Catfishing

Catfishing

Στη σημερινή ψηφιακή εποχή, οι κοινωνικές επαφές στο διαδίκτυο αποτελούν κομμάτι της καθημερινότητας, προσφέροντας άνεση και νέες ευκαιρίες σύνδεσης. Ωστόσο, προκύπτουν νέες προκλήσεις όπως το catfishing. Το catfishing είναι η πρακτική της δημιουργίας μιας ψεύτικης ταυτότητας σε ένα διαδικτυακό περιβάλλον, συνήθως σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με σκοπό την εξαπάτηση. Αποτελεί μια χειριστική συμπεριφορά και μπορεί να έχει ψυχολογικές επιδράσεις στα θύματα, που να κυμαίνονται από το συναισθηματικό στρες μέχρι τη δημιουργία σοβαρών προβλημάτων εμπιστοσύνης.

Από πού προέρχεται ο όρος catfishing;

Στο παρελθόν, μεταφορείς ψαριών χρησιμοποιούνταν για να ρίχνουν γατόψαρα σε δοχεία αποθήκευσης για να διατηρούν τα ψάρια σε κίνηση, με αποτέλεσμα να έχουν καλύτερο κρέας. Με τον ίδιο τρόπο, κάποιος που χρησιμοποιεί το catfishing στοχεύει να διατηρήσει το ενδιαφέρον του θύματος στη δική του φανταστική πραγματικότητα.

Οι Catfishers τυπικά δημιουργούν μια ψεύτικη ταυτότητα στο διαδίκτυο για να εξαπατήσουν τους άλλους για προσωπικό όφελος. Μπορεί να έχουν ψεύτικα προφίλ στα social media ή προφίλ σε σελίδες γνωριμιών, να στέλνουν πλαστά emails και να δημιουργούν ψεύτικες ιστοσελίδες. Μπορεί να χρησιμοποιούν τις φωτογραφίες άλλων ανθρώπων για να φτιάξουν τα δικά τους προφίλ.

Ο όρος έγινε δημοφιλής από το ντοκιμαντέρ του Nev Schulman και την εκπομπή στο MTV “Catfish,”όπου και τα δύο εμβάθυναν στην πολυπλοκότητα των σχέσεων στο διαδίκτυο.

Τα κίνητρα πίσω από το catfishing ποικίλουν. Κάποιοι catfishers ψάχνουν για συναισθηματική επιβεβαίωση ή να δραπετεύσουν, δημιουργούν ψεύτικες ταυτότητες για να εξερευνήσουν σχέσεις. Άλλοι έχουν πιο κακόβουλους σκοπούς, όπως η οικονομική απάτη και αυτή η ομάδα αποτελεί μια σοβαρή απειλή.

Ποιοι είναι οι τύποι του Catfishing;

Στο catfishing κάποιος χρησιμοποιεί μια ψεύτικη ταυτότητα διαδικτυακά για να εξαπατήσει κάποιον, για οικονομικό όφελος, συναισθηματική χειραγώγηση η άλλους κακόβουλους σκοπούς. Οι catfishers μπορεί να χρησιμοποιούν κλεμμένες φωτογραφίες, πληροφορίες και κατασκευασμένες ιστορίες για να χτίσουν την εμπιστοσύνη και να δημιουργήσουν μια ψεύτικη αίσθηση οικειότητας με τα θύματα. Τα κίνητρα πίσω από το catfishing ποικίλουν και μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Ρομαντική απάτη: κάποιος παριστάνει ένα πιθανό σύντροφο για να αποκομίσει συναισθηματικά ή οικονομικά οφέλη.
• Οικονομικό όφελος: ψάχνει για θύματα για να τους αποσπάσει χρήματα δημιουργώντας μια ψεύτικη κατάσταση κρίσης ή μέσω επενδυτικών ευκαιριών.
• Εκδίκηση: στοχεύει σε κάποιον για να βλάψει τη φήμη του ή να του προκαλέσει αναστάτωση και συναισθηματικό στρες.
• Κοινωνικός πειραματισμός: μπορεί κάποιος να χρησιμοποιεί το catfishing από περιέργεια ή για τον ενθουσιασμό να χειραγωγεί τους άλλους.

Τεχνικές ψυχολογικής χειραγώγησης στο Catfishing

Οι catfishers συχνά εφαρμόζουν ψυχολογικές τακτικές για να χειραγωγούν τα θύματα, να τα εκμεταλλεύονται και να δημιουργούν μια συναισθηματική σύνδεση. Αυτές οι τακτικές περιλαμβάνουν:

• Love Bombing: βομβαρδίζουν το θύμα με στοργή και προσοχή ώστε να δημιουργήσουν γρήγορα ένα δυνατό συναισθηματικό δέσιμο. 
• Mirroring: μιμούνται τα ενδιαφέροντα, τις αξίες και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του θύματος για να δημιουργήσουν μια αίσθηση συμβατότητας.
• Gaslighting: χειραγωγούν το θύμα κάνοντας το να αμφιβάλλει για τις απόψεις και την κρίση του, με αποτέλεσμα την εξάρτηση από τον catfisher.
• Απομόνωση: ενθαρρύνουν το θύμα να πάρει αποστάσεις από τους φίλους και την οικογένεια ώστε να είναι εξαρτημένο από τον catfisher.

Γιατί κάποιος μπορεί να γίνει catfisher;

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους κάποιοι άνθρωποι καταφεύγουν στο catfishing. Αυτοί συνήθως περιλαμβάνουν:

• Ανασφάλειες: οι ανασφάλειες για την εμφάνιση ή το χαρακτήρα οδηγούν τους ανθρώπους στο catfishing. Αυτό εξηγεί γιατί συνήθως συμβαίνει σε εφαρμογές γνωριμιών όπως το Tinder, όπου οι δράστες δημιουργούν πλαστές ταυτότητες.
• Ψυχικές ασθένειες: κάποιες ψυχικές ασθένειες μπορεί να κάνουν τους ανθρώπους να μην νιώθουν ελκυστικοί και έτσι να μην χρησιμοποιούν τη δική τους ταυτότητα στο διαδίκτυο.
• Δυσφήμιση: ψεύτικα προφίλ δημιουργούνται στο διαδίκτυο με τις φωτογραφίες συγκεκριμένων ανθρώπων για να καταστρέψουν τη φήμη τους και να πάρουν εκδίκηση.
• Πειραματισμός: κάποιοι άνθρωποι θέλουν να εξερευνήσουν τις σεξουαλικές τους προτιμήσεις δημιουργώντας ψεύτικα προφίλ. Αυτό τους επιτρέπει να εξερευνούν τις προτιμήσεις τους χωρίς να αποκαλύπτουν την ταυτότητα τους.

Οι άνθρωποι που δεσμεύονται στο catfishing δεν είναι ικανοποιημένοι με τον εαυτό τους και έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Ποια είναι τα προειδοποιητικά σημάδια του Catfishing;

Κάποιες φορές είναι δύσκολο να αναγνωρίσει κάποιος τα σημάδια του catfishing. Ωστόσο, είναι σοφό να δίνει σημασία στα εξής:

• Λίγες φωτογραφίες: αν κάποιος έχει ελάχιστες φωτογραφίες στα social media αυτό μπορεί να είναι σημάδι του catfishing. Όταν κάποιος κλέβει φωτογραφίες από άλλους και δημιουργεί ψεύτικα προφίλ δεν έχει τον έλεγχο σε αυτές. Μπορείτε να κάνετε μια αναζήτηση στο διαδίκτυο για αυτές τις φωτογραφίες.
• Δεν έχει κανένα φίλο: αν ένα άτομο έχει ελάχιστους φίλους στα προφίλ του στα social media αυτό μπορεί να είναι σημάδι catfishing. Πρέπει να είστε καχύποπτοι σε αυτή την περίπτωση.
• Δεν μιλάτε στο τηλέφωνο: αν το άτομο που επικοινωνείτε στο διαδίκτυο δεν θέλει να μιλάτε στο τηλέφωνο, αυτό πρέπει να σας κινήσει υποψίες.
• Δεν κάνετε βιντεοκλήσεις: έχετε καθημερινή επαφή με κάποιον στο διαδίκτυο αλλά δεν θέλει να κάνετε βιντεοκλήση; Τότε πίσω από την κάμερα μπορεί να είναι κάποιος catfisher.
• Ακύρωση συναντήσεων: ένας catfisher θα αποφύγει να σας συναντήσει από κοντά με κάθε κόστος. Μπορεί να συμφωνεί να συναντηθείτε, αλλά να αναβάλλει ή να ακυρώνει τις συναντήσεις σας.
• Ιστορίες με πολλά κενά: αν κάποιος σας λέει ιστορίες για τη δουλειά του ή τη ζωή του που δεν κολλάνε, ίσως να πρέπει να θορυβηθείτε.
• Προσωπικές πληροφορίες: αν στις συνομιλίες σας κάνει ερωτήσεις για την παιδική σας ηλικία ή για πολύ προσωπικές πληροφορίες, αυτό είναι σημάδι catfishing. Με αυτό τον τρόπο προσπαθεί να κερδίσει την εμπιστοσύνη σας και να σας χειραγωγήσει ώστε να φτιάξει μια ψεύτικη αίσθηση οικειότητας.

Ψυχολογικές επιδράσεις του Catfishing

Το catfishing μπορεί να έχει σοβαρές, μακροχρόνιες επιδράσεις στην ψυχική υγεία των θυμάτων. Μεταξύ των καταστροφικών συνεπειών που βιώνουν τα θύματα περιλαμβάνονται:

• Συναισθηματικό στρες: όταν ένα θύμα ανακαλύπτει ότι ένα άτομο που εμπιστευόταν και για το οποίο είχε συναισθήματα είναι ψεύτικο, νιώθει έντονο στρες. Τα θύματα νιώθουν προδομένα, ταπεινωμένα, πληγωμένα με αποτέλεσμα την εμφάνιση συμπτωμάτων όπως η κατάθλιψη και η διαταραχή μετατραυματικού στρες.
• Θέματα εμπιστοσύνης: όταν κάποιος πέφτει θύμα εξαπάτησης αυτό καταστρέφει την εμπιστοσύνη προς τους άλλους, και δυσκολεύει τη δημιουργία αυθεντικών σχέσεων στο μέλλον. Η δυσπιστία μπορεί να επηρεάζει όχι μόνο τις ερωτικές σχέσεις, αλλά και τις φιλίες και τις επαγγελματικές σχέσεις.
• Αυτοεκτίμηση και ταυτότητα: το catfishing καταστρέφει την αυτοεκτίμηση των θυμάτων και προκαλεί κρίση ταυτότητας. Τα θύματα αναρωτιούνται για την αξία τους και νιώθουν ανόητα που εξαπατήθηκαν, και αυτό οδηγεί σε συναισθήματα ντροπής και αμφιβολιών.
• Κοινωνική απομόνωση: το catfishing μπορεί να οδηγεί στην κοινωνική απομόνωση. Τα θύματα μπορεί να αποφεύγουν τις αλληλεπιδράσεις στο διαδίκτυο και τις κοινωνικές εκδηλώσεις επειδή φοβούνται ότι θα πέσουν ξανά θύματα εξαπάτησης, με αποτέλεσμα την επιδείνωση των συναισθημάτων μοναξιάς και κατάθλιψης.

Τι μπορείτε να κάνετε για να αντιμετωπίσετε το Catfishing;

Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζετε κάποιες στρατηγικές για να μπορέσετε να αναγνωρίσετε το catfishing και τις άλλες μορφές διαδικτυακής χειραγώγησης:

1. Ενημερωθείτε για το Catfishing

Η γνώση είναι δύναμη. Όταν γνωρίζετε τι είναι και πως λειτουργεί το catfishing μπορείτε να αναγνωρίσετε τα σημάδια νωρίς και να προστατεύσετε τον εαυτό σας από την πιθανή εξαπάτηση.

• Μάθετε τα προειδοποιητικά σημάδια: διαβάστε για τις τακτικές και τα σημάδια του catfishing.

2. Ασφάλεια στο διαδίκτυο

Καλό είναι να κάνετε κάποια βήματα για να εξασφαλίζετε την ασφάλεια σας στο διαδίκτυο και να μειώσετε τον κίνδυνο του catfishing.

• Επαλήθευση ταυτοτήτων: πριν αρχίσετε να μιλάτε με κάποιον στο διαδίκτυο, επαληθεύστε την ταυτότητα του. Προσπαθήστε να ελέγξετε αν οι φωτογραφίες είναι κλεμμένες από κάπου αλλού. Τσεκάρετε τις προσωπικές πληροφορίες στα social media.
• Περιορισμός των προσωπικών πληροφοριών: όταν μοιράζεστε προσωπικές σας πληροφορίες στο διαδίκτυο, πρέπει να είστε πολύ προσεκτικοί. Αποφύγετε τις λεπτομέρειες που μπορεί να χρησιμοποιήσει κάποιος για να σας χειραγωγήσει.
• Ρυθμίσεις απορρήτου: στα social media πρέπει να ρυθμίζετε ποιος μπορεί να δει τις αναρτήσεις σας και τα προσωπικά σας δεδομένα μέσα από τις ρυθμίσεις απορρήτου.

3. Κριτική σκέψη

Η κριτική σκέψη μπορεί να σας βοηθήσει να διαχειρίζεστε καλύτερα τις αλληλεπιδράσεις σας στο διαδίκτυο.

• Κάντε ερωτήσεις: μην διστάζετε να κάνετε ερωτήσεις για να ξεκαθαρίσετε κάποιες ανακρίβειες. Αν κάποιος είναι ειλικρινής θα καταλάβει και θα σας δώσει εξηγήσεις.
• Εμπιστευτείτε το ένστικτό σας: όταν κάτι νιώθετε ότι δεν είναι σωστό, ακούστε το ένστικτο σας. Είναι σοφό να είστε πιο προσεκτικοί και να μην αγνοείτε τα προειδοποιητικά σημάδια.

4. Ισχυρό υποστηρικτικό δίκτυο

Όταν έχετε ένα ισχυρό υποστηρικτικό δίκτυο τότε θα μπορείτε να έχετε συναισθηματική υποστήριξη και καθοδήγηση αν θελήσετε.

• Μιλήστε στους φίλους και στα μέλη της οικογένειας σας: μοιραστείτε τις διαδικτυακές σας αλληλεπιδράσεις με τους φίλους και την οικογένεια σας. Μπορούν να σας προσφέρουν πολύτιμες συμβουλές.
• Γίνετε μέλη σε ομάδες υποστήριξης: οι ομάδες και τα φόρουμ για τα θύματα του catfishing προσφέρουν ένα περιβάλλον για να μοιραστείτε την εμπειρία σας.

5. Ζητήστε βοήθεια

Αν είστε θύμα του catfishing, ζητήστε βοήθεια. Η ψυχοθεραπεία θα σας βοηθήσει να επεξεργαστείτε τα συναισθήματα σας, να ενισχύσετε την αυτοεκτίμηση σας.

Επίσης, καλό είναι να αναφέρετε στις αρχές το περιστατικό που βιώσατε, ώστε να μην πέσουν και άλλοι άνθρωποι θύματα.