Ενσυναίσθηση – απαραίτητη η διαχείριση

Ενσυναίσθηση - απαραίτητη η διαχείριση

Η ενσυναίσθηση μας βοηθά να κατανοήσουμε και να συνδεθούμε καλύτερα με τους άλλους, αλλά και να κατανοήσουμε καλύτερα τον εαυτό μας. Η ενσυναίσθητη είναι ουσιαστική για τη σύνδεση με τους άλλους και για την διατήρηση όλων των ειδών των σχέσεων (ερωτικών, οικογενειακών, επαγγελματικών, φιλικών). Η ενσυναίσθητη οδηγεί στη σύνδεση και στη συμπόνια, και συχνά περιλαμβάνει το να γυρνάμε σε ένα μέρος μέσα μας όπου έχουμε νιώσει αυτά τα συναισθήματα στο παρελθόν, όταν νιώθαμε ευάλωτοι.

Η ενσυναίσθηση είναι η ικανότητα να μοιραζόμαστε ένα συναισθηματικό βίωμα με κάποιον άλλο, προσπαθώντας να κατανοήσουμε τι αισθάνεται και σκέφτεται. Αν είμαστε ανίκανοι να δείξουμε ενσυναίσθηση, ίσως να είμαστε ανίκανοι να κατανοήσουμε ή να νοιαστούμε τους άλλους. Η υγιής ενσυναίσθηση είναι σημαντική, αλλά η έλλειψη ενσυναίσθησης μπορεί να δημιουργεί προβλήματα στη δημιουργία και στη διατήρηση των σχέσεων. 

Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο; 

Οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει ότι υπάρχουν κάποιοι νευρώνες που ενεργοποιούνται κάθε φορά που κάνουμε μια ενέργεια (αυτοί οι νευρώνες βρίσκονται σε περιοχές του εγκεφάλου που έχουν σχέση με τη συμπεριφορά, τη μάθηση, την προσωπικότητα και τις εκούσιες κινήσεις). Αυτοί οι νευρώνες συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο όταν απλά βλέπουμε κάποιον άλλο να κάνει κάτι. 

Φανταστείτε αυτούς τους μικρούς νευρώνες να λειτουργούν όταν βλέπετε κάποιον να πίνει τσάι και ξαφνικά να αποφασίζετε ότι θέλετε και εσείς να πιείτε τσάι. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους ενεργοποιείται η ενσυναίσθησή μας. Συχνά παρατηρώντας την αγωνία κάποιου μέσα από τις εκφράσεις του προσώπου, τη γλώσσα του σώματος, και τον τόνο της φωνής, βλέποντας το γεγονός που προκαλεί την αγωνία, και το πως αντιδρά το άτομο σε αυτό. Όταν ο εγκέφαλος μας λαμβάνει το μήνυμα ότι κάποιος άλλος πονάει, τα νευρικά κυκλώματα στον εγκέφαλο ενεργοποιούνται και μερικοί άνθρωποι μπορεί να νιώθουν πόνο ως αντίδραση.

Από εξελικτικής άποψης, αυτός είναι ένας μηχανισμός επιβίωσης, καθώς μαθαίνουμε να βοηθάμε τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη και πως μπορούμε να αποφύγουμε και εμείς αυτό τον πόνο. Όταν νιώθουμε πραγματικά τον πόνο του αλλού τότε έχουμε την ικανότητα να τον κατανοήσουμε. Αυτό είναι αποτέλεσμα της δράσης των νευρώνων, είναι μια αντανάκλαση του πόνου που βιώνει ο άλλος. 

Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι ενσυναίσθησης, η συναισθηματική και η γνωστική. Ο ισορροπημένος συνδυασμός τους βοηθά τα άτομα να έχουν υγιή ενσυναίσθηση. Όταν έχουμε ενσυναίσθηση, συνδεόμαστε συναισθηματικά και γνωστικά με ένα άλλο άτομο και βλέπουμε τον κόσμο του όπως τον βιώνει. 

Ένα σφουγγάρι στα συναισθήματα 

Η ενσυναίσθηση σημαίνει ότι αντιλαμβάνεστε τα συναισθήματα κάποιου αλλού και τα νιώθετε και εσείς. Υπάρχει συναίσθημα σε αυτό. Για παράδειγμα όπως όταν βλέπετε κάποιον να είναι αναστατωμένος και νιώθετε τα ίδια συναισθήματα μέσα σας. Όταν κάποιος κλαίει και νιώθετε τα δάκρυα να πλημμυρίζουν και τα δικά σας μάτια. Όταν νιώθετε τα συναισθήματα κάποιου αλλού, και αισθάνεστε στρες σε αντίδραση στο δικό του πόνο. Αυτό μπορεί να συμβεί όταν βλέπετε κάτι στην τηλεόραση. 

Με την ενσυναίσθηση νιώθουμε συμπόνια και προθυμία να βοηθήσουμε κάποιον και να νιώσει ότι έχει την κατανόηση, την υποστήριξη και τη φροντίδα μας. Αυτό διευκολύνει τη σύνδεση και στην εμπιστοσύνη στις σχέσεις. Η συναισθηματική ενσυναίσθηση δεν μας επιτρέπει απλά να μοιραζόμαστε τον πόνο, αλλά μας επιτρέπει να μοιραζόμαστε και τη χαρά, τον ενθουσιασμό, την ηρεμία και την ευτυχία. Όταν δείχνουμε ενσυναίσθηση με αυτόν τον τρόπο, η αντίδραση είναι τόσο σωματική όσο και συναισθηματική, το σώμα μας αντιδρά αυτόματα στις πληροφορίες που λαμβάνει. Συχνά οι άνθρωποι λένε ότι επηρεάζονται από την ενέργεια των άλλων.

Η συναισθηματική ενσυναίσθηση μπορεί να είναι επίσης προβληματική. Αυτή η ευάλωτη κατάσταση μπορεί να έχει κόστος και τα άτομα με υψηλή ενσυναίσθηση μπορεί να βιώνουν συναισθηματικό burnout. Αν η ενσυναίσθηση σας οδηγεί να έχετε προτεραιότητα τους άλλους και όχι τον εαυτό σας, αυτό μπορεί να επηρεάζει αρνητικά την ευεξία και την ψυχική σας υγεία. 

Φανταστείτε τον εαυτό σας στη θέση κάποιου άλλου

Η άλλη μορφή ενσυναίσθησης είναι η γνωστική ενσυναίσθηση. Αυτός είναι ένας λιγότερο συναισθηματικός τρόπος για να κατανοείτε τους άλλους, αν και μπορεί να οδηγεί στην συναισθηματική ενσυναίσθηση. Η γνωστική ενσυναίσθηση είναι μια δεξιότητα και μια μορφή ενσυναίσθησης που μαθαίνεται και αναπτύσσεται σε κάθε ηλικία. Η γνωστική ενσυναίσθηση περιλαμβάνει να βλέπετε την οπτική ενός άλλου ατόμου και να να φαντάζεστε πως νιώθει. Μπαίνετε στη θέση του για να μπορέσετε να κατανοήσετε καλύτερα την εμπειρία του.

Με την γνωστική ενσυναίσθηση, μπορείτε να κατανοήσετε τους ανθρώπους γύρω σας και το πως νιώθουν. Έχετε ακούσει ποτέ κάποια άσχημα νέα που σας προκάλεσαν θυμό ή θλίψη και έχετε μιλήσει σε ένα φίλο σας για αυτό; Είναι παρήγορο να τον έχετε κοντά σας και να σας λέει, “Λυπάμαι για αυτό που σου συνέβη. Καταλαβαίνω γιατί αυτό είναι τόσο δύσκολο για εσένα.” Σας ακούει και καταλαβαίνει πόσο σκληρό είναι αυτό για εσάς. Μερικές φορές αυτό είναι που έχετε πραγματικά ανάγκη. 

 Ισορροπία 

Η ενσυναίσθηση είναι ένας τρόπος σύνδεσης με έναν άλλο άνθρωπο, η ικανότητα να αντιδράμε κατάλληλα στη συναισθηματική κατάσταση κάποιου αλλού, και η ικανότητα να κατανοούμε γιατί κάποιος νιώθει όπως νιώθει. Η ενσυναίσθηση εκφράζεται διαφορετικά από κάθε άνθρωπο. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να δυσκολεύονται να εκφράσουν τη συμπόνια και την κατανόηση, μερικοί άνθρωποι μπορεί να μην δείχνουν την ενσυναίσθηση μέσα από τις εκφράσεις του προσώπου και τη γλώσσα του σώματος, αλλά αυτό να μην σημαίνει ότι η ενσυναίσθηση δεν είναι εκεί. Αν έχουμε ανάγκη την ενσυναίσθηση από κάποιον κοντινό μας άνθρωπο και νιώθουμε ότι δεν την έχουμε, μπορεί να είμαστε περίεργοι να καταλάβουμε τι σκέφτεται και πως νιώθει, χωρίς να υποθέτουμε ότι απλά δεν νοιάζεται ή δεν θέλει να βοηθήσει. 

Για κάποιους ανθρώπους η ενσυναίσθηση δεν είναι κάτι που έρχεται φυσικά ή εύκολα. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι δεν ξέρουν καλά κάποιον ή σε εμπειρίες του παρελθόντος, ψυχικά τραύματα, συγκεκριμένα φάρμακα, και καταστάσεις ή διαταραχές όπως η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας, η αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας και η οριακή διαταραχή προσωπικότητας. Μπορεί να δυσκολεύεστε με την ενσυναίσθηση αν δεν κατανοείτε τα δικά σας συναισθήματα ή δεν μπορείτε να τα εκφράσετε. Φυσικά, οι γενετικοί παράγοντες, οι εμπειρίες της ζωής και η κοινωνικοποίηση παίζουν σημαντικό ρόλο στην ενσυναίσθηση. Ωστόσο, αν κάποιος δεν έχει ενσυναίσθηση αυτό παρεμβαίνει στην ικανότητα του να δημιουργεί σχέσεις με τους άλλους καθώς δεν μπορεί να κατανοήσει τους άλλους, και κατά συνέπεια δεν μπορεί να προσφέρει υποστήριξη. 

Η ενσυναίσθηση μας βοηθά να δημιουργούμε και να διατηρούμε τις σχέσεις μας, να νοιαζόμαστε για την συναισθηματική κατάσταση και την ευεξία των άλλων και να μαθαίνουμε περισσότερα για τον εαυτό μας. Αν θέλετε να βελτιώσετε την ενσυναίσθηση σας, μπορείτε να το κάνετε με εξάσκηση. Αν νιώθετε ότι είστε κοντά στο burnout λόγω της αυξημένης σας ενσυναίσθησης, κάντε ένα βήμα πίσω και βάλτε σε προτεραιότητα τις ανάγκες σας. 

Υπερβολική ενσυναίσθηση 

Νιώθετε ότι οι σκέψεις δεν σας αφήνουν να ησυχάσετε ή δυσκολεύεστε στις σχέσεις σας; Νιώθετε συναισθηματικά εξουθενωμένοι από την συναισθηματική κατάσταση ενός κοντινού σας ανθρώπου; Τότε μπορεί να έχετε υπερβολική ενσυναίσθηση. Για να μπορέσετε να διαχειριστείτε την κατάσταση ακολουθήστε τα εξής βήματα:

1.  Οι ανάγκες και η ευεξία σας είναι προτεραιότητα. Θέστε τα όρια σας και προστατέψτε τον εαυτό σας.
2. Παρατηρήστε τα συναισθήματα σας.
3. Σκεφτείτε αν η ενσυναίσθηση είναι η σωστή επιλογή για την κατάσταση, ειδικά αν κάποιο άτομο σας έχει πληγώσει. Καλό είναι να δείχνετε συμπόνια στον εαυτό σας.
4. Παρατηρήστε πως τα συναισθήματα επηρεάζουν το σώμα σας και απελευθερώστε τα.
5. Διαχωρίστε τα προβλήματα και τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων από τα δικά σας.
6. Αφήστε την κριτική και τις ανησυχίες για το μέλλον.
7. Σκεφτείτε πως θα θέσετε υγιή όρια ώστε να μπορείτε να προστατεύετε την συναισθηματική σας υγεία.

Έλλειψη ενσυναίσθησης 

Αν θέλετε να αυξήσετε την ενσυναίσθηση σας, μπορείτε να κάνετε τα εξής:

1. Κάντε τη φροντίδα των άλλων προτεραιότητα.
2. Αναγνωρίστε τα συναισθήματα των άλλων, παρατηρήστε τις εκφράσεις του προσώπου, τον τόνο της φωνής, και τη γλώσσα του σώματος. 
3. Αφήστε την κριτική στην άκρη και ακούστε όσα έχουν να σας πουν.
4. Προσπαθήστε να μπείτε στη θέση του ανθρώπου που σας μιλάει. 
5. Πείτε του ότι καταλαβαίνετε τα συναισθήματα του.