Θεραπεία EMDR : Για το άγχος, την κατάθλιψη, το μετατραυματικό στρες

Τι είναι το EMDR;

Το EMDR έχει αποκτήσει μια μεγάλη δυναμική και συστήνεται από οργανισμούς όπως η Αμερικανική Ένωση Ψυχιάτρων, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) και το NHS (Αγγλία) για την αντιμετώπιση των ψυχικών τραυμάτων. Το EMDR αρχικά σχεδιάστηκε για να βοηθήσει στην μείωση των συμπτωμάτων του μετατραυματικού στρες (PTSD) και στην ανακούφιση από το σοβαρό άγχος που συνδέονταν με τραυματικά βιώματα. Αλλά έκτοτε η έρευνα γύρω από το EMDR εξελίχθηκε όπως και οι εφαρμογές του.

Ποια μπορεί να είναι τα πλεονεκτήματα από την θεραπεία με EMDR; Οποιοσδήποτε που υποφέρει από άγχος, PTSD, στρες, φοβίες, πένθος, κατάθλιψη, κρίσεις πανικού, παχυσαρκία που συνδέεται με αρνητικές εμπειρίες, ή ιστορικό τραυματικών βιωμάτων μπορεί να βρει ανακούφιση.

Αντιμετώπιση ψυχολογικών τραυμάτων με το EMDR

Η θεραπεία EMDR είναι μια ειδική μορφή ψυχοθεραπείας που γίνεται από εκπαιδευμένους ψυχοθεραπευτές. Συνήθως με τον όρο “ψυχοθεραπεία” αναφερόμαστε σε διάφορους τύπους ʺθεραπείας μέσω συζήτησηςʺ. Το EMDR μπορεί εν μέρει να μοιάζει με άλλους τύπους συμβατικής ψυχοθεραπείας, όπως με τη Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία (CBT) ή τη Θεραπεία Έκθεσης, εξαιτίας του γεγονότος ότι ο ασθενής δουλεύει μέσω εμπειριών του παρελθόντος και των σκέψεων που του προκαλούν άγχος με τον ψυχοθεραπευτή, όμως στην πραγματικότητα το EMDR είναι τελείως διαφορετικό. Αν και υπάρχει συζήτηση στη διάρκεια των συνεδριών αυτή είναι περιορισμένη, καθώς το EMDR επικεντρώνεται σε διεστιακά οπτικά/ακουστικά/απτικά ερεθίσματα, που είναι και η καινοτομία της μεθόδου. Στόχος του EMDR είναι η επανεπεξεργασία των τραυματικών εμπειριών που έχει ως αποτέλεσμα τη νοητική απελευθέρωση και τη συναισθηματική ανακούφιση του θεραπευόμενου (σημειώνουμε εδώ ότι το EMDR δεν είναι ύπνωση, ούτε σχετίζεται με τον βιοσυντονισμό ή την βιοανάδραση).

Είναι απαραίτητο να περιγράψω τι μου έχει συμβεί;

Όχι. Και αυτό είναι ιδιαίτερα βοηθητικό σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως σε ανθρώπους που έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση, που ντρέπονται, ή που οι αρνητικές εμπειρίες τους περιλαμβάνουν πρόσωπα τα οποία δεν θέλουν να εκθέσουν. Έτσι λοιπόν αρκετοί θεραπευόμενοι βρίσκουν το EMDR πιο ʺπροσιτόʺ και ʺήπιοʺ καθώς δεν απαιτείται ο ασθενής να συζητά εξαντλητικά τα γεγονότα του παρελθόντος.

Στο EMDR δεν είναι απαραίτητη η λεπτομερής περιγραφή των τραυμάτων ή των αρνητικών γεγονότων.

Εφαρμογές και πλεονεκτήματα του EMDR:

1. Βοηθά στην μείωση του άγχους, των φοβιών και της κατάθλιψης

Ένας από τους λόγους για τους οποίους η EMDR θεραπεία είναι αποτελεσματική για το άγχος είναι γιατί απελευθερώνει τους ανθρώπους από το άγχος και τον πόνο που συνδέεται με αρνητικές αναμνήσεις (της παιδικής ηλικίας ή της ενήλικης ζωής) και φόβους. Το EMDR βοηθά στο να επεξεργαστεί ένα άτομο τα όσα του έχουν συμβεί, να δει νέες προοπτικές και να μπορεί να ξεχωρίσει το παρελθόν από το παρόν, να διακρίνει την απειλή του “τότε” από τις καταστάσεις στο “σήμερα”.

Ο ορισμός της απευαισθητοποίησης είναι ο εξής: ʺΜια ψυχοθεραπευτική τεχνική που χρησιμοποιείται ειδικά για την θεραπεία των φοβιών, στην οποία ο πανικός ή άλλα δυσάρεστα συναισθήματα που προέρχονται από ένα παράγοντα μειώνονται ή εξαλείφονται, ειδικά μετά από επαναλαμβανόμενη έκθεση στον παράγοντα αυτόʺ. Με άλλα λόγια, η “απευαισθητοποίηση” αναφέρεται στην μείωση της συναισθηματικής αναστάτωσης σε κάτι αρνητικό, δηλαδή οι παλιές πληγές του παρελθόντος επουλώνονται και τα σημερινά ερεθίσματα δεν έχουν την ίδια ισχύ στον άνθρωπο.

Κατά την διάρκεια των θεραπευτικών συνεδριών EMDR, μέρος της διαδικασίας είναι ο ασθενής να φέρει στο μυαλό του σκέψεις/αναμνήσεις από το παρελθόν του, ώστε να τις επεξεργαστεί και να γίνει γίνεται πιο εύκολο να τις αντιμετωπίσει. Όσο περισσότερο γίνεται αυτό, τόσο ευκολότερο είναι κάποιος να διαχειριστεί τα συναισθήματά του (όπως το άγχος) που συνδέονται με αρνητικές πεποιθήσεις.

Η EMDR θεραπεία διευκολύνει την πρόσβαση και την επεξεργασία σε τραυματικές εμπειρίες και άλλες αρνητικές εμπειρίες της ζωής, συναισθήματα και πεποιθήσεις και φέρνει μια προσαρμοστική επίλυση. Μετά από μια επιτυχή θεραπεία με EMDR, παρατηρείται αποτελεσματική ανακούφιση από την θλίψη, επαναπροσδιορισμός των αρνητικών πεποιθήσεων, και μείωση των ψυχοσωματικών συμπτωμάτων.

Ο όρος EMDR  προέρχεται από το “Eye Movement Desensitization and Reprocessing”, δηλαδή “απευαισθητοποίηση και επανεπεξεργασία μέσω οφθαλμικών κινήσεων”, αν και όπως αναφέρθηκε νωρίτερα μπορεί να χρησιμοποιηθούν απτικά ή ακουστικά ερεθίσματα, με την ίδια αποτελεσματικότητα. Σύμφωνα με μελέτες, θεωρείται ότι η κίνηση των ματιών βοηθά στον ανασχηματισμό των αναμνήσεων έτσι όταν αποθηκεύονται ξανά, χάνουν την τραυματική τους δύναμη.

Το αποτέλεσμα είναι ότι πολλοί ασθενείς περιγράφουν ότι οι αναμνήσεις τους γίνονται λιγότερο έντονες και πιο απομακρυσμένες, που μοιάζουν να ανήκουν στο πιο μακρινό παρελθόν και είναι δύσκολο να επικεντρωθείς σε αυτές.

2. Βοηθά στην μείωση των Κρίσεων Πανικού και άλλων διαταραχών που σχετίζονται με το Άγχος.

Το EMDR μπορεί να βοηθήσει στη θεραπεία ποικίλων σωματικών συμπτωμάτων που πιστεύεται ότι προκαλούνται από παλιές αναμνήσεις και βιώματα. Υπάρχουν πολλά σωματικά συμπτώματα που προκαλούνται από το άγχος και διαταραχές που ιατρικά δεν μπορούν να εξηγηθούν αλλά συνδέονται με αρνητικές εμπειρίες του παρελθόντος. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι μπορούν να διαχειριστούν τις κρίσεις πανικού, την αϋπνία, τον χρόνιο πόνο, την μυϊκή ένταση, τους πονοκεφάλους και τα προβλήματα του γαστρεντερικού εξαιτίας του χρόνιου στρες που επηρεάζει τα σώματά τους.

Οι μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι που παλεύουν με τα συμπτώματα του άγχους εξαιτίας τραυματικών γεγονότων στη ζωή, όπως η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου ή ένα ατύχημα μπορούν να αισθανθούν ανακούφιση μετά από 3-9 συνεδρίες EMDR.

3. Είναι πολύτιμο στη θεραπεία του PTSD

Η θεραπεία EMDR έχει μελετηθεί εκτενώς για την θεραπεία του PTSD (μετατραυματικό στρες). Το EMDR μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους οι οποίοι έχουν βιώσει διαφορετικά τραύματα στην παιδική και ενήλικη ζωή. Το ψυχικό τραύμα έχει διαφορετικές μορφές, και μπορεί να περιλαμβάνει οτιδήποτε από την παιδική κακοποίηση μέχρι το σοβαρό άγχος των στρατιωτικών.

Μια μελέτη του 2015 βρήκε ότι η θεραπεία EMDR για ασθενείς με PTSD έχει πολλά οφέλη συγκριτικά με άλλους τύπους θεραπείας. Στην πλειοψηφία των μελετών, οι ασθενείς που υπέφεραν από PTSD είχαν σημαντική μείωση των συμπτωμάτων που σχετίζονται με τη θλίψη και το άγχος όταν έκαναν EMDR (συγκριτικά με άλλες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις όπως η CBT) και σημαντική μείωση στα αρνητικά συναισθήματα και τις αρνητικές μνήμες.

Μια άλλη μελέτη, που περιελάμβανε 42 ασθενείς που υπέφεραν από PTSD και είχαν και είχαν υποστεί σοβαρά καρδιακά επεισόδια, σύγκρινε οχτώ συνεδρίες (σε 4 εβδομάδες) EMDR θεραπείας με την Θεραπεία Έκθεσης (η οποία περιλαμβάνει την συγκέντρωση στην τραυματική ανάμνηση και στην λεπτομερή περιγραφή). Η μελέτη έδειξε ότι η EMDR θεραπεία είχε σαν αποτέλεσμα σημαντική μείωση των συμπτωμάτων που σχετίζονταν με το τραύμα, την κατάθλιψη, και το άγχος συγκριτικά με την θεραπεία έκθεσης.

4. Μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας και στη θεραπεία των Διατροφικών Διαταραχών

Οι ενήλικες με παχυσαρκία που αντιμετώπιζαν ψυχικά προβλήματα που συνέβαλλαν στην υπερβολική αύξηση του βάρους, όπως ένα παιδικό ψυχικό τραύμα, οι διατροφικές διαταραχές ή αγχώδεις-καταθλιπτικές διαταραχές. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ψυχοθεραπεία (όπως η γνωστική συμπεριφορική ψυχοθεραπεία) είναι αποτελεσματική στη θεραπεία της παχυσαρκίας. Οι ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις που χρησιμοποιούνται τώρα για να βοηθήσουν στην αντιστροφή της παχυσαρκίας περιλαμβάνουν την ύπνωση, την ενσυνειδητότητα, την οικογενειακή ψυχοθεραπεία και την EMDR θεραπεία, ειδικά όταν υπάρχει PTSD.

Η EMDR θεραπεία έχει αποδειχθεί από μελέτες ότι είναι πολύ βοηθητική στη θεραπεία της παχυσαρκίας συγκριτικά με άλλες θεραπείες όταν υπάρχει ιστορικό τραυματικού άγχους, δηλαδή αρνητικές εμπειρίες στην παιδική ηλικία.

Επίσης, το EMDR έχει αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματική στη θεραπεία μεγάλου εύρους ψυχιατρικών διαταραχών, συμπεριλαμβανομένων των διατροφικών διαταραχών όπως η νευρική ανορεξία, η βουλιμία και η υπερφαγία.

Μια μελέτη σύγκρινε τα αποτελέσματα του EMDR και της τυπικής θεραπείας για τις διατροφικές διαταραχές σε 43 γυναίκες με αρνητική εικόνα σώματος/ικανοποίηση από το σώμα. Οι γυναίκες που συμπληρωματικά έκαναν EMDR ανέφεραν λιγότερη θλίψη για την εικόνα του σώματος τους και μικρότερη απογοήτευση από το σώμα τους συγκριτικά με τις γυναίκες που έκαναν μόνο την τυπική θεραπεία.

Που μπορώ να κάνω θεραπεία EMDR;

Το EMDR είναι μια παρέμβαση ψυχικής υγείας, και θα ήταν σοφό από μέρους σας να επισκεφθείτε έναν ειδικά εκπαιδευμένο ψυχοθεραπευτή για να ξεκινήσετε.

Σημειώνουμε πως στο διαδίκτυο υπάρχουν application και βίντεο για το EMDR που θεωρητικά κανείς μπορεί να χρησιμοποιήσει μόνος του και στο σπίτι. Όμως η αποτελεσματικότητά τους στα χέρια ενός μη ειδικού είναι πολύ μικρή (αν όχι μηδενική). Κατ'αναλογία, το καλύτερο νυστέρι στον κόσμο να είχατε διαθέσιμο, δεν θα μπορούσατε να κάνετε μία σημαντική χειρουργική επέμβαση στον εαυτό σας. Είναι λοιπόν απαραίτητος ένας ειδικός και ένα υποστηρικτικό πλαίσιο για να έχει ένα ουσιαστικό και βαθύ αποτέλεσμα το EMDR, καθώς στα χέρια ενός ανειδίκευτου θα προσφέρει ελάχιστα.

Πόσο κοστίζει η θεραπεία EMDR;

Αυτό εξαρτάται από το συγκεκριμένο πρόβλημά και τον αριθμό συνεδριών που θα χρειαστούν.

Για να παρατηρήσετε τα οφέλη του EMDR, χρειάζεται να επισκεφτείτε έναν ψυχοθεραπευτή ορισμένες φορές (τουλάχιστον 2-3 φορές) με συνεδρίες διάρκειας 45-60 λεπτών. Ακόμα και για τις πολύ βαριές περιπτώσεις, συνήθως γύρω στις 12 συνεδρίες αρκούν. Για απλούστερα θέματα που αφορούν το μέσο άνθρωπο (απώλειες αγαπημένων προσώπων, θάνατος, χωρισμός, προσβολές, ατυχήματα, κρίσεις πανικού), ακόμα και 1-4 συνεδρίες μπορούν να φέρουν σημαντική ανακούφιση ή και πλήρη λύση του θέματος.

Σε μια μελέτη βρέθηκε ότι το 100% των θυμάτων με ψυχικό τραύμα και το 77% των θυμάτων με πολλαπλά ψυχικά τραύματα δεν είχαν συμπτώματα μετατραυματικού στρες μετά από κατά μέσο όρο 6 συνεδριών EMDR διάρκειας 50 λεπτών δεν είχαν πλέον συμπτώματα.

Υπάρχουν παρενέργειες του EMDR;

Οι μελέτες έχουν δείξει ότι η EMDR θεραπεία δεν έχει παρενέργειες διαφορετικές από εκείνες που έχουν άλλες μορφές ψυχοθεραπείας. Δηλαδή, μερικοί ασθενείς αρχικά μπορεί να αισθάνονται αναστατωμένοι ή αγχωμένοι όταν ξεκινούν την θεραπεία, εξαιτίας του ότι πρέπει να αντιμετωπίσουν οδυνηρές και τραυματικές αναμνήσεις που τις έχουν θάψει και αρνούνται (μερικές φορές για χρόνια) να επεξεργαστούν. Αλλά μέσω του EMDR αυτά τα συναισθήματα βελτιώνονται και τυπικά ο θεραπευόμενος αισθάνεται πιο ήρεμος και με καθαρό μυαλό μέσα σε λίγες συνεδρίες.

Αν υποφέρετε από σοβαρό άγχος ή κατάθλιψη, είναι ότι καλύτερο να ξεκινήσετε EMDR με έναν ειδικό ψυχίατρο-ψυχοθεραπευτή, ο οποίος θα σας βοηθήσει να δουλέψετε το πένθος, τον φόβο και τον θυμό που έρχεται στην επιφάνεια.