Κάνε το Τεστ
ψυχικό τραύμα στην παιδική ηλικία, επιδράσεις παιδικού ψυχικού τραύματος

Επιδράσεις και θεραπεία ψυχικών τραυμάτων της παιδικής ηλικίας

Παιδιά και Ψυχικό τραύμα

Πολλές φορές ακούμε τους ενήλικες συχνά να λένε την εξής φράση: “Ήταν τόσο μικρός όταν συνέβη. Δεν θα το θυμάται όταν μεγαλώσει,ʺ αλλά ένα ψυχικό τραύμα στην παιδική ηλικία μπορεί να έχει επιδράσεις για μια ολόκληρη ζωή. Και ενώ τα παιδιά είναι ανθεκτικά δεν είναι κατασκευασμένα από πέτρα.

Αυτό δεν σημαίνει ότι το παιδί σας θα είναι συναισθηματικά τρομαγμένο για μια ζωή αν βιώσει μια τρομακτική εμπειρία. Με τις κατάλληλες παρεμβάσεις, οι ενήλικες μπορούν να βοηθήσουν το παιδί να αναρρώσει από κάποια τραυματική εμπειρία αποτελεσματικά. Αλλά είναι σημαντικό να αναγνωρίσετε αν το παιδί σας χρειάζεται την βοήθεια παιδοψυχίατρου για να αντιμετωπίσει ένα τραύμα. Η πρώιμη παρέμβαση θα προλάβει τις επιδράσεις του τραύματος στην ενήλικη ζωή.

Τι αποτελεί παιδικό “τραύμα”;

Υπάρχουν πολλές διαφορετικές εμπειρίες που μπορεί να είναι τραυματικές. Η σωματική ή η σεξουαλική κακοποίηση, για παράδειγμα, είναι ξεκάθαρα τραυματική για τα παιδιά.

Ένα γεγονός που βιώθηκε μία μόνο φορά, όπως ένα ατύχημα με το αυτοκίνητο ή μια σοβαρή φυσική καταστροφή (για παράδειγμα ένας σεισμός, φωτιά), μπορεί να δημιουργήσουν μεγάλο ψυχολογικό στρες σε ένα παιδί.

Το συνεχές στρες, όπως όταν κάποιος μένει σε μια επικίνδυνη γειτονιά ή είναι θύμα εκφοβισμού, μπορεί να είναι τραυματικό, ακόμα και όταν ένας ενήλικας το θεωρεί μέρος της καθημερινότητας. Στην πραγματικότητα, οποιοδήποτε γεγονός μπορεί να θεωρηθεί τραυματικό για ένα παιδί αν:

  • Συμβεί απροσδόκητα/ξαφνικά
  • Συμβαίνει κατ΄επανάληψη
  • Κάποιος ήταν σκόπιμα σκληρός
  • Το παιδί δεν ήταν προετοιμασμένο για κάτι

Ένα ψυχικό τραύμα στην παιδική ηλικία επίσης δεν χρειάζεται να συμβεί άμεσα στο ίδιο το παιδί. Για παράδειγμα, το να βλέπει το παιδί ένα αγαπημένο πρόσωπο να υποφέρει, μπορεί να είναι εξίσου τραυματικό. Η έκθεση σε βίαιες καταστάσεις μπορεί επίσης να τραυματίσει ένα παιδί.

Βέβαια επειδή μια εμπειρία προκαλεί αναστάτωση, δεν είναι πάντα τραυματική. Το διαζύγιο των γονιών, για παράδειγμα, θα επηρεάσει τα παιδιά σε ένα βαθμό, αλλά δεν είναι απαραίτητο ότι θα τα “τραυματίσει”.

Είναι επίσης σημαντικό να θυμάστε ότι επειδή ένα παιδί έζησε μια τραγωδία ή τον θάνατο ενός κοντινού προσώπου, δεν σημαίνει ότι απαραιτήτως τραυματίζεται ψυχικά. Όπως και οι ενήλικες, μερικά παιδιά επηρεάζονται λιγότερο από ορισμένα γεγονότα από ότι άλλα παιδιά, το κάθε παιδί έχει την αχίλλειο πτέρνα του.

Μετατραυματικό στρες

Πολλά παιδιά εκτίθενται σε τραυματικά γεγονότα κάποια στιγμή στη ζωή τους. Καθώς τα περισσότερα βιώνουν δυσφορία και άγχος ως συνέπεια μιας τραυματικής εμπειρίας, η πλειοψηφία των παιδιών επανέρχεται στη φυσιολογική κατάσταση σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα.

Όμως μερικά παιδιά, περίπου το 3-15% των κοριτσιών και το 1-6% των αγοριών, εμφανίζουν μετατραυματικό στρες (PTSD).

Τα παιδιά με PTSD βιώνουν ξανά και ξανά το τραύμα μέσα στο μυαλό τους. Επίσης αποφεύγουν οτιδήποτε τους θυμίζει το τραύμα ή μπορεί να το ξαναζούν μέσα από ρόλους και παιχνίδια που παίζουν. Σε μια προσπάθεια να προστατευθούν από μελλοντικά τραύματα, είναι σε επαγρύπνηση για προειδοποιητικά σημάδια που σημαίνουν ότι κάτι κακό θα συμβεί.

Τα παιδιά με PTSD ίσως να παρουσιάζουν προβλήματα με :

Ακόμη και τα παιδιά τα οποία δεν εμφανίζουν PTSD ίσως να εμφανίζουν προβλήματα συμπεριφοράς και συναισθημάτων μετά την τραυματική εμπειρία. Κάποια σημάδια που χρειάζεται να παρακολουθούν οι γονείς εβδομάδες και μήνες μετά από το τραυματικό γεγονός είναι:

  • Αυξημένες σκέψεις για τον θάνατο και την σωματική ακεραιότητά τους ή ασφάλεια
  • Προβλήματα στον ύπνο, αϋπνία, υπερυπνία, εφιάλτες
  • Αλλαγές στην όρεξη
  • Θέματα θυμού, επιθετική ή βίαιη συμπεριφορά, ευερεθιστότητα
  • Προβλήματα προσοχής
  • Άρνηση να πάνε στο σχολείο
  • Παραπονιούνται για πονοκεφάλους και στομαχόπονο
  • Χάνουν το ενδιαφέρον για δραστηριότητες
  • Θλίψη
  • Εμφάνιση νέων φόβων

Μακροχρόνιες επιδράσεις στην υγεία

 Τα τραυματικά γεγονότα μπορούν να επηρεάσουν την ανάπτυξη του εγκεφάλου ενός παιδιού. Και αυτό μπορεί να έχει επιπτώσεις για μια ζωή. Οι μελέτες δείχνουν ότι όσο περισσότερες είναι οι αρνητικές εμπειρίες στην παιδική ηλικία, τόσο υψηλότερος είναι ο κίνδυνος για προβλήματα υγείας στην μετέπειτα ζωή. Το τραύμα στην παιδική ηλικία ίσως να αυξάνει τον κίνδυνο ενός ατόμου για:

  • Άσθμα
  • Κατάθλιψη
  • Στεφανιαία νόσο
  • Εγκεφαλικό επεισόδιο
  • Διαβήτη
  • Σχιζοφρένεια
  • Αγχώδεις διαταραχές

Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2016 έδειξε ότι η συχνότητα των αποπειρών αυτοκτονίας ήταν σημαντικά υψηλότερη σε ενήλικες που είχαν κάποιο ψυχικό τραύμα, όπως η σωματική κακοποίηση, η σεξουαλική κακοποίηση και η ενδοοικογενειακή βία, σαν παιδιά.

Επίδραση στις σχέσεις

Η σχέση ενός παιδιού με αυτόν που το φροντίζει –είτε είναι οι γονείς του, οι παππούδες του ή κάποιος άλλος- είναι ζωτικής σημασίας για την συναισθηματική και σωματική του υγεία. Αυτή η σχέση και ο τρόπος σύνδεσης μεταξύ τους βοηθούν το μικρό παιδί να εμπιστεύεται τους άλλους, να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του και να αλληλεπιδρά με τον κόσμο γύρω του.

Όταν ένα παιδί βιώνει ένα τραύμα που του διδάσκει ότι δεν μπορεί να εμπιστευτεί ή να βασιστεί σε αυτούς που το φροντίζουν, θα πιστέψει ότι ο κόσμος γύρω του είναι ένα τρομακτικό μέρος και όλοι οι ενήλικες είναι επικίνδυνοι, και αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο για να μπορέσει να δημιουργήσει σχέσεις καταρχήν με άλλα παιδιά αλλά και στη συνέχεια με ενήλικες.

Τα παιδιά που αγωνίζονται να διατηρήσουν μια υγιή σχέση με τους φροντιστές τους είναι πιθανόν να αγωνίζονται και για τις “ρομαντικές” (συναισθηματικές) σχέσεις στην ενήλικη ζωή.

Μια μελέτη που έγινε στην Αυστραλία σε περισσότερα από 20,000 ανθρώπους ηλικίας 60 ετών, που είχαν βιώσει κακοποίηση στην παιδική τους ηλικία, ανέφεραν ότι είχαν αποτυχημένους γάμους και σχέσεις.

Πώς μπορείτε να βοηθήσετε ένα παιδί που έχει ένα ψυχικό τραύμα;

 Η οικογενειακή υποστήριξη μπορεί να είναι το κλειδί για την μείωση του αντίκτυπου του τραύματος σε ένα παιδί. Μερικοί τρόποι υποστήριξης του παιδιού αποτελούν:

  • Να ενθαρρύνετε το παιδί σας να μιλήσει για το πώς αισθάνεται
  • Απαντήστε με ειλικρίνεια στις ερωτήσεις.
  • Καθησυχάστε το παιδί σας και πείτε του ότι το αγαπάτε και πως θα κάνετε τα πάντα για να είναι ασφαλές.
  • Διατηρείστε την καθημερινή ρουτίνα όσο περισσότερο μπορείτε.

Αν το παιδί σας έχει εκτεθεί σε τραυματικές καταστάσεις και παρατηρείτε αλλαγές στην διάθεση ή στην συμπεριφορά, μιλήστε με τον Παιδίατρο σας. Ένας γιατρός μπορεί να εκτιμήσει την υγεία του παιδιού σας και αν χρειαστεί να σας προτείνει έναν Παιδοψυχίατρο.

Εξαρτάται από την ηλικία και τις ανάγκες του παιδιού, αν θα κάνει ψυχοθεραπεία και ποια συγκεκριμένη τεχνική θα ακολουθήσει. Εάν τα συμπτώματα είναι πολύ έντονα, η  φαρμακευτική αγωγή ίσως να είναι και αυτή μία επιλογή. Η ομοιοπαθητική επίσης μπορεί να παρέχει πολύτιμη βοήθεια, και είναι μία μέθοδος που δεν έχει παρενέργειες.

Ψυχικά τραύματα στα παιδιά και θεραπεία EMDR

Το EMDR είναι πολύτιμο στη θεραπεία των ψυχικών τραυμάτων, τόσο για τα παιδιά όσο και για τους ενήλικες. Όσον αφορά τα παιδιά, όσο νωρίτερα το παιδί επεξεργαστεί το τραύμα που βίωσε, τόσο μειώνονται οι πιθανότητες να εμφανίσει στο μέλλον μια διαταραχή. Πρόκειται για μια φυσική μέθοδο επεξεργασίας των ψυχικών τραυμάτων, χωρίς παρενέργειες, που μπορεί να εφαρμοστεί σε παιδιά όλων των ηλικιών.