Θυμός και εκρήξεις θυμού – Διαχείριση θυμού

Θυμός, εκρήξεις θυμού και διαχείριση θυμού

Στο ιατρείο μας έρχονται πολλοί άνθρωποι που μας λένε πως “έχω πολύ θυμό μέσα μου“. Ο θυμός είναι ένα φυσιολογικό ανθρώπινο συναίσθημα, που χαρακτηρίζεται από αισθήματα δυσαρέσκειας, ενόχλησης και εχθρότητας και εμφανίζεται σε ανθρώπους όλων των ηλικιών, των φύλων και των κοινωνικών επιπέδων. Ο θυμός μπορεί να κυμαίνεται από μια ήπια ενόχληση μέχρι έντονη οργή. Είναι φυσιολογικό να έχετε συναισθήματα θυμού κάποιες φορές, και όταν τα αξιοποιείτε εποικοδομητικά μπορείτε να έχετε πολύ θετικά αποτελέσματα. Όμως ο θυμός χρειάζεται μία διαχείριση, γιατί είναι άλλο θέμα το συναίσθημα του θυμού, και άλλο θέμα το πως αυτό θα εκφραστεί.

Όταν θυμώνετε, η αντίληψή σας, η κρίση σας και η λογική σας δεν είναι ορθές, και έτσι αυξάνονται οι πιθανότητες να πάρετε λάθος αποφάσεις εκείνη τη στιγμή, να κατηγορείτε ή να κρίνετε τους άλλους, να αντιδράτε παρορμητικά, να απομονώνεστε κοινωνικά, να έχετε παραβατική συμπεριφορά και να επιτίθεστε λεκτικά ή σωματικά.  Αν νιώθετε συχνά θυμό και τον χρησιμοποιείτε μη εποικοδομητικά, είναι καλό να ζητήσετε βοήθεια από έναν ψυχοθεραπευτή που θα είναι ειδικευμένος στην αντιμετώπιση προβλημάτων θυμού, ειδικά λόγω των συνεπειών που συνδέονται με αυτό το “αρνητικό” συναίσθημα.

Όμως τούτο Προμηθέα, δεν το γνωρίζεις, πως του άρρωστου θυμού είναι γιατρός ο λόγος.
(Προμηθέας Δεσμώτης)

Η ψυχοθεραπεία βοηθά πολλαπλώς. Καταρχήν στην αντιμετώπιση της ρίζας του θυμού (ο οποίος είναι ένα δευτερογενές συναίσθημα) και επιπλέον στην αναγνώριση των αφορμών και των προειδοποιητικών σημαδιών του θυμού, και περιλαμβάνει αποτελεσματικές τεχνικές χαλάρωσης και αντιμετώπισης των προβληματικών καταστάσεων πριν βγουν εκτός ελέγχου τα πράγματα.

Θυμός και τύποι θυμού

Υπάρχουν πολλοί τύποι θυμού και σε αυτούς περιλαμβάνονται:

• Ο χρόνιος θυμός: είναι μια παρατεταμένη δυσαρέσκεια, κατά την οποία το άτομο ψάχνει αφορμές για να θυμώσει, και βρίσκει δύσκολο να ξεφύγει από καταστάσεις που του προκαλούν θυμό.
• Ο εκρηκτικός θυμός: ξεσπάσματα θυμού, δηλαδή ο απρόβλεπτος ή τυχαίος, μη ελεγχόμενος, υπερβολικός ή βίαιος θυμός. Εκρήξεις θυμού που είναι πιο συχνές στους άνδρες από ότι στις γυναίκες, και στα άτομα με προβλήματα εθισμού σε ουσίες.
• Ο επικριτικός θυμός: η κριτική, η υποτίμηση ή η διόρθωση των άλλων σε μια προσπάθεια να τους ελέγξετε ή να τους πληγώσετε, και να νιώσετε εσείς καλύτερα.
• Ο παθητικό-επιθετικός θυμός: ο θυμός που εκφράζεται με έμμεσο τρόπο και είναι δύσκολο να τον αναγνωρίσετε. Χαρακτηρίζεται από σαρκασμό, συναισθηματική παραμέληση, αποφυγή και εχθρότητα, αυτο-καταστροφικότητα.
• Ο θυμός που πνίγει: τυπικά μοιάζει με έκρηξη οργής και συνήθως συμβαίνει όταν ένα άτομο αντιμετωπίζει μια τρομακτική κατάσταση, ή όταν βιώνει ένα συνδυασμό εσωτερικών και εξωτερικών ψυχοπιεστικών παραγόντων που δεν μπορεί να τους αντιμετωπίσει.
• Ο εκδικητικός θυμός: όταν κάποιος θέλει να εκδικηθεί κάποιον που τον πλήγωσε ή τον αναστάτωσε.
• Ο αυτοκαταστροφικός θυμός: περιλαμβάνει την πρόκληση συναισθηματικής βλάβης στον ίδιο του τον εαυτό, συνήθως λόγω ενοχών για κάτι που έκαναν, ή για κάτι που τους έκανε κάποιος άλλος.
• Ο εποικοδομητικός θυμός: τροφοδοτείται συνήθως από κοινωνικές αδικίες. Αυτός ο τύπος θυμού συχνά προκαλεί θετικές αλλαγές (μετουσίωση θυμού), όπως η ενασχόληση με πολιτικές κινήσεις.

Εκρήξεις θυμού – πότε να λάβετε βοήθεια

Τα άτομα που έχουν εκρήξεις θυμού είναι πιθανόν να έχουν σωματικά, κοινωνικά και διαπροσωπικά προβλήματα.

Τα σημάδια που δείχνουν ότι χρειάζεται να ζητήσετε βοήθεια για την διαχείριση θυμού περιλαμβάνουν τα εξής:

• Αν νιώθετε θυμό πολύ συχνά και διαρκεί για πολύ (αφού το γεγονός έχει περάσει).
• Αν έχετε εκρήξεις θυμού με επιθετική συμπεριφορά (βία).
• Αν νιώθετε ότι η οργή επηρεάζει αρνητικά τις σχέσεις σας.
• Όταν οι στενοί σας φίλοι και η οικογένειά σας ανησυχούν για το θυμό σας.
• Αν καταφεύγετε σε ουσίες ή αλκοόλ για να αντιμετωπίσετε ή να διαχειριστείτε το θυμό σας.
• Αν εμφανίζετε κατάθλιψη ή άγχος μαζί με το θυμό σας.
• Αν ο θυμός σας προκαλεί προβλήματα με τις αρχές και το νόμο
• Αν μετανιώνετε με τύψεις και ενοχές για τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρεστε όταν θυμώνετε.

Διαχείριση θυμού

Οι περισσότεροι από εμάς έχουν χάσει την ψυχραιμία τους κατά τη διάρκεια μιας διαφωνίας ή όταν έχουμε κολλήσει στην κίνηση στο δρόμο προς τη δουλειά. Ο θυμός είναι ένα “αρνητικό” συναίσθημα, αλλά μπορεί να μας δώσει κίνητρο να αλλάξουμε τα πράγματα που δεν ταιριάζουν σε εμάς, όπως ορισμένες προσωπικές σχέσεις ή μια δουλειά που δεν μας αρέσει.

Ο θυμός είναι ένα πολύ δυνατό συναίσθημα. Αν δεν μπορείτε να τον ελέγξετε μπορεί να σας κάνει να νιώθετε δυσάρεστα ή ακόμα και να σας οδηγήσει σε κάποιο πρόβλημα υγείας. Μπορεί επίσης να σας κάνει να αντιδράτε υπερβολικά χωρίς λόγο ή επιθετικά. Αυτό μπορεί να σας οδηγήσει στην κοινωνική απομόνωση, στην απώλεια σχέσεων και δουλειάς, ακόμα και σε ψυχοσωματικά συμπτώματα και προβλήματα υγείας.

Μερικοί άνθρωποι είναι πιο πιθανό να βιώνουν το θυμό πιο έντονα συγκριτικά με άλλους (για παράδειγμα, όταν υπάρχει διαλείπουσα εκρηκτική διαταραχή). Οι άνθρωποι κάτω από συνθήκες υπερβολικής πίεσης ίσως να δυσκολεύονται να ελέγξουν το θυμό τους. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι τα παιδιά με προβλήματα ψυχικής υγείας και οι ενήλικες με ψυχικά τραύματα ή ζητήματα από την παιδική ηλικία, έχουν επίσης θέματα θυμού.

Υπάρχει διαθέσιμη βοήθεια και υποστήριξη για να ελέγξετε το θυμό σας. Τα ξεσπάσματα θυμού μπορεί να βλάψουν εσάς και τους ανθρώπους γύρω σας. Ένας καλός τρόπος για να ηρεμείτε και έτσι να προλάβετε πιθανή βλάβη είναι να εφαρμόσετε κάποιες τεχνικές για την διαχείριση θυμού. Αυτές οι τεχνικές θα σας χαλαρώσουν και έτσι θα μπορείτε να σκεφτείτε με πιο θετικό τρόπο.

Φάρμακα για τη διαχείριση θυμού

Εάν ο θυμός είναι πολύ έντονος και ανεξέλεγκτος, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ορισμένα φάρμακα, όπως αντικαταθλιπτικά και ηρεμιστικά. Αυτά βοηθούν στην διαχείριση της ευερεθιστότητας και του θυμού, και ανοίγουν το δρόμο για την ψυχοθεραπεία που μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των πραγματικών αιτιών του θυμού.

Επίσης, η ομοιοπαθητική μπορεί να βοηθήσει σε αρκετές περιπτώσεις, με ομοιοπαθητικά φάρμακα που βοηθούν στα νεύρα, χωρίς παρενέργειες.

Τεχνικές διαχείρισης θυμού

Χρησιμοποιήστε τις ακόλουθες τεχνικές διαχείρισης θυμού κάθε φορά που νιώθετε θυμό μέχρι να ηρεμήσετε:

1. Σκεφτείτε πριν μιλήσετε

Όταν είστε εκνευρισμένοι, είναι εύκολο να πείτε πράγματα για τα οποία θα μετανιώσετε αργότερα. Πάρτε μερικά λεπτά για να συγκεντρωθείτε και να βάλετε τη σκέψης σας σε τάξη πριν μιλήσετε και επιτρέψτε και στους άλλους που εμπλέκονται στην κατάσταση να κάνουν το ίδιο.

2. Αφού ηρεμήσετε, εκφράστε το θυμό σας

Από τη στιγμή που θα ηρεμήσετε και θα σκέφτεστε καθαρά, εκφράστε την απογοήτευσή σας με αποφασιστικό αλλά εποικοδομητικό τρόπο. Μιλήστε για τις ανησυχίες σας και τις ανάγκες σας ξεκάθαρα και άμεσα, χωρίς να πληγώνετε τους άλλους ή να θέλετε να τους ελέγξετε.

3. Ασκηθείτε

Η σωματική άσκηση θα σας βοηθήσει να μειώσετε το στρες που μπορεί να σας κάνει να θυμώνετε. Αν νιώθετε ότι η οργή σας κλιμακώνεται, βγείτε για ένα περίπατο ή για τρέξιμο, ή κάντε κάποια σωματική δραστηριότητα που σας αρέσει.

4. Κάντε ένα διάλειμμα

Τα διαλείμματα δεν είναι μονάχα για τα παιδιά. Δώστε στον εαυτό σας λίγο χρόνο κατά τη διάρκεια της ημέρας όταν νιώθετε πιεσμένοι. Μερικά λεπτά θα σας βοηθήσουν να νιώσετε καλύτερα και να προετοιμαστείτε κατάλληλα για όσα σας εκνευρίζουν ή σας θυμώνουν.

5. Βρείτε πιθανές λύσεις

Αντί να επικεντρώνεστε σε όσα σας νευριάζουν, βρείτε λύσεις για αυτά. Τα παιδιά σας τρελαίνουν που αφήνουν το δωμάτιό τους ακατάστατο; Κλείστε την πόρτα. Ο σύντροφός σας αργεί κάθε βράδυ για το βραδινό; Προγραμματίστε να τρώτε λίγο πιο αργά ή συμφωνήστε να τρώει ο καθένας μόνος του κάποιες φορές μέσα στην εβδομάδα. Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι ο θυμός δεν θα διορθώσει τίποτα και ίσως να κάνει τα πράγματα χειρότερα.

6. Μην κρατάτε κακία

Η συγχώρεση είναι ένα πανίσχυρο εργαλείο. Αν επιτρέψετε στο θυμό και σε άλλα αρνητικά συναισθήματα να εκτοπίζουν τα θετικά συναισθήματα, ίσως να νιώθετε πικρία και αδικία. Αλλά αν μπορείτε να συγχωρήσετε κάποιον που σας νευρίασε, ίσως και οι δύο να μάθετε κάτι από αυτή την κατάσταση και να δυναμώσετε τη σχέση σας.

7. Εξασκηθείτε σε τεχνικές χαλάρωσης

Όταν ξεχειλίζετε από οργή, εφαρμόστε κάποιες τεχνικές χαλάρωσης. Οι βαθιές αναπνοές, η εξάσκηση στην ενσυνειδητότητα, ο καθοδηγούμενος οραματισμός, η επανάληψη μιας συγκεκριμένης λέξης ή φράσης (τεχνικές NLP) που σας χαλαρώνει μπορεί να βοηθήσουν. Ακούστε μουσική, γράψτε σε ένα ημερολόγιο ή κάντε γιόγκα, οτιδήποτε σας χαλαρώνει.

8. Rage rooms

Ακόμα και στη χώρα μας υπάρχουν rage rooms, δηλαδή “δωμάτια οργής”, όπου κανείς μπορεί να εκτονώσει τον έντονο θυμό του, με ασφάλεια. Τέτοια μέρη όπου μπορείτε να τα κάνετε “λίμπα” (“σπασάδικα”) μπορείτε για παράδειγμα να βρείτε σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

9. Αναγνωρίστε πότε χρειάζεστε βοήθεια

Το να μάθετε να ελέγχετε το θυμό σας είναι μια πρόκληση. Αν έχετε θέματα θυμού και τα πράγματα βγαίνουν εκτός ελέγχου, ζητήστε τη βοήθεια ενός ειδικού ψυχοθεραπευτή ώστε να μπορέσετε να διαχειριστείτε το θυμό σας.