Θέλω να κάνω ψυχοθεραπεία !

Πληροφορίες για την ψυχοθεραπεία

Η “ψυχοθεραπεία” είναι ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει (α) είτε μια διαδικασία αυτογνωσίας, είτε (β) μια διαδικασία θεραπείας ψυχικών διαταραχών και συναισθηματικών προβλημάτων, μέσω της συζήτησης και άλλων ψυχολογικών τεχνικών. Κατά τη διάρκεια αυτής της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας, ένας ειδικά εκπαιδευμένος ψυχίατρος ή ψυχολόγος βοηθά τον θεραπευόμενο να αντιμετωπίσει γενικά προβλήματα στη ζωή του ή συγκεκριμένα ψυχικά συμπτώματα ή νόσο (όπως η κρίση πανικού, κατάθλιψη, κα).

Η ψυχοθεραπευτική προσέγγιση που χρησιμοποιείται από τον ψυχοθεραπευτή, οι στρατηγικές και οι τεχνικές εξαρτώνται από τις ανάγκες του θεραπευόμενου και την εκπαίδευση του θεραπευτή. Σχεδόν όλοι οι τύποι ψυχοθεραπείας απαιτούν την καλλιέργεια της θεραπευτικής σχέσης θεραπευτή-θεραπευόμενου, της ειλικρινούς επικοινωνίας και του δημιουργικού διαλόγου, και τη συνεργασία για να αντιμετωπιστούν οι προβληματικές σκέψεις ή συμπεριφορές.

Η ψυχοθεραπεία αποτελεί μια ξεχωριστή ειδίκευση. Ο νόμος ορίζει ότι ο επαγγελματίας υγείας που μπορεί να είναι “ψυχοθεραπευτής” είναι ένας ψυχίατρος ή ψυχολόγος.

Τύποι ψυχοθεραπείας

Οι περισσότεροι άνθρωποι όταν ακούνε τη λέξη “ψυχοθεραπεία”, αμέσως φαντάζονται έναν ασθενή να ξαπλώνει σε ένα καναπέ και αρχίζει να μιλά σε ένα απρόσωπο ψυχοθεραπευτή που κάθεται κοντά του και σημειώνει τις σκέψεις του σε ένα σημειωματάριο. Υπάρχουν όμως πολλές τεχνικές και πρακτικές που χρησιμοποιούνται στην ψυχοθεραπεία. Η μέθοδος που χρησιμοποιείται για την κάθε περίπτωση εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως η εκπαίδευση και το υπόβαθρο του ψυχοθεραπευτή, οι προτιμήσεις του θεραπευόμενου και η φύση του προβλήματος.

Μερικές από τις κύριες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις περιλαμβάνουν:

Τη συστημική ψυχοθεραπεία: Η συστημική ψυχοθεραπεία είναι μια μορφή ψυχοθεραπείας που ξεκίνησε την δεκαετία του ‘50. Στο εξωτερικό ο όρος “συστημική ψυχοθεραπεία” ταυτίζεται με τον όρο “οικογενειακή ψυχοθεραπεία”, ωστόσο στην Ελλάδα ο όρος χρησιμοποιείται διαφορετικά. Με τον όρο “συστημική” αναφερόμαστε σε μία σύγχρονη, πολύπλευρη και εμπλουτισμένη μορφή ψυχοθεραπείας που χρησιμοποιεί αποτελεσματικές τεχνικές, συμπεριλαμβάνοντας στοιχεία από όλες τις υπόλοιπες μορφές ψυχοθεραπείας. Βασική αρχή της συστημικής ψυχοθεραπείας είναι ότι τα προβλήματα δεν αφορούν το άτομο, αλλά τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μελών μιας ομάδας (για παράδειγμα, μιας οικογένειας ή μίας σχέσης) και πως δεν υπάρχει μία γραμμική σχέση αιτίας-αποτελέσματος που να εξηγεί τα προβλήματα.

Την ψυχανάλυση: Η ψυχοθεραπεία πήρε την πρώτη της μορφή από τον Φρόιντ ο οποίος χρησιμοποίησε τη θεραπεία συζήτησης στους ασθενείς του. Μερικές από τις τεχνικές της ψυχανάλυσης που χρησιμοποιούσε ο Φρόιντ περιελάμβαναν την μεταβίβαση, την ερμηνεία των ονείρων και τον ελεύθερο συνειρμό. Η ψυχανάλυση περιλαμβάνει την εξέταση των σκέψεων του θεραπευόμενου και των εμπειριών του παρελθόντος για την εύρεση ασυνείδητων σκέψεων, συναισθημάτων και αναμνήσεων που επηρεάζουν τη συμπεριφορά.

Την συμπεριφορική ψυχοθεραπεία: Όταν οι θεωρίες συμπεριφοράς έγιναν πιο γνωστές τον 20ο αιώνα, άρχισαν να παίζουν σημαντικό ρόλο στην ψυχοθεραπεία. Κάποτε η συμπεριφορική ψυχοθεραπεία κυριαρχούσε, όμως πλέον τα πράγματα έχουν αλλάξει. Η συμπεριφορική ψυχοθεραπεία χρησιμοποιεί την κλασική θεωρία της εξαρτημένης μάθησης, τη συντελεστική εξάρτηση και την κοινωνική μάθηση για να βοηθήσει τους θεραπευόμενους να αλλάξουν τις προβληματικές συμπεριφορές τους.

Την ανθρωπιστική ψυχοθεραπεία:Εμφανίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του‘50, ως ανθρωπιστική ψυχολογία και ξεκίνησε να επηρεάζει την ψυχοθεραπεία. Ήταν ο Carl Rogers που ανέπτυξε την προσωποκεντρική προσέγγιση, η οποία χαρακτηρίζεται από την αμέριστη και άνευ όρων υποστήριξη του ψυχοθεραπευτή στο θεραπευόμενο. Ακόμη και σήμερα αυτή η προσέγγιση χρησιμοποιείται ευρέως. Η ανθρωπιστική προσέγγιση της ψυχοθεραπείας επικεντρώνεται στο να βοηθηθούν οι άνθρωποι να αξιοποιήσουν το μέγιστο των ικανοτήτων τους. Αυτές οι προσεγγίσεις δίνουν ιδιαίτερη σημασία στην εξερεύνηση του εαυτού, στην ελευθερία και στην αυτοπεποίθηση.

Την γνωσιακή ψυχοθεραπεία: Ηγνωσιακή  επανάσταση της δεκαετίας του ‘60 είχε τεράστια επίδραση στην ψυχοθεραπεία, οι ψυχοθεραπευτές άρχισαν να επικεντρώνονται στον ανθρώπινο τρόπο σκέψης που επηρεάζει τη συμπεριφορά και τη λειτουργικότητα. Η γνωσιακή ψυχοθεραπεία βασίζεται στην ιδέα ότι οι σκέψεις έχουν τεράστια επιρροή στην ψυχική μας ευεξία. Για παράδειγμα, αν έχετε την τάση να βλέπετε την αρνητική πλευρά σε κάθε κατάσταση ,ίσως να είστε πιο απαισιόδοξοι και να έχετε πιο καταθλιπτική διάθεση. Ο στόχος της γνωστικής ψυχοθεραπείας είναι να αναγνωρίσει ο θεραπευόμενος τις γνωστικές στρεβλώσεις που οδηγούν σε αυτό τον τρόπο σκέψης και να τον αντικαταστήσουν με σκέψεις πιο ρεαλιστικές και θετικές. Με αυτό τον τρόπο, οι άνθρωποι μπορούν να βελτιώσουν τη διάθεση και τη συνολική τους ευεξία.

Την γνωστική-συμπεριφορική ψυχοθεραπεία: Αυτή η μορφή ψυχοθεραπείας βοηθά τους ασθενείς να κατανοήσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματα που επηρεάζουν τη συμπεριφορά τους. Η CBT χρησιμοποιείται συχνά για τη θεραπεία πολλών διαταραχών όπως οι φοβίες, οι εθισμοί , η κατάθλιψη και το άγχος. Περιλαμβάνει γνωσιακές και συμπεριφορικές τεχνικές για την αλλαγή των αρνητικών σκέψεων και των δυσπροσαρμοστικών συμπεριφορών. Αυτή η ψυχοθεραπευτική προσέγγιση περιλαμβάνει την αλλαγή των υποκείμενων σκέψεων που συμβάλλουν στο στρες και τροποποιεί τις προβληματικές συμπεριφορές που προέρχονται από αυτές τις σκέψεις.

Η ψυχοθεραπεία μπορεί επίσης να πάρει πολλές μορφές ανάλογα με το στυλ του ψυχοθεραπευτή και τις ανάγκες του ασθενή. Κάποιες που μπορεί να συναντήσετε περιλαμβάνουν:

• Την ατομική ψυχοθεραπεία, που περιλαμβάνει την ατομική, πρόσωπο με πρόσωπο δουλειά με τον ψυχοθεραπευτή.
• Την ψυχοθεραπεία ζεύγους, που περιλαμβάνει τη δουλειά ενός ζευγαριού με τον ψυχοθεραπευτή για τη βελτίωση της επικοινωνίας και της σχέσης.
• Την οικογενειακή ψυχοθεραπεία, που έχει ως επίκεντρο την βελτίωση στη δυναμική των σχέσεων μέσα στην οικογένεια και γίνεται με τα μέλη της οικογένειας.
• Την ομαδική ψυχοθεραπεία, που περιλαμβάνει μια μικρή ομάδα ατόμων. Αυτή η προσέγγιση επιτρέπει στα μέλη της ομάδας να υποστηριχθούν από μια συμβολική “οικογένεια”, και επιτρέπει στα μέλη της ομάδας να υποστηριχθούν μεταξύ τους, όπως και να μάθουν νέους τρόπους συμπεριφοράς μέσα σε ένα κλίμα υποστήριξης.

Μερικά πράγματα που χρειάζεται να ξέρετε πριν ξεκινήσετε ψυχοθεραπεία

Όταν επιλέγετε να κάνετε ψυχοθεραπεία, είναι πολύ βασικό να αισθάνεστε άνετα με τον ψυχοθεραπευτή, τον άνθρωπο δηλαδή με τον οποίο θα μοιράζεστε προσωπικές πληροφορίες και τις πιο ενδόμυχες σκέψεις και συναισθήματά σας. Η θεραπευτική σχέση μεταξύ θεραπευτή-θεραπευόμενου, είναι το βασικό εργαλείο στην ψυχοθεραπεία.

Οι άνθρωποι που είναι “ψυχοθεραπευτές” μπορεί να έχουν πολλά και διαφορετικά πτυχία. Οι τίτλοι του “ψυχολόγου” και του “ψυχιάτρου” είναι οι πιο ασφαλείς και με βάση το νόμο είναι οι μόνοι που έχουν το δικαίωμα να κάνουν τη χρήση του τίτλου “ψυχοθεραπευτής”. Καλό θα ήταν να ελέγξετε τις πιστοποιήσεις του ψυχοθεραπευτή, τα πτυχία του και την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος.

Επειδή οι θεραπευόμενοι συζητούν θέματα που είναι πολύ προσωπικά και ευαίσθητα από τη φύση τους, οι ψυχοθεραπευτές έχουν την νόμιμη υποχρέωση να προστατεύσουν τον θεραπευόμενο με το απόρρητο. Ωστόσο, υπάρχουν και περιπτώσεις στις οποίες οι ψυχοθεραπευτές έχουν το δικαίωμα να σπάσουν το ιατρικό απόρρητο και συγκεκριμένα σε 2 περιπτώσεις: αν ο ασθενής είναι σε κίνδυνο και μπορεί (α) να βλάψει τον εαυτό του ή (β) κάποιον άλλο. Οι ψυχοθεραπευτές έχουν το καθήκον να σπάσουν το ιατρικό απόρρητο αν ο θεραπευόμενος είναι επικίνδυνος για τον ίδιο ή κάποιο άλλο πρόσωπο.

Πόσο αποτελεσματική είναι η ψυχοθεραπεία;

Αν και η αποτελεσματικότητα της ψυχοθεραπείας αμφισβητήθηκε στο παρελθόν, μετα-αναλύσεις έχουν δείξει ότι η ψυχοθεραπεία είναι αποτελεσματική και ενισχύει την ψυχολογική ευεξία των θεραπευόμενων. Παράγοντες όπως η προσωπικότητα του ψυχοθεραπευτή και η πίστη του στην αποτελεσματικότητα της θεραπείας φαίνεται ότι παίζουν πιο σημαντικό ρόλο στην αποτελεσματικότητα της ψυχοθεραπείας, από ότι η συγκεκριμένη μέθοδος που ακολουθείται.

Πώς θα γνωρίζετε αν χρειάζεστε ψυχοθεραπεία;

Κάποια σημάδια που δείχνουν ότι είναι η ώρα να δείτε ένα ψυχοθεραπευτή περιλαμβάνουν:

• Αν το θέμα που αντιμετωπίζετε σας προκαλεί έντονη ανησυχία ή παρεμβαίνει στη ζωή σας. Αν αισθάνεστε ότι το πρόβλημα που αντιμετωπίζετε παρεμβαίνει σε ένα σημαντικό αριθμό πτυχών της ζωής σας, όπως στη δουλειά ή στις σχέσεις σας, μάλλον ήρθε η ώρα να δείτε έναν ψυχοθεραπευτή.
• Αν βασίζεστε σε ανθυγιεινές ή επικίνδυνες συνήθειες για να διαχειριστείτε το πρόβλημα. Αν πιάνετε τον εαυτό σας να προσπαθεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα με το κάπνισμα, το ποτό, την υπερφαγία ή με ξεσπάσματα θυμού, ζητήστε βοήθεια ώστε να εντοπίσετε τι πραγματικά σας στεναχωρεί και πως θα το αντιμετωπίσετε ουσιαστικά και ριζικά.
• Αν οι φίλοι και η οικογένειά σας ανησυχούν για την υγεία σας. Αν έχετε φτάσει στο σημείο που οι άλλοι άνθρωποι γύρω σας ανησυχούν για την σωματική ή ψυχική σας υγεία, ίσως είναι η στιγμή να δείτε έναν ψυχοθεραπευτή.
• Ότι και αν έχετε δοκιμάσει δεν σας βοηθά. Αν έχετε διαβάσει βιβλία αυτοβελτίωσης, αν έχετε μάθει τεχνικές ή έχετε δοκιμάσει να αγνοήσετε το πρόβλημα, αλλά παρόλο αυτά τα πράγματα παραμένουν τα ίδια ή επιδεινώνονται, έχει έρθει η ώρα να ασχοληθείτε πιο ουσιαστικά με τα όσα σας απασχολούν.

Θυμηθείτε ότι δεν χρειάζεται να περιμένετε μέχρι το πρόβλημα να φτάσει στο απροχώρητο, και η αντιμετώπιση να μοιάζει αδύνατη! Υπάρχει διαθέσιμη βοήθεια και όσο πιο σύντομα την λάβετε, τόσο πιο γρήγορα θα επανέλθετε σε μια πιο υγιή και χαρούμενη ζωή!

Η επιλογή ψυχοθεραπευτικής προσέγγισης και ψυχοθεραπευτή

Αν αισθάνεστε ότι έχετε κάποιο πρόβλημα υγείας στο οποίο μπορεί να σας βοηθήσει η ψυχοθεραπεία, μπορείτε καταρχήν να συζητήσετε τις ανησυχίες σας με τον οικογενειακό σας γιατρό. Ο γιατρός θα εξετάσει πρώτα τη σωματική σας υγεία που ίσως συμβάλλει σε κάποια συμπτώματα.

Αν δεν βρεθεί κάτι, ο γιατρός σας θα σας προτείνει να δείτε έναν ψυχίατρο-ψυχοθεραπευτή για να διαγνώσει και να κάνετε θεραπεία για τα συμπτώματα που βιώνετε. Η φύση και η ένταση των συμπτωμάτων παίζουν σημαντικό ρόλο στον τύπο της θεραπείας και στον τύπο του ψυχοθεραπευτή που θα επιλέξετε. Αν ο γιατρός σας υποψιάζεται ότι έχετε κάποιο πρόβλημα που χρήζει φαρμακευτικής αγωγής μαζί με ψυχοθεραπεία, επίσης θα σας προτείνει έναν ψυχίατρο. Ένας ψυχίατρος είναι ειδικευμένος στην ψυχιατρική και μπορεί να συνταγογραφήσει φάρμακα για την θεραπεία ψυχολογικών και ψυχιατρικών διαταραχών εφόσον κρίνεται αναγκαίο.

Οι συστάσεις από φίλους και μέλη της οικογένειας είναι ένας καλός τρόπος για να βρείτε τον ψυχοθεραπευτή που θα σας βοηθήσει στην επίλυση των προβλημάτων σας. Η ψυχοθεραπεία αποτελεί συνδυασμό τέχνης και επιστήμης, για αυτό αν τα πράγματα δείχνουν ότι δεν ταιριάζετε με τον ψυχοθεραπευτή, μην διστάσετε να βρείτε κάποιον άλλο με τον οποίο θα έχετε καλύτερη επαφή.

Αν υποψιάζεστε ότι έχετε συμπτώματα μιας ψυχολογικής ή ψυχιατρικής διαταραχής, σκεφτείτε να ζητήσετε τη βοήθεια ενός ειδικευμένου ψυχιάτρου-ψυχοθεραπευτή, που μπορεί να διαγνώσει, να αξιολογήσει και να θεραπεύσει τέτοιες καταστάσεις, είτε με φάρμακα, είτε με ψυχοθεραπεία, είτε με συνδυασμό αυτών.

Όταν αξιολογείτε έναν ψυχοθεραπευτή, σκεφτείτε κάποιες από τις ακόλουθες ερωτήσεις:

• Αισθάνεστε άνετα να μοιράζεστε τα συναισθήματα και τις εμπειρίες σας;
• Σας αρέσει η προσέγγιση του ψυχοθεραπευτή;
• Είστε ικανοποιημένοι με το βαθμό αλληλεπίδρασης με τον ψυχοθεραπευτή;
• Ο ψυχοθεραπευτής φαίνεται να κατανοεί όσα νιώθετε;
• Είναι ο ψυχοθεραπευτής επαγγελματίας και έχει πιστοποιήσεις;