rTMS και Νευροπαθητικός πόνος

rTMS και Νευροπαθητικός πόνος

Ο rTMS (επαναλαμβανόμενος διακρανιακός μαγνητικός ερεθισμός) είναι μια μη επεμβατική τεχνική εγκεφαλικής διέγερσης που χρησιμοποιεί μαγνητικά πεδία. Η θεραπεία rTMS χρησιμοποιείται για τη θεραπεία ανθεκτικών ψυχιατρικών διαταραχών, συμπεριλαμβανομένου και ανθεκτικών μορφών νευροπαθητικού πόνου.

Η θεραπεία rTMS έχει μελετηθεί για τα αναλγητικά αποτελέσματα σε ασθενείς με νευροπαθητικό πόνο. Ο νευροπαθητικός πόνος προκαλείται από βλάβη ή ασθένεια του σωματοαισθητικού συστήματος. Μπορεί να προκληθεί ως αποτέλεσμα βλάβης σε οποιοδήποτε μέρος του νευρικού συστήματος, συμπεριλαμβανομένων των περιφερικών νεύρων, του νωτιαίου μυελού ή του εγκεφάλου. Αυτή η βλάβη μπορεί να προκληθεί από μια ποικιλία παραγόντων, όπως τραυματισμό, λοίμωξη, χειρουργική επέμβαση ή ορισμένες ιατρικές παθήσεις όπως ο διαβήτης ή η σκλήρυνση κατά πλάκας.

Ο νευροπαθητικός πόνος χαρακτηρίζεται από ένα ξεχωριστό σύνολο συμπτωμάτων, όπως αίσθημα καύσους και πόνο που προκύπτει από μη επώδυνα ερεθίσματα, πόνος που μπορεί να είναι συνεχής ή διαλείπον, και ήπιος. Η ινομυαλγία, ο στοματοπροσωπικός πόνος και ο πόνος σε μέλος-φάντασμα μετά από ακρωτηριασμό είναι διαφορετικοί τύποι νευροπαθητικού πόνου.

Ο νευροπαθητικός πόνος μπορεί επίσης να σχετίζεται με άλλα συμπτώματα, όπως συνυπάρχουσα κατάθλιψη, άγχος και διαταραχές ύπνου.

Πότε μπορεί να χρησιμοποιηθεί rTMS στο νευροπαθητικό πόνο;

Προς το παρόν, το TMS δεν έχει εγκριθεί για τη θεραπεία οξέος ή χρόνιου πόνου, και χρησιμοποιείται εκτός ενδείξεων προς αυτή την κατεύθυνση.

Η τυπική θεραπεία για τον νευροπαθητικό πόνο είναι η φαρμακευτική αγωγή, φυσιοθεραπεία ή/και η ψυχοθεραπεία. Για τους ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται σε αυτές τις τυπικές θεραπείες (μετά από επαρκείς δοκιμές), το rTMS μπορεί να αποτελεί μια επιλογή.

Ορισμένες μελέτες με θεραπεία rTMS δείχνουν κάποια ενθαρρυντικά στοιχεία, δηλαδή μια βραχυπρόθεσμη μείωση του πόνου σε διάφορες παθήσεις με νευροπαθητικό πόνο. Για παράδειγμα: κεντρικός πόνος μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο, πόνος από τραυματισμό του νωτιαίου μυελού, ριζοπάθεια/ισχιαλγία, νευραλγία τριδύμου, πόνος φανταστικού άκρου, μεθερπητική νευραλγία, σύνδρομο CRPS (Complex Regional Pain Syndrome).

Αποτελέσματα rTMS και πόσο διαρκούν;

Τα αποτελέσματα και η μακροπρόθεσμη διάρκεια ποικίλλει μεταξύ των συνδρόμων και των πρωτοκόλλων.

Για να υπάρξει κάποιο βραχυπρόθεσμο όφελος θα χρειάζονταν τουλάχιστον 10 συνεδρίες, και στην περίπτωση ανταπόκρισης, θα πρέπει να ακολουθήσουν απαραιτήτως αναμνηστικές συνεδρίες (σε κάποιες περιπτώσεις και επανάληψη της θεραπείας).

Πως λειτουργεί ο rTMS στο νευροπαθητικό πόνο;

Όταν το νευρικό σύστημα έχει υποστεί βλάβη, μπορεί να γίνει υπερευαίσθητο, με αποτέλεσμα την αποστολή μη φυσιολογικών σημάτων στον εγκέφαλο. Αυτά τα μη φυσιολογικά σήματα μπορούν να προκαλέσουν την αίσθηση του πόνου, ακόμη και εν απουσία πραγματικού τραυματισμού. Επιπλέον, το νευρικό σύστημα μπορεί επίσης να υποστεί δομικές αλλαγές, οι οποίες μπορούν να συμβάλουν περαιτέρω στην ανάπτυξη και την επιμονή του νευροπαθητικού πόνου.

Το rTMS χρησιμοποιεί εστιασμένους μαγνητικούς παλμούς για να προκαλέσει αλλαγές στη δραστηριότητα των περιοχών του εγκεφάλου που επηρεάζονται από τον νευροπαθητικό πόνο. Η θεραπεία rTMS μπορεί να μειώσει τον πόνο προκαλώντας αλλαγές στη δραστηριότητα των φλοιωδών και υποφλοιωδών περιοχών του εγκεφάλου που σχετίζονται με την αντίληψη και την επεξεργασία του πόνου.

Η ίδια η θεραπεία είναι ανώδυνη και ασφαλής και λειτουργεί παράγοντας μια σειρά ηλεκτρομαγνητικών παλμών που αλληλεπιδρούν με τα ηλεκτρικά κυκλώματα του εγκεφάλου, αλλάζοντας τη δραστηριότητα της συγκεκριμένης περιοχής που στοχεύεται. Στην περίπτωση της ινομυαλγίας για παράδειγμα, ο στόχος είναι να μειωθεί η δραστηριότητα της περιοχής του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για την επεξεργασία του πόνου και των αισθητηριακών ερεθισμάτων, η οποία έχει αποδειχθεί ότι είναι υπερδραστήρια σε άτομα που πάσχουν από την πάθηση.

Άλλες τεχνικές νευροτροποποίησης

Υπάρχουν διάφορες τεχνικές που μπορούν να βοηθήσουν στη ρύθμιση των σημάτων πόνου και να επιταγχύνουν επούλωση:

• Η διαδερμική ηλεκτρική νευρική διέγερση (TENS, Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation) παρέχει ηλεκτρικά ρεύματα χαμηλής τάσης μέσω ηλεκτροδίων που τοποθετούνται στο δέρμα, διακόπτοντας τα σήματα πόνου και ενισχύοντας την απελευθέρωση ενδορφινών, που ανακουφίζουν από τον πόνο.
• Το tDCS (Διακρανιακός Ηλεκτρικός Ερεθισμός) έχει επιδείξει αποτελεσματικότητα στον 1 μήνα θεραπείας σε ανθεκτικούς στα φάρμακα (με πολύ χαμηλότερο κόστος, συγκριτικά με το rTMS)
• Η φυσικοθεραπεία μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση του νευροπαθητικού πόνου. Διάφορες μέθοδοι, όπως το μασάζ, η κινητοποίηση των αρθρώσεων και ο χειρισμός των μαλακών ιστών, βοηθούν στη μείωση της μυϊκής τάσης, στη βελτίωση της κυκλοφορίας του αίματος και στην ανακούφιση της συμπίεσης των νεύρων. Απελευθερώνοντας το σφίξιμο στους μύες και σε άλλες περιοχές του σώματος, η φυσικοθεραπεία μπορεί να αποκαταστήσει την σωστή βιο-μηχανική, ανακουφίζοντας από τον πόνο και ενισχύοντας τη συνολική λειτουργία.

Παρενέργειες rTMS

Ο μαγνητικός ερεθισμός rTMS γενικά έχει λίγες παρενέργειες. Οι πιο συχνές είναι οι παρακάτω:

• Το 50% των ασθενών, εμφανίζουν ήπιο πονοκέφαλο κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά από τη συνεδρία, που διαρκεί σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτοί οι πονοκέφαλοι υποχωρούν μέσα στις πρώτες 3 ημέρες ή τις πρώτες εβδομάδες της θεραπείας.
• Το 30% των ασθενών εμφανίζει επώδυνους σπασμούς στο πρόσωπο και μυρμήγκιασμα του τριχωτού της κεφαλής.
• Η συσκευή rTMS παράγει δυνατό θόρυβο και για αυτό δίνονται ωτοασπίδες στους ασθενείς κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Ωστόσο κάποιοι ασθενείς μπορεί να εμφανίζουν προβλήματα με την ακοή τους αμέσως μετά τη θεραπεία.
• Η πιο σοβαρή παρενέργεια είναι οι επιληπτικές κρίσεις, που έχουν παρατηρηθεί στο 0,1% των ασθενών κατά τη διάρκεια των κλινικών δοκιμών. Σε κάποιες μελέτες δεν παρατηρήθηκαν καθόλου επιληπτικές  κρίσεις.

Βιβλιογραφία:

1. Jiang, X., et al. (2022). Effects of rTMS on neuropathic pain: A systematic review and meta-analysis. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 132, 130–141.
2. Yang, S., & Chang, M. C. (2020). Effect of rTMS on Pain Management: A Systematic Narrative Review. Frontiers in Neurology, 11.
3. Tsai, P. C., & Cheng, Y. C. (2025). Treating fibromyalgia with electrical neuromodulation: a systematic review and meta-analysis. Brain Stimulation, 18(1), 588.
4. Lacroix, A., et al. (2024). Predictors for quality of life improvement following rTMS treatment in neuropathic pain patients. Neurological Sciences, 46(3), 1359–1367.
5. Lefaucheur, J.-P., et al. (2020). Evidence-based guidelines on the therapeutic use of rTMS: An update (2014–2018). Clinical Neurophysiology, 131(2), 474–528.
6. André-Obadia, N., et al. (2023). Better Fields or Currents? A Head-to-Head Comparison of rTMS Versus tDCS for Neuropathic Pain. Neurotherapeutics, 20(1), 207–219.
7. Attal, N., et al. (2021). rTMS for neuropathic pain: a randomized multicentre sham-controlled trial. Brain, 144(11), 3328–3339.