Ποιες αποφάσεις σας αξίζουν την ενέργειά σας;

Ποιες αποφάσεις σας αξίζουν την ενέργειά σας;

Δεν αξίζουν όλες οι αποφάσεις που παίρνουμε στην καθημερινότητα την ίδια ενέργεια. Είναι ανάγκη να προσπεράσουμε τις ασήμαντες επιλογές, καθώς είναι ικανές να μας κουράσουν. Πώς θα ξέρετε όμως, ποιες αποφάσεις σας αξίζουν την ενέργεια σας; 

Γιατί οι μικρές αποφάσεις μοιάζουν πιο μεγάλες από ότι είναι; 

Συχνά σπαταλάμε πολύ χρόνο και προσπάθεια για μικρές αποφάσεις. Αγχωνόμαστε για το ποιο ζευγάρι παπούτσια θα επιλέξουμε, ή σε ποιο εστιατόριο θα πάμε για φαγητό, ή τι χρώμα θα βάψουμε το σπίτι. Έτσι, καταλήγουμε να αφιερώνουμε πολύ χρόνο στις μικρές αποφάσεις αντί στις μεγάλες και σημαντικές αποφάσεις. 

Όταν μια μικρή επιλογή μοιάζει απροσδόκητα δύσκολη, υποθέτουμε ότι έχει μεγαλύτερη αξία, και σπαταλάμε περισσότερο χρόνο για αυτή. Εφαρμόζουμε τον εξής συλλογισμός: αφού μοιάζει δύσκολη, πρέπει να είναι σημαντική. 

Ενώ αυτό λειτουργεί σε ορισμένα πλαίσια, μπορεί να αποτύχει όταν η δυσκολία πηγάζει από άσχετους παράγοντες, όπως ο μεγάλος αριθμός των επιλογών, οι πολλές πληροφορίες. 

Το να συγχέουμε την αντιληπτή δυσκολία με την πραγματική σημασία μπορεί να μας οδηγεί να επενδύουμε δυσανάλογο χρόνο και ενέργεια σε πράγματα που δεν αξίζουν. 

Για να μην μας παρασύρει αυτή η λογική, είναι βοηθητικό να κατηγοριοποιούμε τις επιλογές μας σε απλά τεταρτημόρια. 

Τεταρτημόρια αποφάσεων 

Τα τεταρτημόρια αποφάσεων βασίζονται στην ταξινόμηση, ένα εργαλείο που χρησιμοποιείται στη διαχείριση του ρίσκου και στην ιεράρχηση των προτεραιοτήτων για να αποφασιστεί πού θα επενδυθεί η ψυχική ενέργεια. Ο πίνακας απεικονίζει τις αποφάσεις με βάση την επίδραση (σημασία των συνεπειών) και την συχνότητα (πόσο συχνά παίρνουμε παρόμοιες αποφάσεις). Τα 4 τεταρτημόρια περιλαμβάνουν:

• Τεταρτημόριο 1: αποφάσεις μεγάλης επίδρασης και υψηλής συχνότητας. Συχνές αποφάσεις που έχουν σημασία, και πρέπει να προσπαθήσουμε να πάρουμε τις σωστές.
• Τεταρτημόριο 2: αποφάσεις χαμηλής επίδρασης και υψηλής συχνότητας. Καθημερινές αποφάσεις μικρής σημασίας, που δεν αλλάζουν τη μεγάλη εικόνα.
• Τεταρτημόριο 3: αποφάσεις χαμηλής επίδρασης και χαμηλής συχνότητας. Σπάνιες αποφάσεις που σπάνια επηρεάζουν μια κατάσταση.
• Τεταρτημόριο 4: αποφάσεις μεγάλης επίδρασης και χαμηλής συχνότητας. Σπάνιες αλλά σημαντικές αποφάσεις που έχουν μακροχρόνιες επιδράσεις. 

Αυτά τα τεταρτημόρια βοηθούν να αποφεύγουμε τη σπατάλη ενέργειας. 

Τεταρτημόριο 1: υψηλή επίδραση, υψηλή συχνότητα 

Αυτές είναι αποφάσεις στις οποίες δεν έχουμε την πολυτέλεια να κάνουμε λάθος επειδή συμβαίνουν συνέχεια. Για παράδειγμα, οι προσωπικές μας συνήθειες, όπως η άσκηση ή η ιεράρχηση των εργασιών, είναι συχνές, μικρές επιλογές που συσσωρεύονται και έχουν σημαντικά αποτελέσματα. 

Τεταρτημόριο 2: χαμηλή επίδραση, υψηλή συχνότητα 

Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει καθημερινές αποφάσεις που εμφανίζονται συνέχεια αλλά δεν προκαλούν μεγάλες αλλαγές. Αυτές οι επιλογές περιλαμβάνουν τη ρουτίνα μας, ώστε όλα να ρέουν ομαλά και δεν αλλάζουν την πορεία μιας κατάστασης. Για παράδειγμα, τι πουκάμισο να φορέσω ή ποιο δρόμο να πάρω για να πάω στη δουλειά. 

Τεταρτημόριο 3: χαμηλή επίδραση, χαμηλή συχνότητα 

Εδώ συναντάμε σπάνιες αποφάσεις που δεν έχουν μεγάλη σημασία. Για παράδειγμα, στο σπίτι επιλέγουμε ένα διακοσμητικό ή τις κάρτες των Χριστουγέννων. Αυτές οι αποφάσεις έρχονται περιστασιακά αλλά δεν έχουν κανένα μακροχρόνιο αποτέλεσμα. 

Τεταρτημόριο 4: υψηλή επίδραση, χαμηλή συχνότητα 

Υπάρχουν αποφάσεις τις οποίες δεν παίρνουμε συχνά αλλά έχουν μακροχρόνιες επιδράσεις. Για παράδειγμα, η επένδυση σε ένα ακριβό εξοπλισμό για την κουζίνα, η αγορά ενός σπιτιού. Σε προσωπικό επίπεδο, αυτές οι αποφάσεις περιλαμβάνουν την αλλαγή δουλειάς, την μετακόμιση σε μια άλλη πόλη. Επειδή αυτές οι αποφάσεις είναι σπάνιες αλλά ζωτικής σημασίας, χρειάζονται προσεκτική ανάλυση. 

Οι αποφάσεις που εμφανίζονται πολλές φορές σε μια εβδομάδα ή καθημερινά θεωρούνται υψηλής συχνότητας, όσες εμφανίζονται λιγότερο συχνά είναι χαμηλής συχνότητας. Επίσης, είναι ανάγκη να αξιολογήσουμε και την επίδραση μιας απόφασης. Η επίδραση μπορεί να είναι θετική ή αρνητική, αλλά συχνά εξετάζεται με βάση τις προκλήσεις ή τα οφέλη που προσφέρει.

Γιατί έχουν σημασία τα τεταρτημόρια των αποφάσεων; 

Όταν μια απόφαση εμπίπτει στο σωστό τεταρτημόριο, μπορούμε να αποφύγουμε να υπεραναλύουμε μικρά πράγματα και να σκεφτόμαστε τα μεγάλα και σημαντικά. 

Αποφάσεις στο Τεταρτημόριο 1 

Για αυτές τις αποφάσεις, μπορούμε να ωφεληθούμε κάνοντας κατηγορίες αποφάσεων. Μια κατηγορία αποφάσεων είναι ένας κανόνας που ισχύει για όλες και τον οποίο θέτετε εκ των προτέρων. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι ανάγκη να σκεφτείτε ξανά για το ίδιο πράγμα. Με αυτό τον τρόπο κερδίζετε χρόνο και βελτιώνετε την ικανότητα λήψης αποφάσεων. 

Η επανάληψη μας προστατεύει από παγίδες στη λήψη αποφάσεων. Η παραπληροφόρηση μπορεί να μας παραπλανήσει αν βασιστούμε αποκλειστικά σε μη επαληθευμένα δεδομένα. Συγκρίνοντας τα αποτελέσματα των αποφάσεων μας, βασίζουμε τις αποφάσεις μας σε στοιχεία και όχι σε υποθέσεις. Με τον καιρό μαθαίνουμε να προστατευόμαστε από τα λάθη του παρελθόντος. 

Αποφάσεις στο Τεταρτημόριο 2 και 3 

Όταν καλούμαστε να πάρουμε αποφάσεις που έχουν χαμηλή επίδραση, η πιο συχνή παγίδα που πρέπει να αποφύγουμε είναι η αναποφασιστικότητα. Όταν αποφασίζουμε γρήγορα, ακόμη και αν κάνουμε κάποιο λάθος, εξοικονομούμε χρόνο και ενέργεια. Σε κάποιες περιπτώσεις, αυτό μπορεί να οδηγεί σε μια άλλη παγίδα: βυθιζόμαστε στη μονοτονία επαναλαμβάνοντας άσκοπα τις ίδιες ρουτίνες λόγω προκαθορισμένων, άκαμπτων προεπιλογών. 

Υπάρχει κάποια λύση για αυτό. Μια προσέγγιση που μπορεί να φαίνεται ελκυστική περιλαμβάνει την ανάθεση της επιλογής σε κάποιον άλλο. Τόσο η κοινή λογική όσο και η έρευνα υποδηλώνουν ότι η παραίτηση από τον έλεγχο αυτών των ασήμαντων αποφάσεων μπορεί να μειώσουν το ψυχικό φορτίο.

Για παράδειγμα, όταν επιτρέπετε σε ένα συνεργάτη σας να αποφασίσει τι θα παραγγείλετε για φαγητό ή σε ποιο γραφείο θα γίνει μια συνάντηση δημιουργεί μια αίσθηση εμπιστοσύνης και συνεργασίας. Με τον ίδιο τροπο, όταν αφήνετε ένα μέλος της οικογένειας να διαλέξει την ταινία που θα δείτε αυτό δημιουργεί μια πιο χαλαρή ατμόσφαιρα και δείχνει σεβασμό στις προτιμήσεις του, και ενισχύει το δεσμό σας. Με τον καιρό, αυτή η πρακτική δημιουργεί μια κουλτούρα κοινής ευθύνης, οι συνεργάτες νιώθουν ότι αξίζουν, τα μέλη της οικογένειας λαμβάνουν μέρος στις αποφάσεις και εσείς ωφελείστε από την μείωση της κόπωσης για τη λήψη αποφάσεων. Δεν μπορείτε να αναθέσετε τα πάντα στους άλλους, αλλά όταν επιλέγετε συνειδητά τις αποφάσεις σας αυτό κάνει ουσιαστική διαφορά. 

Μια άλλη προσέγγιση είναι να πειραματιστείτε με διαφορετικές επιλογές και να εκμεταλλευτείτε την ευκαιρία να μάθετε από τα λάθη σας. Οι αποφάσεις που δεν έχουν μεγάλη επίδραση, είτε είναι συχνές ή σπάνιες, δημιουργούν ένα ασφαλές χώρο για να δοκιμάσετε νέες ιδέες, εναλλακτικές στρατηγικές ή να εξερευνήσετε δημιουργικές λύσεις. Για παράδειγμα, μπορείτε να κάνετε κάποιες αλλαγές στη ρουτίνα σας για να ενισχύσετε την παραγωγικότητα και την ευεξία σας. Με τον καιρό, αυτοί οι πειραματισμοί θα σας οδηγήσουν σε ουσιαστικές βελτιώσεις και έτσι θα μπορείτε να κάνετε πιο καλές επιλογές. 

Φυσικά, πάντα πρέπει να έχετε στο μυαλό σας τη μεγάλη εικόνα, την αποστολή σας, τις αξίες σας, ή τους στόχους σας. Να θυμάστε ότι οι οι μικρές λεπτομέρειες δεν χρειάζονται πολλή προσοχή. 

Αποφάσεις στο Τεταρτημόριο 4 

Για τις αποφάσεις που έχουν μεγάλη επίδραση αλλά χαμηλή συχνότητα, δεν έχετε τη δυνατότητα να κάνετε εξάσκηση. Αυτό που έχει σημασία εδώ είναι η ετοιμότητα λήψης αποφάσεων. Η ετοιμότητα είναι ένας όρος που αναφέρεται στο εάν ένα άτομο είναι ψυχικά, συναισθηματικά και πνευματικά έτοιμο για να πάρει μια σοβαρή απόφαση, σε μια δεδομένη κατάσταση. Στην πραγματικότητα, οι παράγοντες που επηρεάζουν την ετοιμότητα περιλαμβάνουν την συναισθηματική κατάσταση, την κόπωση. 

Για να είναι κάποιος σε ετοιμότητα σημαίνει, ότι ο αναλυτικός τρόπος σκέψης, είναι λειτουργικός και ικανός. Επιτρέπει να ελέγχετε τις σκέψεις σας, να κάνετε μια παύση πριν αντιδράσετε και να έχετε σωστή κρίση χωρίς να επηρεάζεστε από προκαταλήψεις ή συναισθήματα. 

Όταν είμαστε σε ετοιμότητα, είναι ανάγκη να παρακολουθούμε τις σκέψεις μας, να μην παίρνουμε βιαστικές αποφάσεις, και να αναλύουμε κάθε επιλογή ώστε να πάρουμε την πιο σωστή απόφαση. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να γνωρίζουμε τις προκαταλήψεις, τις συναισθηματικές επιρροές και τα τυφλά σημεία που μπορεί να επηρεάσουν την κρίση μας.

Αν και το είμαστε σε ετοιμότητα είναι σημαντικό, δεν είναι πάντα αρκετό. Το να ζητήσουμε βοήθεια είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους για να πάρουμε μια σωστή απόφαση. Αλλά έχει μεγάλη σημασία ποιον ρωτάμε και από ποιον ζητάμε βοήθεια. Οι περισσότεροι άνθρωποι ζητούν βοήθεια από τον στενό τους κύκλο, όπως τα μέλη της οικογένειας, τους φίλους ή τους συνεργάτες. Αν και αυτό μπορεί να λειτουργεί για τις αποφάσεις στα Τεταρτημόρια 2 και 3, δεν είναι καλή ιδέα για μια απόφαση στο Τεταρτημόριο 4.

Οι άνθρωποι που είναι κοντά μας συχνά επενδύουν συναισθηματικά στα αποτελέσματα, πράγμα που μπορεί να μας δημιουργεί έντονα συναισθήματα τα οποία θολώνουν την κρίση μας. Είναι επίσης, πιο πιθανό να υπάρχει έλλειψη δεξιοτήτων για την σωστή λήψη αποφάσεων. Οι μελέτες δείχνουν ότι μόνο το 15% των ανθρώπων έχουν ουσιαστικές δεξιότητες λήψης αποφάσεων. 

Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να είναι βοηθητικό να ζητήσετε τη συμβουλή και τη βοήθεια ενός ειδικού. Ένας ψυχοθεραπευτής μπορεί να κατανοήσει τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συνθήκες που διαμορφώνουν τις επιλογές. Προσφέρει εργαλεία για να μπορέσετε να πάρετε πιο καλές αποφάσεις. Επίσης, όταν μιλάτε σε ένα άτομο που είναι έξω από την κατάσταση και εξηγείτε τις σκέψεις, τις υποθέσεις και το πρόβλημα σας μπορεί να σας δώσει καλύτερες συμβουλές από έναν φίλο σας. 

Για να μπορέσετε να πάρετε δύσκολες αποφάσεις, είναι ανάγκη να είστε σε ετοιμότητα και να έχετε την καθοδήγηση ενός ειδικού. 

Την επόμενη φορά που θα πρέπει να πάρετε μια απόφαση σκεφτείτε τα εξής:

1. Ισοδύναμες ποιοτικά επιλογές.
2. Επιλογές που έχουν μικρή σημασία μακροπρόθεσμα.
3. Η προτίμηση μπορεί να αλλάξει με την πάροδο του χρόνου.
4. Είναι εύκολο να αντιστραφεί.