ο οποίος συνήθως προέρχεται από κάποιο τραύμα ή μια συναισθηματική απώλεια. 
• Η σύνδεση μυαλού-σώματος: επιμένει ότι η σωματική και η ψυχική υγεία είναι αχώριστες και ότι το στρες και η συναισθηματική κατάσταση έχει άμεση επίδραση στο ανοσοποιητικό σύστημα και στην σωματική υγεία. 
• Κριτική για τα Δυτικά συστήματα υγείας και τον πολιτισμό: ο Maté είναι επικριτικός στον τρόπο με τον οποίο οι Δυτικές κοινωνίες και τα ιατρικά συστήματα αγνοούν τις ρίζες των ασθενειών, δίνοντας έμφαση στον ατομικισμό πράγμα που μπορεί να επιδεινώνει την συνολική ευεξία. 

Βιβλία του Gabor Maté

Κάποια από τα πρώτα βιβλία του Maté περιλαμβάνουν:

• “Ο Μύθος Του Φυσιολογικού, Τραύμα, Ασθένεια και Ίαση σε μια Τοξική Κουλτούρα” (2022), το έγραψε μαζί με το γιο του Daniel, και εξετάζει πως οι σύγχρονες κοινωνίες ευνοούν τις χρόνιες  και ψυχικές παθήσεις και προάγουν μια ολιστική μέθοδο επούλωσης. 
• “In the Realm of Hungry Ghosts : Close Encounters with Addiction” (2008), ένα βιβλίο το οποίο εξερευνά τον εθισμό σαν μια αντίδραση σε ενα τραύμα και περιλαμβάνει πραγματικές ιστορίες απο την εμπειρία του. 
• “Όταν το Σώμα Λέει Όχι”(2003), ένα βιβλίο που αναλύει τη σύνδεση ανάμεσα στα χρόνια νοσήματα και στο καλά κρυμμένο συναισθηματικό και ψυχολογικό στρες. 
• “Μείνετε Κοντά στα Παιδιά σας, Γιατί οι Γονείς Επιβάλλεται να Είναι Πιο Σημαντικοί από τους Συνομήλικους” ένα βιβλίο που έγραψε μαζί με τον Gordon Neufeld και δίνει έμφαση στη σημασία της προσκόλλησης του παιδιού με τους γονείς για την ανάπτυξη του. 
• “Scattered Minds: A New Look at the Origins and Healing of Attention Disorder” (1999), ένα βιβλίο που αμφισβητεί την άποψη ότι η ΔΕΠΥ είναι πρωτίστως γενετική και τονίζει τους περιβαλλοντικούς και συναισθηματικούς παράγοντες. 

Ο Maté έχει επίσης αναπτύξει μια θεραπευτική μέθοδο η οποία ονομάζεται “Compassionate Inquiry,” (Συμπονετική Εξερεύνηση), η οποία βοηθά τους ασθενείς να ανακαλύψουν τις ασυνείδητες δυναμικές που έχουν τις ρίζες τους στο τραύμα. 

Κριτική για τις θεωρίες του Gabor Maté

Ωστόσο, οι θεωρίες του έχουν δεχτεί έντονη κριτική. Άλλοι επιστήμονες όπως ο Stanton Peele υποστηρίζουν οτι η επιμονή του Maté πως όλοι οι εθισμοί έχουν τις ρίζες τους στην παιδική ηλικία είναι απλουστευμένη, και αγνοεί τους κοινωνικοοικονομικούς και βιολογικούς παράγοντες που παίζουν σημαντικό ρόλο. Οι επικριτές υποστηρίζουν επίσης ότι οι εξηγήσεις του μερικές φορές υπερβαίνουν τα επιστημονικά στοιχεία, καθώς εφαρμόζει το συλλογισμό μίας και μοναδικής αιτίας σε πολύπλοκες καταστάσεις που έχουν πολυπαραγοντική προέλευση.

Για παράδειγμα, αν και οι δυσκολίες στην παιδική ηλικία έχουν άμεση σχέση με πολλά προβλήματα, οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν βιώσει αρνητικές εμπειρίες δεν αναπτύσσουν κάποιο χρόνιο νόσημα ή εθισμούς. Οι γενικοί ισχυρισμοί του σχετικά με την κεντρικότητα του τραύματος περιστασιακά αγνοούν τη γενετική, την νευροβιολογία και τις κοινωνικές συνθήκες που είναι εξίσου σημαντικά. Ορισμένοι κριτικοί εκφράζουν ανησυχία για τις δημόσιες διαγνώσεις του Maté (όπως στην περίπτωση του πρίγκιπα Harry) και υπάρχει κίνδυνος ανάπτυξης του σκεπτικισμού γύρω από τις θεραπείες που εφαρμόζονται με βάση τα δεδομένα. 

Φυσικά, οι θεωρίες του έχουν δεχτεί έντονη κριτική:

• Κάποιοι αμφισβητούν την θεωρία του Maté για τον κεντρικό ρόλο του τραύματος, ως κυρία αιτία για κάθε σωματική και ψυχική νόσο, καθώς δεν υποστηρίζεται από τα επιστημονικά στοιχεία. Αν και τα ψυχικά τραύματα είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας, πολλά άτομα που έχουν βιώσει ένα ψυχικό τραύμα δεν αναπτύσσουν κάποιο νόσημα και κάποια αλλά εμφανίζουν νοσήματα χωρίς να υπάρχει ιστορικό ψυχικών τραυμάτων. 
• Οι απόψεις του για τη ΔΕΠΥ, ότι προέρχεται κυρίως από τραυματικά γεγονότα και δεν οφείλεται σε γενετικούς παράγοντες, αμφισβητούνται από τους ερευνητές, οι οποίοι αναδεικνύουν σημαντικά στοιχεία για γενετικές και νευροβιολογικές επιρροές. Υποστηρίζουν ότι οι απόψεις του Maté υποβιβάζουν τους παράγοντες που παίζουν ρόλο σε πολύπλοκες καταστάσεις, και η έμφαση στο τραύμα μπορεί ακούσια να παραπλανήσει ή να στιγματίσει άτομα και οικογένειες.
• Κάποιοι επικριτές βρίσκουν αντιφάσεις στη δουλειά του, πιο συγκεκριμένα γύρω από το θέμα της προσωπικής αυθεντικότητας ως θεραπεία σε ένα πλαίσιο που ασκεί κριτική στον ατομικισμό.
• Η προσέγγιση του στα δημοφιλή μέσα ενημέρωσης, όπως οι δημόσιες διαγνώσεις, θεωρούνται ανορθόδοξες και πιθανόν ανεύθυνες από κάποιους γιατρούς. 

Φυσικά, είναι πολλοί αυτοί που υποστηρίζουν ότι χρειάζονται περισσότερα στοιχεία και δεδομένα για τις απόψεις του, και ότι κάθε νόσημα είναι πολύπλοκο.