Ηθική και ψυχολογική παρενόχληση

Ηθική και ψυχολογική παρενόχληση

Η ηθική και ψυχολογική παρενόχληση είναι ένα καταστροφικό φαινόμενο που μπορεί να επηρεάζει τα άτομα σε διαφορά περιβάλλοντα, ειδικά στους χώρους εργασίας, στα σχολεία και ακόμη και μέσα στις οικογένειες. Αυτή η μορφή παρενόχλησης χαρακτηρίζεται από ένα μοτίβο εχθρικών συμπεριφορών που χαρακτηρίζεται από υποτίμηση, απομόνωση ή έλεγχο προς ένα άλλο άτομο με σκοπό την συναισθηματική ή την ηθική χειραγώγηση. 

Τι είναι η ηθική και η ψυχολογική παρενόχληση; 

Η ηθική παρενόχληση, μερικές φορές αναφέρεται ως “mobbing”, και περιλαμβάνει σκόπιμες και επαναλαμβανόμενες πράξεις που προσβάλλουν την ακεραιότητα ή την αξιοπρέπεια ενός ατόμου. Η ψυχολογική παρενόχληση περιλαμβάνει ένα ευρύτερο φάσμα τακτικών που προκαλούν ψυχική ή συναισθηματική βλάβη, υπονομεύει την αυτοεκτίμηση ενός ατόμου και την ψυχολογική του ευεξία με τον καιρό. Και οι δυο μορφές τυπικά περιλαμβάνουν επαναλαμβανόμενες και σκόπιμες συμπεριφορές και όχι μεμονωμένα περιστατικά. 

Κοινές μορφές και παραδείγματα στον πραγματικό κόσμο 

Η ηθική και ψυχολογική παρενόχληση μπορεί να έχει πολλές μορφές. Η λεκτική βία, όπως οι φωνές, οι προσβολές, οι υποτιμητικές παρατηρήσεις, είναι μια πολύ συχνή μορφή. Οι μη λεκτικές τακτικές είναι επίσης συχνές και περιλαμβάνουν παρατεταμένα άγρια βλέμματα, αποκλεισμό από συναντήσεις. Στο εργασιακό περιβάλλον, η παρενόχληση μπορεί να εκδηλώνεται με άδικη κριτική, επιμονή υποτίμηση των επιτευγμάτων στη δουλειά, διάδοση φημών, σαμποτάζ ή ανέφικτες προθεσμίες. 

Για παράδειγμα, φανταστείτε έναν εργαζόμενο που ο προϊστάμενος του συνεχώς υποτιμά τις ιδέες του στη διάρκεια των συναντήσεων, τον εξευτελίζει μπροστά στους συναδέλφους του και του αναθέτει πολλές εργασίες με σκοπό να αποτύχει. Ένα άλλο παράδειγμα, είναι ένας μαθητής που αντιμετωπίζει ψυχολογική παρενόχληση από τους συμμαθητές του που τον έχουν εξοστρακίσει, διαδίδουν  ψεύτικες φήμες και τον γελοιοποιούν, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος φόβου και άγχους. 

Τακτικές χειραγώγησης και παρενόχλησης 

Συγκεκριμένες τακτικές είναι καταστροφικές. Το gaslighting είναι μια μορφή ψυχολογικής παρενόχλησης όπου ο θύτης κάνει το θύμα να αμφιβάλλει για την πραγματικότητα. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι αρνείται όσα είχε πει ή κάνει πριν, διαστρεβλώνει τα γεγονότα ή κάνει το θύμα να μοιάζει παράλογο. Η απομόνωση από τις κοινωνικές ή επαγγελματικές δραστηριότητες είναι μια άλλη πανίσχυρη και καταστροφική τακτική. 

Παρενόχληση στον εργασιακό χώρο 

Στο συνεχώς μεταβαλλόμενο εργασιακό τοπίο, το φάσμα της παρενόχλησης δημιουργεί μια βαριά σκιά στους χώρους εργασίας. Καθώς το κίνημα #MeToo έχει φέρει στο φως πολλές υποθέσεις παρενόχλησης στο εργασιακό περιβάλλον, είναι ανάγκη να γίνουν πολλά βήματα ακόμη. 

Η παρενόχληση μπορεί να έχει πολλές μορφές και να επηρεάζει σημαντικά του εργαζόμενους.

1. Σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας 

Από τα ανεπιθύμητα και προσβλητικά σχόλια μέχρι τις ανεπιθύμητες κινήσεις, η σεξουαλική παρενόχληση είναι η πιο συχνή μορφή παρενόχλησης στον εργασιακό χώρο. Μπορεί να είναι λεκτική ή σωματική ή και τα δυο. Παραδείγματα σεξουαλικής παρενόχλησης περιλαμβάνουν:

• Ανεπιθύμητα αγγίγματα
• Ανεπιθύμητες σεξουαλικές χειρονομίες
• Σεξουαλικά αστεία, σχόλια ή ερωτήσεις 

2. Παρενόχληση που βασίζεται σε διακρίσεις 

Περιλαμβάνει ανεπιθύμητες και προσβλητικές συμπεριφορές ή προθέσεις για ένα άτομο ή μια ομάδα ατόμων. Μπορεί να είναι λεκτική ή σωματική. Κάποιες μορφές παρενόχλησης περιλαμβάνουν την παρενόχληση λόγω αναπηρίας, την παρενόχληση για το σεξουαλικό προσανατολισμό, για την ηλικία και τη θρησκεία. 

3. Προσωπική παρενόχληση 

Στοχεύει ένα θύμα και βασίζεται στην προσωπικότητα, στην εμφάνιση ή στην εργασία του εργαζομένου. Αυτή η συμπεριφορά μπορεί να συμβαίνει εντός και εκτός του εργασιακού χώρου, όπως για παράδειγμα σε μια εκδήλωση της εργασίας. 

Παραδείγματα περιλαμβάνουν:

• Ακατάλληλα σχόλια
• Σκόπιμο εξευτελισμό του θύματος
• Προσβολή του θύματος για τις προσωπικές του πεποιθήσεις
• Σκόπιμο εκφοβισμό του θύματος 

4. Σωματική παρενόχληση 

Μορφές σωματικής παρενόχλησης περιλαμβάνουν:

• Ανεπιθύμητο άγγιγμα στο δέρμα, στα ρούχα, στα μαλλιά ή σε οποιοδήποτε άλλο σημείο του σώματος
• Καταστροφή προσωπικής περιουσίας
• Απειλές για σωματική βία 

5. Λεκτική παρενόχληση 

Η λεκτική παρενόχληση συνήθως συμβαίνει όταν κάποιος είναι επανειλλημένα αγενής ή ασεβής. Τυπικά περιλαμβάνει:

• Προσβλητικές χειρονομίες 
• Υποτιμητικές παρατηρήσεις
• Αδικαιολόγητη κριτική
• Προσβολές 
• Συκοφαντίες 
• Δυσφήμιση
• Ανεπιθύμητα αστεία

6. Ψυχολογική παρενόχληση 

Η ψυχολογική παρενόχληση επηρεάζει τα θύματα ψυχικά όχι σωματικά. Μπορεί να περιλαμβάνει επαναλαμβανόμενες και εχθρικές λέξεις, πράξεις ή συμπεριφορές που είναι επώδυνες, ενοχλητικές , εξευτελιστικές ή προσβλητικές για το θύμα. Παραδείγματα περιλαμβάνουν:

• Υποτίμηση
• Gaslighting
• Αποκλεισμό και απομόνωση 

7. Παρενόχληση λόγω εξουσίας 

Η παρενόχληση λόγω εξουσίας στο χώρο εργασίας συμβαίνει από έναν ανώτερο που χρησιμοποιεί την εξουσία που έχει για να παρενοχλήσει τους υφιστάμενους του. Η παρενόχληση λόγω εξουσίας μπορεί να περιλαμβάνει:

• Ένας εργοδότης να προσφέρει προαγωγή σε έναν εργαζόμενο αν υποκύψει σε σεξουαλικές χάρες
• Μεγάλες προσδοκίες και ανέφικτες προθεσμίες

8. Διαδικτυακή παρενόχληση (Cyberbullying)

Το cyberbullying περιλαμβάνει πράξεις όπως οι απειλές ή τα άσχημα σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Επίσης, μπορεί να συμβαίνει μέσω emails. 

9. Αντεκδίκηση 

Η αντεκδίκηση είναι μια μορφή παρενόχλησης στο χώρο εργασίας που συμβαίνει όταν ο θύτης θέλει να πάρει εκδίκηση για κάτι. Μπορεί να πάρει τη μορφή της λεκτικής ή της σωματικής παρενόχλησης. 

Κάποια παραδείγματα αντεκδίκησης περιλαμβάνουν:

• Αναφορά θεμάτων στην εργασία, χωρίς να υπάρχουν μάρτυρες ή παράπονα
• Αναφορά εργαζόμενων χωρίς λόγο 

10. Παρενόχληση από τρίτους 

Περιλαμβάνει κάποιο άλλο άτομο έξω από το χώρο εργασίας, όπως έναν πελάτη, έναν προμηθευτή. Αυτή η συμπεριφορά μπορεί να περιλαμβάνει κάθε μορφή παρενόχλησης, όπως η σεξουαλική παρενόχληση, η λεκτική παρενόχληση.

Επιδράσεις στην ψυχική υγεία 

Οι συνέπειες της ηθικής και ψυχολογικής παρενόχλησης μπορεί να είναι προφανείς και να έχουν μεγάλη διάρκεια. Τα θύματα συχνά νιώθουν έντονο άγχος, κατάθλιψη και μείωση της αυτοεκτίμησης τους. Οι διαταραχές στον ύπνο, τα γαστρεντερικά προβλήματα και αλλά σωματικά συμπτώματα δεν είναι ασυνήθιστα. Με τον καιρό, οι επιδράσεις του εξευτελισμού, της απομόνωσης και του φόβου μπορεί να οδηγούν σε πιο σοβαρές καταστάσεις όπως η διαταραχή μετατραυματικού στρες. Τα θύματα μπορεί να απομονώνονται κοινωνικά ή επαγγελματικά, με αποτέλεσμα την μειωμένη παραγωγικότητα, τις απουσίες και ακόμη την απώλεια της δουλειάς.