rTMS και Κατάθλιψη
Η θεραπεία rTMS χρησιμοποιείται για τη θεραπεία ανθεκτικών διαταραχών, συμπεριλαμβανομένης της ανθεκτικής κατάθλιψης.
Πότε μπορεί να χρησιμοποιηθεί rTMS στην κατάθλιψη;
Ο rTMS δεν είναι μια θεραπεία πρώτης γραμμής για την κατάθλιψη, για πολλαπλούς λόγους:
- υπάρχει πολύ υψηλό κόστος (2,000+ ευρώ)
- αβεβαιότητα επιτυχίας της θεραπείας
- χρειάζονται καθημερινά συνεδρίες διάρκειας 20-40 λεπτών, για 4-6 εβδομάδες (5 φορές την εβδομάδα). Συγκριτικά, το iTBS προσφέρει συγκρίσιμη αποτελεσματικότητα με πολύ συντομότερες συνεδρίες (3-10 λεπτά).
- απαιτούνται συνεδρίες για συντήρηση και πρόληψη υποτροπής
- δεν είναι μια μόνιμη θεραπεία, αλλά ανακουφιστική.
Ο rTMS έχει νόημα να χρησιμοποιηθεί στην ΑΝΘΕΚΤΙΚΗ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ, που πρακτικά σημαίνει ότι:
- ο ασθενής δεν έχει ικανοποιητική ανταπόκριση μετά από επαρκείς δοκιμές με αντικαταθλιπτικά ή/και ψυχοθεραπεία
- όταν τα αντικαταθλιπτικά αντενδείκνυνται
- όταν τα αντικαταθλιπτικά έχουν πολλές παρενέργειες
- μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί ως συμπληρωματική θεραπεία σε ασθενείς με κατάθλιψη που παρουσιάζουν μερική ανταπόκριση στα αντικαταθλιπτικά/ψυχοθεραπεία
Για όσους επιθυμούν να αντιμετωπίσουν την κατάθλιψη χωρίς φάρμακα, εφόσον η βαρύτητα αυτής το επιτρέπει, το πιο σοφό θα είναι να εστιάσουν σε διάφορες μορφές ψυχοθεραπείας.
Αποτελέσματα rTMS και πόσο διαρκούν;
Το ποσοστό των ασθενών στο οποίο παρατηρείται βελτίωση είναι περίπου 25%–50% ενώ πραγματική ύφεση παρατηρείται στο 15%–30%, χαμηλότερα από το ECT (ύφεση 50%).
Η υποτροπή μετά από μια επιτυχημένη αρχική rTMS θεραπεία κυμαίνεται σε ποσοστά 16%-60% σε διάστημα 6-12 μηνών εάν δεν υπάρχουν κάποιες αναμνηστικές συνεδρίες σε τακτική βάση.
Πιο αναλυτικά, η υποτροπή στους 12 μήνες είναι περίπου 24% με αναμνηστικές συνεδρίες rTMS μόνο, έναντι 44% με τα αντικαταθλιπτικά μόνο, δηλαδή υπάρχει μια σημαντική μείωση των υποτροπών με τακτικές συνεδρίες rTMS.
Προγνωστικοί παράγοντες rTMS
Αρνητικοί προγνωστικοί παράγοντες, που συνδέονται με κακή ανταπόκριση στο rTMS είναι:
- Μακρά διάρκεια του καταθλιπτικού επεισοδίου
- Ασθενείς που δεν λαμβάνουν (αντικαταθλιπτική) θεραπεία συντήρησης
- Βραχεία θεραπεία (5–15 συνεδρίες)
Θετικοί προγνωστικοί παράγοντες για την ανταπόκριση με rTMS:
- Λιγότερο σοβαρό επεισόδιο κατάθλιψης
- Ταυτόχρονη λήψη αντικαταθλιπτικής αγωγής
- Βραχεία διάρκεια καταθλιπτικού επεισοδίου
- Πρώιμη βελτίωση των συμπτωμάτων με τη θεραπεία rTMS
Μια πρόσφατη μελέτη αναφέρει ότι η ταυτόχρονη χρήση rTMS και ψυχοθεραπείας σχετίζεται με υψηλότερο ποσοστό ανταπόκρισης (66%) και ύφεσης (56%).
Τι είναι ο rTMS;
Στον επαναλαμβανόμενο διακρανιακό μαγνητικό ερεθισμό ή rTMS therapy, χρησιμοποιείται ένα πηνίο, το μαγνητικό πεδίο του οποίου μπορεί να διεισδύσει περίπου ένα με δύο εκατοστά κάτω από το κρανίο, και έτσι προκαλεί την διέγερση του προμετωπιαίου φλοιού. Υπάρχουν διαφορετικά πηνία, που χρησιμοποιούνται αναλόγως την περιοχή του εγκεφάλου που χρειάζεται να διεγερθεί, όπως για παράδειγμα το πηνίο με σχήμα 8.
Η θεραπεία rTMS διαφέρει ανάλογα με την ψυχική διαταραχή που αντιμετωπίζεται, επειδή διαφορετικά μέρη του εγκεφάλου πρέπει να στοχεύονται ανάλογα με την ασθένεια και μπορεί να χρειαστεί διαφορετικός εξοπλισμός rTMS για να φτάσουν σε αυτές τις περιοχές του εγκεφάλου.
Ο rTMS δεν απαιτεί αναισθησία, γεγονός που τον διαφοροποιεί από την ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT), η οποία μπορεί να προτιμάται σε σοβαρές μορφές κατάθλιψης, κατάθλιψη με ψυχωσικά στοιχεία ή επείγουσες καταστάσεις όπου απαιτείται ταχεία αντιμετώπιση της νόσου.
Αυτό που θα πρέπει να προσέξετε ιδιαίτερα είναι οι γνώσεις και η εμπειρία του ψυχιάτρου που θα εφαρμόσει τις θεραπείες, γιατί τα όποια θετικά αποτελέσματα των συσκευών αυτών εξαρτώνται άμεσα από την τοποθέτηση του πηνίου στην κεφαλή. Αυτό έχει ως συνέπεια μικρές διαφορές στην κλίση ή εκατοστά στην τοποθέτηση του πηνίου (λανθασμένη τοποθέτηση), να καταστήσουν εντελώς άχρηστη την θεραπεία και κατά συνέπεια να ξοδεύετε χρήματα, χρόνο και την υγεία σας.
Παρενέργειες rTMS
Ο μαγνητικός ερεθισμός rTMS γενικά έχει λίγες παρενέργειες σύμφωνα με τις μαρτυρίες των ασθενών. Οι πιο συχνές είναι οι παρακάτω:
- Το 50% των ασθενών, εμφανίζουν ήπιο πονοκέφαλο κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά από τη συνεδρία, που διαρκεί σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτοί οι πονοκέφαλοι υποχωρούν μέσα στις πρώτες 3 ημέρες ή τις πρώτες εβδομάδες της θεραπείας.
- Το 30% των ασθενών εμφανίζει επώδυνους σπασμούς στο πρόσωπο και μυρμήγκιασμα του τριχωτού της κεφαλής.
- Η συσκευή rTMS παράγει δυνατό θόρυβο και για αυτό δίνονται ωτοασπίδες στους ασθενείς κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Ωστόσο κάποιοι ασθενείς μπορεί να εμφανίζουν προβλήματα με την ακοή τους αμέσως μετά τη θεραπεία.
- Η πιο σοβαρή παρενέργεια είναι οι επιληπτικές κρίσεις, που έχουν παρατηρηθεί στο 0,1% των ασθενών κατά τη διάρκεια των κλινικών δοκιμών. Σε κάποιες μελέτες δεν παρατηρήθηκαν καθόλου επιληπτικές κρίσεις.
Βιβλιογραφία:
- Taylor, S. F., et al. (2017). A naturalistic, multi-site study of rTMS therapy for depression. Journal of Affective Disorders, 208, 284–290.
- Kar, S. K. (2019). Predictors of Response to rTMS in Depression: A Review of Recent Updates. Clinical Psychopharmacology and Neuroscience, 17(1), 25–33.
- Miron, J.-P., et al. (2021). rTMS for MDD: basic principles and future directions. Therapeutic Advances in Psychopharmacology, 11.
- Noda Y, et al. (2025). rTMS as Maintenance Treatment of Depression: The MAINT-R Randomized Clinical Trial. JAMA Netw Open, Jun 2;8(6):e2515881
- Tikka, S. K., et al. (2023). Clinical Practice Guidelines for the Therapeutic Use of rTMS in Neuropsychiatric Disorders. Indian Journal of Psychiatry, 65(2), 270–288.