Απώλεια μνήμης – είναι φυσιολογικό;

Απώλεια μνήμης – είναι φυσιολογικό;

Πολλοί ηλικιωμένοι ανησυχούν για την μνήμη τους και άλλες γνωστικές ικανότητες. Για παράδειγμα, μπορεί να ανησυχούν ότι χρειάζονται περισσότερο χρόνο από πριν για να μάθουν καινούργια πράγματα, ή μπορεί να ξεχνούν να πληρώσουν κάποιο λογαριασμό. Αυτές οι αλλαγές είναι σημάδι της φυσιολογικής απώλειας μνήμης, που έχουν σχέση με την πάροδο του χρόνου, και δεν αποτελούν σοβαρά προβλήματα μνήμης.

Μνήμη και γήρανση

Η μνήμη ορίζεται ως η ικανότητα αναπαραγωγής ή ανάκλησης όσων έχουμε μάθει και διατηρούμε. Η ικανότητα να θυμόμαστε και να ανακαλούμε το παρελθόν μας είναι αυτό που μας συνδέει με την οικογένεια και τους φίλους μας.

Όσο μεγαλώνουμε, μπορεί να συμβούν μικρές αλλαγές στη μνήμη ως φυσιολογικό κομμάτι της διαδικασίας της γήρανσης. Ωστόσο, μερικές φορές αυτές οι αλλαγές συμβαίνουν νωρίτερα ή πιο γρήγορα από το αναμενόμενο. Αυτές οι αλλαγές συνήθως περνούν απαρατήρητες, αλλά σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να είναι ενοχλητικές. Υπάρχουν πάρα πολλά πράγματα που μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα στη μνήμη ή να επιδεινώνουν τις φυσιολογικές αλλαγές που έχουν σχέση με την ηλικία. Για παράδειγμα, μερικές φορές οι αλλαγές στη μνήμη μπορεί να είναι παρενέργεια κάποιων φαρμάκων ή ενός υπάρχοντος θέματος υγείας, όπως η κατάθλιψη, το άγχος, οι διαταραχές στον ύπνο, τα νοσήματα του καρδιαγγειακού, οι λοιμώξεις στον εγκέφαλο, οι όγκοι στον εγκέφαλο, ο τραυματισμός στο κεφάλι, οι παθήσεις του θυρεοειδή, η αφυδάτωση ή η έλλειψη βιταμινών. Οποιαδήποτε από αυτές τις αιτίες μπορεί να προκαλεί θέματα μνήμης και η διάγνωσή της οδηγεί στη θεραπεία και στη βελτίωση της μνήμης.

Ωστόσο, όταν η απώλεια μνήμης παρεμβαίνει στις καθημερινές μας δραστηριότητες και στη λειτουργικότητά μας, είναι ανάγκη να γίνει περαιτέρω διερεύνηση.

Τι είναι φυσιολογικό να ξεχνάμε και τι όχι;

Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στην φυσιολογική απώλεια μνήμης και στα σοβαρά προβλήματα μνήμης; Είναι φυσιολογικό να ξεχνάμε πράγματα μια στο τόσο, όσο μεγαλώνουμε, αλλά τα σοβαρά προβλήματα μνήμης κάνουν δύσκολες τις δραστηριότητες της καθημερινότητας όπως η οδήγηση, η χρήση του τηλεφώνου, και η εύρεση του δρόμου για το σπίτι.

Καλό είναι να μιλήσετε με το γιατρό σας για να αξιολογήσει την κατάσταση σας και τις ικανότητες της μνήμης, της σκέψης.

Τα σημάδια που δείχνουν ότι είναι η στιγμή να μιλήσετε στο γιατρό σας περιλαμβάνουν:

• Όταν κάνετε τις ίδιες ερωτήσεις ξανά και ξανά
• Χάνεστε σε μέρη που γνωρίζετε καλά
• Δεν μπορείτε να ακολουθήσετε τα βήματα μιας συνταγής ή τις οδηγίες
• Νιώθετε σύγχυση όταν μιλάτε για το χρόνο, για ανθρώπους και τοποθεσίες
• Δεν φροντίζετε τον εαυτό σας, δεν τρώτε καλά, δεν κάνετε μπάνιο

Ήπια εξασθένηση των γνωστικών ικανοτήτων

Μερικοί ηλικιωμένοι μπορεί να εμφανίζουν μια κατάσταση που ονομάζεται ήπια γνωστική εξασθένηση και σημαίνει ότι έχουν περισσότερα θέματα μνήμης ή σκέψης από ότι οι άλλοι άνθρωποι της ίδιας ηλικίας. Οι άνθρωποι με ήπια γνωστική εξασθένηση συνήθως φροντίζουν τον εαυτό τους και κάνουν τις καθημερινές τους δραστηριότητες. Ίσως αυτή η κατάσταση να είναι πρώιμο σημάδι της νόσου Αλτσχάιμερ, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι οι άνθρωποι με ήπια γνωστική εξασθένηση θα εμφανίσουν Αλτσχάιμερ.

Τα σημάδια της ήπιας γνωστικής εξασθένησης περιλαμβάνουν:

• Απώλεια πραγμάτων
• Το άτομο ξεχνά να πάει σε σημαντικές εκδηλώσεις ή ραντεβού
• Το άτομο δυσκολεύεται περισσότερο να βρει τις λέξεις που θέλει από ότι οι άλλοι άνθρωποι της ίδιας ηλικίας

Ένα άτομο με ήπια γνωστική εξασθένηση καλό είναι να επισκέπτεται το γιατρό του κάθε 6-12 μήνες για να παρακολουθεί τις αλλαγές στη μνήμη και στις άλλες γνωστικές ικανότητες. Μπορεί να υπάρχουν συνήθειες και συμπεριφορές που μπορεί να αλλάξει και δραστηριότητες για να διατηρήσει τη μνήμη του.

Άνοια και γήρανση

Η άνοια δεν είναι φυσιολογικό κομμάτι της γήρανσης. Περιλαμβάνει την απώλεια γνωστικών ικανοτήτων, όπως η σκέψη, η μνήμη, η μάθηση, η λογική και συμπεριφορικών ικανοτήτων και κατά συνέπεια επηρεάζει την ποιότητα ζωής του ατόμου. Η απώλεια μνήμης, αν και είναι πολύ συχνή, δεν είναι το μόνο σημάδι της άνοιας. Οι άνθρωποι με άνοια μπορεί να έχουν επίσης προβλήματα στην ομιλία, στην οπτική αντίληψη ή στη συγκέντρωση. Κάποιοι άνθρωποι εμφανίζουν αλλαγές στην προσωπικότητα.

Αν και υπάρχουν διαφορετικές μορφές άνοιας, η νόσος Αλτσχάιμερ είναι η πιο κοινή μορφή σε ανθρώπους άνω των 65 ετών.

Πότε πρέπει να επισκεφτώ το γιατρό μου για την απώλεια μνήμης;

Αν εσείς, ένα μέλος της οικογένειας σας ή ένας φίλος σας έχει προβλήματα με την μνήμη του καλό είναι να μιλήσετε σε ένα γιατρό. Σίγουρα θα γίνουν κάποιες εξετάσεις για τον εντοπισμό της αιτίας των συμπτωμάτων.

Ο γιατρός σίγουρα θα σας προτείνει να προγραμματίσετε ένα ραντεβού με έναν νευρολόγο, οποίος είναι ειδικός για την θεραπεία των νοσημάτων του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος.

Τα προβλήματα μνήμης και σκέψης μπορεί να έχουν πολλές πιθανές αιτίες όπως η κατάθλιψη, μια λοίμωξη, οι παρενέργειες μιας φαρμακευτικής αγωγής. Μερικές φορές η κατάσταση μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά και η μνήμη να επανέλθει. Άλλες φορές, το πρόβλημα είναι μια διαταραχή στον εγκέφαλο, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ, η οποία δεν είναι αντιστρέψιμη.

Είναι πολύ σημαντικό κάποιος να γνωρίζει την αιτία του προβλήματος ώστε να λάβει την καλύτερη θεραπεία.

Τι μπορούμε να κάνουμε για να αντιμετωπίσουμε την φυσιολογική απώλεια μνήμης;

Οι άνθρωποι που ξεχνούν πράγματα μπορούν να χρησιμοποιούν πολλές τεχνικές ώστε να αντιμετωπίζουν τις αλλαγές στη μνήμη, όπως για παράδειγμα:

• Εκμάθηση μιας νέας δεξιότητας.
• Διατήρηση μια καθημερινής ρουτίνας.
• Προγραμματισμό των υποχρεώσεων, λίστες με όσα πρέπει να γίνουν, ημερολόγια και σημειωματάρια.
• Τοποθέτηση του πορτοφολιού, των κλειδιών, του τηλεφώνου στο ίδιο σημείο κάθε μέρα.
• Δραστηριότητες που κρατούν το μυαλό και το σώμα σε εγρήγορση.
• Προσφορά εθελοντικής εργασίας στην κοινότητα.
• Χρόνος με τους φίλους και την οικογένεια.
• Επαρκής ύπνος, γενικά 7-8 ώρες το βράδυ.
• Άσκηση και υγιεινή διατροφή.
• Πρόληψη ή έλεγχο της υψηλής αρτηριακής πίεσης.

Προσοχή στις θεραπείες χωρίς έγκριση

Μερικοί άνθρωποι μπαίνουν στον πειρασμό να δοκιμάσουν μη εγκεκριμένες θεραπείες που ισχυρίζονται ότι διατηρούν την υγεία του εγκεφάλου ή προλαμβάνουν την άνοια. Καλό είναι να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί με χάπια, συμπληρώματα ή άλλα προϊόντα που υπόσχονται ότι βελτιώνουν την μνήμη ή προλαμβάνουν τις διαταραχές του εγκεφάλου. Αυτά μπορεί να μην είναι ασφαλή και να μην έχουν κανένα αποτέλεσμα. Μπορεί επίσης να αλληλεπιδρούν με άλλα φάρμακα. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει κανένα φάρμακο ή θεραπεία που να προλαμβάνει το Αλτσχάιμερ ή την άνοια.

Πώς μπορώ να διατηρήσω τη μνήμη μου;

Σύμφωνα με τα στοιχεία ο καλύτερος τρόπος για να διατηρήσει κάποιος την υγεία του εγκεφάλου του ενώ έχει ήπια γνωστική εξασθένηση είναι η άσκηση (ειδικά η αερόβια άσκηση) δύο φορές την εβδομάδα.

Αυτό που μπορούμε όλοι μας να κάνουμε για να έχουμε συνολικά καλή υγεία, μνήμη και σκέψη είναι τα εξής:

• Διατήρηση φυσιολογικής αρτηριακής πίεσης, χοληστερόλης και γλυκόζης.
• Διακοπή του καπνίσματος και περιορισμός της κατανάλωσης του αλκοόλ.
• Ισορροπημένη διατροφή, πλούσια σε αντιοξειδωτικά και ελαιόλαδο, μειώνει τον κίνδυνο για άνοια.
• Διατήρηση του φυσιολογικού βάρους.
• Θετική σκέψη, ευτυχία, ευγνωμοσύνη.
• Διαχείριση του άγχους.
• Επαρκής ύπνος.
• Άσκηση (αερόβια άσκηση όπως το κολύμπι, το ποδήλατο ή το τρέξιμο).
• Ασκήσεις για τον εγκέφαλο (παζλ, σταυρόλεξα, παιχνίδια με κάρτες, εκμάθηση μιας νέας γλώσσας, ένα νέο χόμπι).
• Διατήρηση των κοινωνικών επαφών.