Η ντροπή δεν είναι ελάττωμα

Η ντροπή δεν είναι ελάττωμα 

Η ντροπή είναι ήσυχη, αλλά η φωνή της μπορεί να ηχεί πιο δυνατά από κάθε άλλο συναίσθημα. Η ντροπή είναι ένα αόρατο βάρος. Είναι ένα βάρος που φωλιάζει βαθιά μέσα στην ψυχή και ψιθυρίζει συνεχώς ότι δεν είστε αρκετοί. Αυτή η ντροπή δεν εμφανίζεται μονάχα μια στιγμή, αλλά είναι πάντα εκεί και διαμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο βλέπετε τον εαυτό σας. 

Όσοι άνθρωποι έχουν βιώσει ενδοοικογενειακή βία, η ντροπή είναι μόνιμη συντροφιά. Υπάρχει στη σιωπή, στις ενοχές και δημιουργεί ένα βαθύ αίσθημα απομόνωσης. Αλλά η ντροπή δεν ζει μόνο σε ιστορίες ψυχικών τραυμάτων. Ο καθένας από εμάς ξέρει αυτό το συναίσθημα με κάποιο τρόπο. 

Φυσικά, η ντροπή δεν αποτελεί προσωπική αποτυχία, η ντροπή δεν είναι ελάττωμα. Είναι ένα μήνυμα από τον εγκέφαλο και το σώμα. Και όταν μαθαίνετε να την ακούτε με συμπόνια, μπορείτε να την μετατρέψετε σε θεραπεία. 

Η ντροπή δεν είναι προσωπική αποτυχία 

Πολλοί άνθρωποι έχουν λανθασμένη εντύπωση για την ντροπή. Επειδή είναι τόσο προσωπική και επώδυνη, τείνουμε να πιστεύουμε ότι κάτι πάει λάθος με εμάς. Αλλά η αλήθεια είναι ότι η ντροπή δεν είναι ελάττωμα. Είναι μια αντίδραση που προέρχεται από μια βαθιά ανθρώπινη πλευρά. 

Ο εγκέφαλος μας αγαπά να κάνει συνδέσεις. Έτσι, ανέπτυξε μηχανισμούς για να μας βοηθά να μένουμε ασφαλείς και συνδεδεμένοι με τους άλλους. Η ντροπή είναι ένας από αυτούς του μηχανισμούς. Μας προειδοποιεί ότι μπορεί να χάσουμε τη θέση μας σε μια ομάδα. Με αυτή τη λογική, η ντροπή είναι ο τρόπος με τον οποίο ο εγκέφαλος προσπαθεί να μας κρατήσει ασφαλείς. 

Όταν νιώθουμε ντροπή, η αμυγδαλή, το τμήμα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για την ανίχνευση απειλών, ενεργοποιείται. Αυτό πυροδοτεί μια αντίδραση στο στρες και θέτει το σώμα σε κατάσταση εγρήγορσης. Την ίδια στιγμή, ο προμετωπιαίος φλοιός, ο οποίος μας βοηθά να σκεφτόμαστε καθαρά και να παίρνουμε αποφάσεις, είναι λιγότερο δραστήριος. Αυτό εξηγεί γιατί είναι τόσο δύσκολο να σκεφτούμε καθαρά όταν νιώθουμε ντροπή. 

Όταν γνωρίζετε ότι η ντροπή είναι ένα σημάδι, αυτό δημιουργεί χώρο για συμπόνια. Και η συμπόνια ανοίγει την πόρτα στην επούλωση. 

Πότε η ντροπή γίνεται τοξική;

Αν και η ντροπή έχει σκοπό να μας προστατεύει, μπορεί να είναι επιβλαβής όταν επιμένει. Αυτό συνήθως συμβαίνει μετά από ένα ψυχικό τραύμα. Για τους ανθρώπους που έχουν βιώσει ενδοοικογενειακή βία, η ντροπή είναι κομμάτι της καθημερινότητας τους. Εμφανίζεται σε στιγμές ηρεμίας με σκέψεις όπως, “Γιατί μένω ακόμη σε αυτή την κατάσταση;” ή “Πώς επέτρεψα να συμβεί κάτι τέτοιο;” Με τον καιρό η ντροπή δεν εμφανίζεται απλά, φωλιάζει μέσα στην ψυχή. 

Σε αυτό το σημείο τα πράγματα γίνονται πολύπλοκα. Ο εγκέφαλος δεν μπορεί πάντα να ξεχωρίσει τον κίνδυνο του παρελθόντος και την ασφάλεια του παρόντος. Τα γεγονότα του παρελθόντος καθοδηγούν τις σκέψεις και τα συναισθήματα στο παρόν. Αν κάποιος έχει βιώσει επαναλαμβανόμενα τραύματα ή συναισθηματική εγκατάλειψη, ο εγκέφαλος αρχίζει να συντονίζεται γύρω από αυτά τα μοτίβα. Η ντροπή γίνεται μια προεπιλεγμένη ρύθμιση, και το νευρικό σύστημα την χρησιμοποιεί για να αποφύγει τον πόνο. Αυτό είναι μια παγίδα που ενισχύει την απομόνωση και την αβοηθητότητα. 

Πώς τα τραύματα διαμορφώνουν τις αντιδράσεις του εγκεφάλου; 

Είναι επίσης σημαντικό να κατανοήσουμε τη διαφορά ανάμεσα στις ενοχές και στη ντροπή. Οι ενοχές λένε, “ Έκανα κάτι λάθος.”Η ντροπή λέει, “Κάτι πάει λάθος με εμένα.” Οι ενοχές μπορεί να είναι χρήσιμες. Μπορεί να μας καθοδηγήσουν για να αλλάξουμε. Αλλά η ντροπή συνήθως υπονομεύει την αξία μας. 

Οι αόρατες πληγές της ντροπής 

Ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα σχετικά με την ντροπή είναι ότι συχνά είναι αόρατη. Δεν μπορείτε να την δείτε αλλά αφήνει βαθιές πληγές στην ψυχή. Η ντροπή δεν πονά μόνο συναισθηματικά. Μπορεί να αναδιαμορφώσει το νευρικό σύστημα, και να ενισχύει μοτίβα όπως οι αμφιβολίες για τον εαυτό, η αποσύνδεση και ο φόβος.

Για τους ανθρώπους που έχουν βιώσει ενδοοικογενειακή βία, αυτό μπορεί να προκαλεί σύγχυση. Ο εγκέφαλος είναι συνεχώς σε εγρήγορση ακόμη και μετά την υποχώρηση του κινδύνου. Η ντροπή που αναπτύσσεται ως ένας τρόπος επιβίωσης γίνεται στη συνέχεια ένα πρίσμα μέσα από τον οποίο βλέπει κάποιος τον κόσμο. Μπορεί να περιορίζει τα όνειρα ή να κράτα έναν άνθρωπο εγκλωβισμένο σε ένα κύκλο αυτοπροστασίας που μοιάζει ασφαλής αλλά είναι βαθιά μοναχικός. 

Οι συνδέσεις του εγκεφάλου παίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτό. Όταν βιώνουμε ένα τραυματικό γεγονός, η αμυγδαλή γίνεται πιο ευαίσθητη. Είναι σαν έναν ανιχνευτή καπνού που ενεργοποιείται ακόμη και όταν δεν υπάρχει φωτιά. Ο προμετωπιαίος φλοιός , ο οποίος βοηθά να παίρνουμε αποφάσεις, μπορεί να δυσκολεύεται σε αυτές τις στιγμές. Το σώμα μπορεί να αντιδρά με πανικό ή μούδιασμα. 

Αλλά η αλήθεια είναι ότι αυτά τα μοτίβα δεν είναι μόνιμα. Ο εγκέφαλος μπορεί να μάθει νέους τρόπους ύπαρξης. Η επούλωση ξεκινά όταν υπάρχει κατανόηση και συμπόνια. Με υποστήριξη και τα σωστά εργαλεία, μπορείτε να ξαναγράψετε την ιστορία σας. 

Η κατανόηση είναι το πρώτο βήμα προς την επούλωση 

Η επούλωση από τη ντροπή ξεκινά με ένα απλό αλλά πανίσχυρο βήμα: να δείτε τον εαυτό σας με περιέργεια και όχι με κριτική. Όταν βλέπετε ότι η ντροπή δεν είναι  απόδειξη της αδυναμίας σας, αλλά ένα μήνυμα από τον εγκέφαλο ότι δουλεύει σκληρά για να σας προστατεύει, κάτι αλλάζει. Η συμπόνια μπαίνει στο παιχνίδι. Και σε αυτό το σημείο, ξεκινά η επούλωση. 

Το νευρικό σύστημα πάντα ακούει. Όταν κάποιος ζει μέσα από ένα τραύμα, ειδικά κάτι που είναι βαθιά προσωπικό όπως η ενδοοικογενειακή βία ή τα τραύματα της παιδικής ηλικίας,  ο εγκέφαλος μαθαίνει να βάζει σε προτεραιότητα την ασφάλεια. Μερικές φορές αυτό σημαίνει ότι αποσυνδέεται από τα συναισθήματα του. Κάποιες άλλες σημαίνει ότι αποδέχεται τις επώδυνες πεποιθήσεις για τον εαυτό του απλά για να επιβιώσει. Ο εγκέφαλος κάνει τη δουλειά του. Αλλά η επιβίωση δεν είναι το ίδιο με την ζωή. 

Ο εγκέφαλος μπορεί να μάθει ότι η παρούσα στιγμή είναι διαφορετική από το παρελθόν. Με πρακτικές που συνδέουν το μυαλό και το σώμα, μπορεί να ενεργοποιηθεί ο προμετωπιαίος φλοιός, να ηρεμήσει η αμυγδαλή και να δημιουργηθεί χώρος για νέους τρόπους ύπαρξης. 

Η κατανόηση της ντροπής σημαίνει ότι θα γράψετε ξανά την ιστορία σας. Θα έχετε αυτογνωσία, συμπόνια για τον εαυτό σας και θα υπενθυμίσετε στον εγκέφαλο σας πως είναι να νιώθει ασφαλής. 

Αντιμετώπιση της ντροπής 

Η κατανόηση της ντροπής είναι ένα πανίσχυρο βήμα. Η αυτοσυμπόνια είναι το πρώτο βήμα για την επούλωση σας. Υπάρχουν κάποιες πρακτικές που μπορούν να σας βοηθήσουν. 

1. Δώστε όνομα στη ντροπή 

Η ντροπή μεγαλώνει μέσα στη σιωπή. Όταν της δίνετε ένα όνομα, της παίρνετε αυτή τη δύναμη. Δοκιμάστε να πείτε στον εαυτό σας, “Αυτό μοιάζει με ντροπή,” όταν εμφανίζεται αυτό το συναίσθημα. Αυτή η στιγμή της αναγνώρισης ενεργοποιεί τον προμετωπιαίο φλοιό και ρυθμίζει το νευρικό σύστημα. Η επίγνωση είναι το πρώτο βήμα.

2. Να είστε ευγενικοί με τον εαυτό σας 

Μιλήστε στον εαυτό σας όπως θα μιλούσατε σε ένα φίλο ή ένα αγαπημένο σας πρόσωπο. Χρησιμοποιήστε φράσεις όπως, “Αυτό είναι δύσκολο, και κάνω το καλύτερο που μπορώ.” Αυτή η συμπονετική προσέγγιση ξεκινά τον εσωτερικό διάλογο και βοηθά στην ενίσχυση της πίστης στον εαυτό.