Εγκεφαλικό

Εγκεφαλικό

Το εγκεφαλικό είναι μια τρομακτική λέξη για τους περισσότερους ανθρώπους. Αλλά τι ακριβώς είναι το εγκεφαλικό;

Το εγκεφαλικό είναι ένας ιατρικός όρος που περιγράφει ένα επεισόδιο στον εγκέφαλο κατά το οποίο υπάρχει ξαφνική απώλεια λειτουργίας, γνωστό και ως εγκεφαλοαγγειακό επεισόδιο. Δεν είναι ασυνήθιστο και μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε σε οποιαδήποτε ηλικία. Το εγκεφαλικό είναι η 5η αιτία θανάτου και η κύρια αιτία αναπηρίας των ενηλίκων στις Ηνωμένες Πολιτείες σύμφωνα με τα στοιχεία,  και επηρεάζει σχεδόν 800.000 ανθρώπους ετησίως.

Ένα εγκεφαλικό συμβαίνει όταν ένα μέρος του εγκεφάλου στερείται το οξυγόνο που χρειάζεται για να λειτουργήσει σωστά. Όπως το υπόλοιπο σώμα μας, έτσι και ο εγκέφαλος για να λειτουργήσει, εξαρτάται από ένα δίκτυο αιμοφόρων αγγείων που μεταφέρουν οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά στα κύτταρα. Όταν αυτά τα αγγεία φράσσονται ή τραυματίζονται και το οξυγόνο δεν μπορεί πλέον να φτάσει στον προορισμό του, το άτομο παθαίνει εγκεφαλικό.

Τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια ενός εγκεφαλικού επεισοδίου;

Όταν υπάρχει έλλειψη οξυγόνου λόγω εγκεφαλικού επεισοδίου, ο εγκέφαλος καταστρέφεται καθώς τα επηρεασμένα εγκεφαλικά κύτταρα πεθαίνουν. Όταν τα εγκεφαλικά κύτταρα εμφανίζουν βλάβη  ή πεθαίνουν, η λειτουργία του μέρους του σώματος που ελέγχουν επηρεάζεται, προκαλώντας αδυναμία, παράλυση ή έλλειψη συντονισμού.

Λόγω της οργάνωσης του εγκεφάλου, η βλάβη στη μία πλευρά του εγκεφάλου επηρεάζει την αντίθετη πλευρά του σώματος (π.χ. ένα εγκεφαλικό επεισόδιο στη δεξιά πλευρά του εγκεφάλου μπορεί να επηρεάσει τη χρήση του αριστερού χεριού).

Η αναγνώριση της έναρξης των συμπτωμάτων του εγκεφαλικού επεισοδίου είναι σημαντική και μπορεί να σώσει ζωή. Θυμηθείτε το ακρωνύμιο F.A.S.T. για να αναγνωρίσετε τα ξαφνικά και σοβαρά σημάδια του εγκεφαλικού που περιλαμβάνουν: F (Facial Drooping) πτώση του προσώπου στη μία πλευρά,  A (Arm Weakness) αδυναμία ή μούδιασμα στο χέρι,  S (Speech Difficulty) δυσκολία στην ομιλία, T (Time) είναι ώρα να καλέσετε άμεσα βοήθεια.

Οι γιατροί κάνουν νευρολογική και κλινική εξέταση σε συνδυασμό με απεικονιστικές εξετάσεις του εγκεφάλου (αξονική τομογραφία ή μαγνητική τομογραφία) και αιματολογικές εξετάσεις για να επιβεβαιώσουν τη διάγνωση του εγκεφαλικού επεισοδίου. Ανάλογα με τον τύπο του εγκεφαλικού επεισοδίου και το πόσος χρόνος έχει περάσει, ορισμένες θεραπευτικές επιλογές  περιλαμβάνουν φάρμακα, χειρουργική επέμβαση ή συνδυασμό αυτών, για την αφαίρεση θρόμβου ή την ανακούφιση της πίεσης που προκαλείται από αιμορραγία.

Οι επιζώντες από εγκεφαλικό επεισόδιο βιώνουν μια σειρά επιπτώσεων στο μυαλό και το σώμα τους, ανάλογα με το πού, πόσο και για πόσο χρόνο επηρεάστηκε ο εγκέφαλος. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν φυσικές, γνωστικές και επικοινωνιακές προκλήσεις, οι οποίες διαφέρουν σημαντικά από άτομο σε άτομο.

Τύποι εγκεφαλικού

1. Ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο 

Ο εγκέφαλος μπορεί να στερηθεί οξυγόνο με δύο τρόπους κατά τη διάρκεια ενός εγκεφαλικού. Ο ένας είναι να ταξιδέψει ένας θρόμβος μέσα σε ένα αιμοφόρο αγγείο και να κολλήσει, προκαλώντας απόφραξη. Αυτό ονομάζεται ισχαιμικό εγκεφαλικό. Πρόκειται για τον πιο κοινό τύπο εγκεφαλικού,,  καθώς  περίπου το 85% των εγκεφαλικών είναι ισχαιμικά.

2. Αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο

Ένας άλλος τύπος εγκεφαλικού είναι να σπάσει ένα αιμοφόρο αγγείο, προκαλώντας οίδημα που πιέζει συγκεκριμένο σημείο στον εγκέφαλο. Αυτό ονομάζεται αιμορραγικό εγκεφαλικό. Άλλες ονομασίες είναι ανεύρυσμα ή αιμορραγία. Το αιμορραγικό εγκεφαλικό μπορεί να συμβεί μέσα στον εγκέφαλο (ενδοεγκεφαλική αιμορραγία) ή μεταξύ εγκεφάλου και του ιστού που τον καλύπτει (υπαραχνοειδής αιμορραγία).

3. Παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο

Αν η ροή του αίματος διακοπεί μόνο για μικρό χρονικό διάστημα, το άτομο μπορεί να βιώσει παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο ή mini-εγκεφαλικό. Επειδή η έλλειψη οξυγόνου είναι προσωρινή σε αυτή την περιπτωση, ο εγκέφαλος δεν εμφανίζει μόνιμη ζημιά όπως συμβαίνει στα ισχαιμικά ή αιμορραγικά εγκεφαλικά. Φυσικά, και σε αυτή την περίπτωση απαιτείται ιατρική φροντίδα. Στην πραγματικότητα, το παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο αυξάνει κατά 10 φορές τον κίνδυνο ενός σοβαρού εγκεφαλικού στο μέλλον σε σύγκριση με κάποιον που δεν έχει περάσει ένα παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο.

Βλάβες  μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο

Γλώσσα και Επικοινωνία

• Δυσκολία στον συντονισμό των μυών της ομιλίας για να αρθρωθούν λέξεις, που ονομάζεται απραξία λόγου
• Αδυναμία των μυών της ομιλίας και δυσκαμψία της ομιλίας, που ονομάζεται δυσαρθρία
• Προβλήματα στην παραγωγή και κατανόηση του λόγου και της γλώσσας, που ονομάζεται αφασία
• Μειωμένη ικανότητα παρακολούθησης και διατήρησης της συνομιλίας και άλλες γνωστικο-επικοινωνιακές διαταραχές
• Δυσκολία στην ανάγνωση, γραφή ή χρήση αριθμών

Σωματικές δυσκολίες 

• Παράλυση ή αδυναμία στη μία πλευρά του σώματος, που ονομάζεται ημιπληγία ή ημιπάρεση
• Προβλήματα κινητικότητας που ίσως απαιτούν χρήση αναπηρικού αμαξιδίου ή μπαστουνιού
• Προβλήματα στην όραση
• Κόπωση
• Δυσκολία στις καθημερινές δραστηριότητες (π.χ. ντύσιμο, περιποίηση)
• Δυσκολία στην κατάποση και στη λήψη τροφής, που ονομάζεται δυσφαγία
• Προβλήματα με την ουροδόχο κύστη και το έντερο, όπως ακράτεια

Γνωστικές δυσκολίες 

• Προβλήματα προσανατολισμού
• Θέματα μνήμης 
• Προκλήσεις στην επίλυση προβλημάτων
• Συναισθηματική αστάθεια
• Προβλήματα στην προσοχή

Ανάρρωση  από εγκεφαλικό επεισόδιο

Ορισμένοι άνθρωποι αναρρώνουν πολύ γρήγορα, ενώ άλλοι έχουν πιο μόνιμες βλάβες που χρήσουν ιδιαίτερης φροντίδας. Η αντιμετώπιση των επιπτώσεων ενός εγκεφαλικού δεν είναι εύκολη υπόθεση για τους περισσότερους. Η μακροχρόνια θεραπεία του εγκεφαλικού μπορεί να απαιτεί συνεχή ιατρική παρακολούθηση, θεραπείες αποκατάστασης από θεραπευτές και συναισθηματική υποστήριξη από την οικογένεια και τους φίλους.

Για πολλούς ανθρώπους που έχουν πάθει εγκεφαλικό και εμφανίζουν  σωματικές, γνωστικές και/ή επικοινωνιακές δυσκολίες, η ανάρρωση μπορεί να είναι μια δύσκολη και επίπονη διαδικασία. Ωστόσο, με τη βοήθεια των επαγγελματιών αποκατάστασης, πολλοί ασθενείς θα ανακτήσουν  κρίσιμες σωματικές και γνωστικές δεξιότητες που τους επιτρέπουν να αυξήσουν την ανεξαρτησία τους. Έτσι,  θα μπορούν να  απολαμβάνουν τις καθημερινές δραστηριότητες.

Για την αποκατάσταση των ασθενών μπορεί να πρέπει να συνεργαστούν αρκετοί θεραπευτές όπως φυσιοθεραπευτές, εργοθεραπευτές και λογοθεραπευτές. Κάθε επαγγελματίας θα βοηθήσει τον ασθενή και τους φροντιστές του να θέσουν εφικτούς στόχους σε τομείς όπως η εκμάθηση χρήσης του σώματος, η βελτίωση των γνωστικών ικανοτήτων και η ενίσχυση των δεξιοτήτων επικοινωνίας.

Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει έναν συνδυασμό ασκήσεων αποκατάστασης και την εκμάθηση χρήσης βοηθητικών συσκευών. Η εκπαίδευση και η συμβουλευτική είναι επίσης σημαντικά μέρη της διαδικασίας ανάρρωσης. Κάθε άνθρωπος που έχει βιώσει ένα εγκεφαλικό είναι διαφορετικός και θα αποδώσει καλύτερα με ένα εξατομικευμένο σχέδιο θεραπείας που δημιουργείται σε συνεργασία με τους γιατρούς, την οικογένεια και τους θεραπευτές του.

Πρόληψη εγκεφαλικού επεισοδίου

Περίπου το 80% των εγκεφαλικών επεισοδίων μπορούν να προληφθούν. Έχουν αναγνωριστεί κάποιοι παράγοντες κινδύνου που μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εγκεφαλικού, όπως η γενετική. Αν και δεν μπορείτε να αλλάξετε την ηλικία, το φύλο ή την εθνικότητά σας, μπορείτε να μειώσετε τον κίνδυνο ενός σοβαρού εγκεφαλικού με τις ακόλουθες υγιεινές επιλογές ζωής:

• Υγιεινή διατροφή
• Διατήρηση φυσιολογικού  βάρους
• Ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης
• Πρόληψη ή διαχείριση του διαβήτη
• Σωματική άσκηση
• Διακοπή  καπνίσματος
• Περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ