Έφηβοι, παιδιά και social media

Έφηβοι, παιδιά και social media

Τα social media αποτελούν πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Ωστόσο, είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε τις αρνητικές επιδράσεις που μπορεί να έχουν στην ψυχική υγεία και την αυτοπεποίθηση των νέων ανθρώπων, ειδικά των εφήβων και των παιδιών. Όπως δείχνουν οι μελέτες η επικράτηση της τεχνολογίας στις μέρες μας και η αύξηση της χρήσης των social media, έχει οδηγήσει στην αύξηση της κατάθλιψης και των συναισθημάτων απελπισίας στους έφηβους.

Περίπου οι μισοί έφηβοι συμφωνούν με φράσεις όπως, "Δεν μπορώ να κάνω τίποτε σωστά," "Δεν απολαμβάνω τη ζωή μου", "Η ζωή μου είναι άχρηστη". Αυτός ο αριθμός είναι σχεδόν διπλάσιος από όσους συμφωνούσαν μια δεκαετία πριν.

Αυτά τα νούμερα είναι συγκλονιστικά, υπάρχει μια τεράστια αύξηση. Οι γονείς πλέον ανησυχούν πολύ για την ψυχική υγεία των παιδιών τους. Στις μέρες μας, οι έφηβοι και τα παιδιά έχουν μια σχέση αλληλεξάρτησης με τα social media.

Χρήση των social media και ψυχική υγεία

Η χρήση των social media και ο χρόνος μπροστά από τις οθόνες, στην πραγματικότητα αυξάνει τα συμπτώματα κατάθλιψης στους έφηβους, και αυτό έγινε μετά την μαζική χρήση των smartphones περίπου το 2010.

Αυτή είναι η κύρια αιτία που οδήγησε στην αύξηση της κατάθλιψης στους έφηβους. Είναι η μεγαλύτερη αλλαγή στην καθημερινότητα των παιδιών τα τελευταία 10-12 χρόνια.

Το γεγονός ότι οι νέοι δεν απολαμβάνουν τη ζωή τους συμπίπτει με την αύξηση της χρήσης πλατφορμών όπως το Instagram, το Snapchat και το TikTok.

Σήμερα, οι έφηβοι ξοδεύουν εννέα ώρες την ημέρα κολλημένοι σε μια οθόνη, και οι μισοί από αυτούς είναι συνεχώς συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο.

Ο χρόνος μπροστά από τα tablet και τα κινητά έχει αντικαταστήσει σημαντικές λειτουργίες. Από τη στιγμή που τα smartphones μπήκαν στη ζωή μας, έχουν αλλάξει οι συνήθειες των εφήβων. Το ποσοστό των εφήβων που βγαίνουν ραντεβού, βγάζουν δίπλωμα οδήγησης και δουλεύουν με αμοιβή, έπεσε κατακόρυφα.

Αυτή είναι μια θεμελιώδης αλλαγή στο πως οι έφηβοι περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους. Ο χρόνος μπροστά από τις οθόνες αυξήθηκε, η επαφή με τους φίλους μειώθηκε, ο χρόνος ύπνου μειώθηκε, και αυτή είναι μια εκρηκτική συνταγή για την ψυχική υγεία.

Social media και κατάθλιψη 

Στην εποχή των social media τα ποσοστά κατάθλιψης και αυτοκτονιών έχουν αυξηθεί κατακόρυφα. Και ενώ τα αγόρια και τα κορίτσια επηρεάζονται, είναι μια τάση που φαίνεται να πλήττει περισσότερο τα κορίτσια.

Αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή εφαρμογές όπως το Instagram , επιδεινώνουν την τάση των νέων κοριτσιών να συγκρίνουν τον εαυτό τους με όσα βλέπουν στις εικόνες των άλλων, με τη μορφή των likes και των followers.

Αν και η πανδημία κόστισε πολλές ζωές, φούντωσε πολλά υπάρχοντα ζητήματα στη γενιά Ζ. Η Gen Z είναι τα παιδιά  που γεννήθηκαν μεταξύ 1997 και 2012.

Η generation Z ενηλικιώθηκε σε μια εποχή πολιτικής πόλωσης, ακύρωσης και παγκόσμιας κοινωνικής αναταραχής, με αποτέλεσμα να χάσει την ελπίδα της για το μέλλον και την πίστη στην πατρίδα της. Επίσης, η οικονομική κρίση ήταν η αφορμή για πολλά παιδιά να γυρίσουν πίσω στους γονείς τους.

Η κατάθλιψη δεν έχει να κάνει μονάχα με τα συναισθήματα, αλλά με την σκέψη και το πως βλέπει κάποιος τον κόσμο. Μια γενιά που είναι πιο καταθλιπτική είναι πιο πιθανό να είναι απαισιόδοξη και αρνητική.

Αυτή η νοοτροπία έχει ολέθριες συνέπειες. Περίπου το 1/3 των έφηβων κοριτσιών σκέφτεται σοβαρά την αυτοκτονία. Οι νοσηλείες λόγω αυτοτραυματισμών έχουν αυξηθεί κατά 163% τα τελευταία 10 χρόνια.

Ποιοι είναι οι πιθανοί κίνδυνοι των social media;

Πιθανοί κίνδυνοι από τα social media:

• Έκθεση σε επικίνδυνο ή ακατάλληλο περιεχόμενο (π.χ. σεξ, ναρκωτικά, βία)
• Έκθεση σε επικίνδυνους ανθρώπους
• Cyberbullying, ένας παράγοντας κινδύνου για την κατάθλιψη και την αυτοκτονία
• Υπερβολικό μοίρασμα προσωπικών πληροφοριών
• Έκθεση σε υπερβολικές διαφημίσεις
• Ανησυχία για την ιδιωτικότητα
• Χακάρισμα λογαριασμών και κλοπή ταυτότητας
• Προβλήματα αϋπνίας, στη μελέτη, στις δραστηριότητες

Οι έφηβοι έχουν ανάγκη την υποστήριξη και την εκπαίδευση για να καλλιεργήσουν δεξιότητες ώστε να διαχειρίζονται σωστά τα social media. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για ένα παιδί να μάθει να χρησιμοποιεί σωστά τα social media. Είναι σημαντικό οι γονείς να μιλούν με τα παιδιά τους, να θέτουν κανόνες και συνέπειες για την υπερβολική χρήση του διαδικτύου.

Ποια είναι η επίδραση των social media στα παιδιά;

Πολλοί γονείς ανησυχούν για την επίδραση της τεχνολογίας στην ανάπτυξη των παιδιών τους. Τα παιδιά αναπτύσσουν νέες δεξιότητες με εκπληκτικό ρυθμό για αυτό και κανένας γονιός δεν θέλει το παιδί του να περνά ώρες κολλημένο σε μια οθόνη. Τα social media έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των εφήβων και αυτό δημιουργεί άγχος και μειώνει την αυτοεκτίμηση.

Έμμεση επικοινωνία

Οι έφηβοι είναι ειδικοί στο να μένουν απασχολημένοι τις ώρες μετά το σχολείο μέχρι να έρθει η ώρα για ύπνο. Όταν δεν κάνουν τις εργασίες για το σχολείο (και όταν τις κάνουν) είναι συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο, στέλνουν μηνύματα, μοιράζονται φωτογραφίες, σχολιάζουν. Φυσικά, ο λογαριασμός στο Instagram τους κρατά απασχολημένους. Αλλά είναι πιο πιθανό να ανταλλάσσουν μηνύματα από το να βγουν μια βόλτα με τους φίλους τους.

Αν και το να τριγυρνούν μπορεί να μοιάζει άσκοπο, στην πραγματικότητα αλληλεπιδρούν με άλλους ανθρώπους, μαθαίνουν νέες δεξιότητες και καινούργια πράγματα. Ωστόσο, οι έφηβοι στις μέρες μας επικοινωνούν μέσω μιας οθόνης και όχι πρόσωπο με πρόσωπο.

Ως ανθρώπινα όντα έχουμε ανάγκη την κοινωνική επαφή. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι έφηβοι στις μέρες μας χάνουν σημαντικές κοινωνικές δεξιότητες. Το να στέλνουν μηνύματα, δεν είναι το ίδιο με τη λεκτική επικοινωνία,  τη γλώσσα του σώματος, τις εκφράσεις του προσώπου, τον τόνο της φωνής.

Ελλείψεις στις κοινωνικές δεξιότητες

Η επικοινωνία μέσα από τα social media έχει αντικαταστήσει την ξεκάθαρη επικοινωνία, αλλά δεν είναι μόνο αυτό το πρόβλημα. Τα παιδιά πρέπει να μαθαίνουν πως να κάνουν φίλους και αυτό είναι ένα σημαντικό κομμάτι της ανάπτυξής τους, και οι φιλίες έχουν πάντα ένα ρίσκο. Αυτό είναι αλήθεια και για τη δημιουργία αλλά και για τη διατήρηση μιας φιλίας. Όταν είναι ανάγκη κάποιος να αντιμετωπίσει μικρές ή μεγάλες δυσκολίες, πρέπει να έχει το κουράγιο να είναι ειλικρινής με τα συναισθήματά του και να έχει ανθρώπους δίπλα του.

Όταν όμως μια φιλία υπάρχει μόνο μέσα από μηνύματα, τα παιδιά χάνουν πολλές πτυχές της επικοινωνίας. Είναι πιο εύκολο κάποιος να προσέχει μέσα από τα μηνύματα, έτσι δεν ρισκάρει. Δεν βλέπει ή δεν ακούει τις επιδράσεις που έχουν οι λέξεις του στο άλλο άτομο. Επειδή η συζήτηση δεν συμβαίνει σε πραγματικό χρόνο, τα άτομα που συμμετέχουν έχουν περισσότερο χρόνο να σκεφτούν τι θα γράψουν.

Αν οι έφηβοι δεν μπορούν να έχουν κανονικές σχέσεις, θα γίνουν ώριμοι ενήλικες που δεν θα μπορούν να επικοινωνούν αποτελεσματικά.