Ναρκισσισμός και ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας

Ναρκισσισμός και Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας

Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν πολύ συχνά τον όρο “ναρκισσισμός”. Και αυτό δεν αποτελεί έκπληξη σε μια εποχή που η τεχνολογία και τα social media ενισχύουν τις ναρκισσιστικές συμπεριφορές.

Τα τελευταία χρόνια η ναρκισσιστική συμπεριφορά βρίσκεται στο επίκεντρο. Ο ναρκισσιστής είναι ένα άτομο που είναι εγωκεντρικό, χειριστικό και πολλά ακόμη. Ωστόσο, είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε την διαφορά της ναρκισσιστικής διαταραχής της προσωπικότητας με τον ναρκισσισμό. Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορεί να έχουν κάποιες ναρκισσιστικές συμπεριφορές περιστασιακά, αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχουν ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας.

Ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας

Η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας είναι ένα δυσλειτουργικό μοτίβο σκέψης και συμπεριφοράς που επηρεάζει δύο ή περισσότερες από τις ακόλουθες πτυχές:

• Την σκέψη
• Τα συναισθήματα
• Την αλληλεπίδραση με τους άλλους
• Τις παρορμητικές συμπεριφορές

Αυτό το μοτίβο σκέψης και συμπεριφοράς είναι άκαμπτο και επηρεάζει σημαντικά τη ζωή ενός ατόμου με τρόπο που προκαλεί έντονο στρες. Αυτό το μοτίβο μπορεί να αναπτυχθεί στην παιδική ή στην εφηβική ηλικία. Δεν είναι ένα προσωρινό πρόβλημα που προκαλείται από γεγονότα της ζωής, ούτε κομμάτι μιας άλλης ψυχικής διαταραχής.

Η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας περιλαμβάνει τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Μια συντριπτική μεγαλειώδης αίσθηση του εαυτού
• Συνεχείς φαντασιώσεις εξουσίας και δύναμης
• Ένα άτομο νιώθει ότι μπορεί να το κατανοήσουν μόνο οι άνθρωποι που είναι τόσο ξεχωριστοί και μοναδικοί όσο αυτό
• Ζητά συνεχώς επιβεβαίωση λόγω της εύθραυστης αυτοεκτίμησης του
• Έχει μη ρεαλιστικές προσδοκίες από τους άλλους και περιμένει να ικανοποιούν τις ανάγκες και τις επιθυμίες του
• Εκμεταλλεύεται τους άλλους για να πάρει αυτό που θέλει
• Έλλειψη συμπόνιας προς τους άλλους
• Επικεντρώνεται στο φθόνο και πιστεύει ότι οι άλλοι τον ζηλεύουν
• Εμφανίζει σταθερές αλαζονικές συμπεριφορές

Για να γίνει η διάγνωση της ναρκισσιστικής διαταραχής της προσωπικότητας πρέπει να πληρούνται πέντε ή περισσότερα από τα παραπάνω κριτήρια.

Ναρκισσισμός

Ο ναρκισσισμός μπορεί να είναι υγιής όταν δεν προκαλεί δυσλειτουργικές συμπεριφορές. Μερικές φορές ο ναρκισσισμός είναι αποτέλεσμα της καλής αυτοπεποίθησης και της αυτοεκτίμησης. Πολλές φορές συνδέεται με τα υγιή όρια, την ασφάλεια που νιώθει κάποιος όταν γνωρίζει τις δυνάμεις και τις αδυναμίες του, την κατανόηση στις σχέσεις.

Ακόμη και ο υγιής ναρκισσισμός μπορεί μερικές φορές να οδηγεί σε δυσλειτουργικές ναρκισσιστικές συμπεριφορές. Το κλειδί είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν ναρκισσιστική συμπεριφορά αντιλαμβάνονται το πρόβλημα. Αναγνωρίζουν τα λάθη τους και προσπαθούν να τα διορθώσουν όταν έχουν πληγώσει τους άλλους.

Οι άνθρωποι με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας δεν ενδιαφέρονται για τα συναισθήματα των άλλων ή αν θα τους πληγώσουν. Γενικά δεν έχουν συμπόνια και δεν μπαίνουν στα παπούτσια του άλλου. Καθώς μερικοί άνθρωποι με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας αναγνωρίζουν τα λάθη τους, δεν έχουν την ανάγκη να κάνουν κάτι για αυτό. Αντιθέτως πιστεύουν ότι οι άλλοι θα προσαρμοστούν στις ανάγκες τους.

Διαφορές ναρκισσισμού και ναρκισσιστικής διαταραχής προσωπικότητας

Αυτοεκτίμηση

Οι άνθρωποι με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση. Έχουν τεράστιο εγώ, αλλά μέσα τους είναι μικρά τρομαγμένα παιδιά. Τα συναισθήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης τους κάνουν να αποζητούν συνεχώς την επιβεβαίωση, ακόμη και το θαυμασμό από τους άλλους.

Οι άνθρωποι με ναρκισσισμό έχουν πιο υγιή αυτοεκτίμηση. Συνήθως κάνουν πράγματα που συμβάλλουν στην οικογένεια, στη δουλειά και δίνουν νόημα στη ζωή τους. Η εκτίμηση των άλλων είναι σημαντική αλλά δεν την έχουν ανάγκη γιατί νιώθουν καλά με τον εαυτό τους.

Σχέσεις με τους άλλους

Οι άνθρωποι με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας περιβάλλουν τον εαυτό τους με ανθρώπους που ενισχύουν το εγώ τους. Πάντα θέλουν να έχουν περισσότερη εξουσία, καλύτερη κοινωνική κατάσταση και περισσότερο έλεγχο  στους άλλους. Οι σχέσεις τους βασίζονται στο αν οι άλλοι είναι χρήσιμοι ή βελτιώνουν την εικόνα τους. Δεν είναι ασυνήθιστο να απομακρύνονται από ανθρώπους όταν πλέον δεν τους χρειάζονται για προσωπικό τους όφελος. Επειδή έχουν ανάγκη να νιώθουν ασφάλεια, οι άνθρωποι με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας εκμεταλλεύονται τους συνεργάτες, τους συναδέλφους και όσους νομίζουν ότι είναι φίλοι τους μέσω ενός κύκλου επιβεβαίωσης και απόρριψης.

Οι άνθρωποι με ναρκισσισμό νιώθουν ασφάλεια με τον εαυτό τους. Δεν έχουν ανάγκη να νιώθουν ανώτεροι για να νιώθουν ότι είναι αρκετοί. Δημιουργούν σχέσεις με άλλους ανθρώπους αλλά επειδή μοιράζονται τον ίδιο ενθουσιασμό και όχι για να τους χρησιμοποιήσουν. Οι φιλίες τους βασίζονται στην ισότητα και χαρακτηρίζονται από ισορροπία σε αυτά που δίνουν και σε αυτά που παίρνουν. Οι σχέσεις τους βασίζονται στην αμοιβαία αποδοχή και υποστήριξη.

Συμπόνια

Οι άνθρωποι με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας προσποιούνται ότι ενδιαφέρονται για τους άλλους. Η συμπόνια είναι ένας τρόπος να ενισχύσουν την εικόνα του “καλού” ατόμου στα μάτια των άλλων.

Οι άνθρωποι με ναρκισσισμό θέλουν ειλικρινά να βοηθούν τους άλλους. Μιλούν για τις φιλανθρωπικές τους δράσεις, ώστε να βρουν περισσότερη υποστήριξη για κάποιον που έχει ανάγκη. Η συμπόνια τους είναι ανιδιοτελής.

Σχέση με την επιτυχία και την αποτυχία

Οι άνθρωποι με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας τονίζουν τα επιτεύγματά τους και υπερεκτιμούν τις ικανότητές τους. Δεν είναι ασυνήθιστο για αυτούς να παίρνουν τα εύσημα για την δουλειά των άλλων. Αν δεν μπορούν να εντυπωσιάσουν με όσα κάνουν, θα προσπαθήσουν να δώσουν έμφαση σε αυτά που δεν κάνουν οι άλλοι. Δεν είναι πρόθυμοι να μιλήσουν για τα λάθη και τις αποτυχίες τους γιατί φοβούνται ότι αυτό θα έχει αρνητική επίδραση στη γνώμη των άλλων για αυτούς.

Όταν οι άνθρωποι με ναρκισσισμό μιλούν για τα επιτεύγματά τους, το κάνουν με περηφάνια και ταπεινότητα. Σε αντίθεση με τους ανθρώπους με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας, δεν έχουν ανάγκη να συγκρίνουν τον εαυτό τους με τους άλλους. Αναγνωρίζουν τα επιτεύγματα των άλλων και μοιράζονται τις αποτυχίες και τα λάθη τους. Κατανοούν ότι τα λάθη είναι ανθρώπινα και μιλούν για τις ατέλειές τους χωρίς να υποτιμούν την αξία τους.

Απόκριση στην κριτική

Οι άνθρωποι με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας είναι υπερευαίσθητοι στην κριτική και αντιδρούν υπερβολικά σε αυτή. Δεν αναλαμβάνουν την ευθύνη των πράξεων τους ή των συμπεριφορών τους. Κατηγορούν εύκολα τους άλλους για τα λάθη τους.

Οι άνθρωποι με ναρκισσισμό δεν νιώθουν άνετα με την κριτική ή τις διαφωνίες και προσπαθούν να τα αποφύγουν. Αν όμως κάνουν λάθος είναι πρόθυμοι να κάνουν υγιή διάλογο. Αναλαμβάνουν την ευθύνη για τα λάθη τους και θέλουν να κάνουν αλλαγές στην στάση και στη συμπεριφορά τους. Ζητούν συγνώμη χωρίς να νιώθουν ότι υποτιμούν τον εαυτό τους.

Ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας ή ναρκισσισμός;

Οι άνθρωποι με ναρκισσισμό έχουν στιγμές ναρκισσιστικής συμπεριφοράς. Ο καθένας μπορεί να γίνει εγωιστής κάποιες φορές. Ο καθένας μπορεί να τονίσει τα επιτεύγματά του, να μην αναλάβει τις ευθύνες που του αναλογούν ή να φερθεί άσχημα. Αυτά δεν κρατούν πολύ στους ανθρώπους με φυσιολογικό ναρκισσισμό, συνειδητοποιούν γρήγορα τα λάθη τους και δουλεύουν για να επουλώσουν τις σχέσεις και να προχωρήσουν. Δεν ντρέπονται να ζητήσουν βοήθεια από φίλους ή από έναν ψυχοθεραπευτή αν το έχουν ανάγκη.

Οι άνθρωποι με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας ασχολούνται συνεχώς με τον εαυτό τους. Φοβούνται ότι κάποιος άλλος μπορεί να είναι πιο ανταγωνιστικός. Η ανάγκη τους για θαυμασμό δεν καλύπτεται ποτέ. Δεν αναγνωρίζουν ότι έχουν κάποιο πρόβλημα ή πιστεύουν ότι τα προβλήματα στις σχέσεις τους οφείλονται στα λάθη των άλλων.

Αιτίες

Αν και δεν είναι απόλυτα ξεκάθαρες οι αιτίες που συμβάλλουν στην εμφάνιση της ναρκισσιστικής διαταραχής της προσωπικότητας, οι εμπειρίες της πρώιμης παιδικής ηλικίας παίζουν κύριο ρόλο και περιλαμβάνουν:

• Κακοποίηση ή ψυχικό τραύμα
• Υπερβολικό θαυμασμό
• Έλλειψη αυθεντικού περιβάλλοντος
• Υπερβολική συμπεριφορά από τους γονείς
• Αναξιοπιστία των γονέων

Γενετικοί και βιολογικοί παράγοντες παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο, αν και οι ακριβείς αιτίες είναι πολύπλοκες και ποικίλουν.

Θεραπεία ναρκισσιστικής διαταραχής προσωπικότητας

Η θεραπεία της ναρκισσιστικής διαταραχής της προσωπικότητας περιλαμβάνει την ψυχοθεραπεία. Αν τα συμπτώματα συμβάλλουν σε άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας όπως η κατάθλιψη τότε χρειάζεται και η κατάλληλη θεραπεία και για την κατάθλιψη.

Η ψυχοθεραπεία βοηθά τους ανθρώπους με αυτή τη διαταραχή  να μάθουν να επικοινωνούν καλύτερα με τους άλλους ώστε οι σχέσεις τους να είναι ισχυρές και ανταποδοτικές. Η θετική αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους μπορεί να βελτιώσει πολλές πτυχές της ζωής τους. Η ψυχοθεραπεία βοηθά στα εξής :

• βελτίωση στις σχέσεις με τους συνεργάτες
• διατήρηση των προσωπικών σχέσεων
• αναγνώριση των ικανοτήτων ώστε να δημιουργηθεί αντοχή την κριτική
• κατανόηση και διαχείριση των συναισθημάτων
• διαχείριση των θεμάτων αυτοεκτίμησης
• δημιουργία ρεαλιστικών στόχων

Καθώς τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας είναι δύσκολο να αλλάξουν, χρειάζεται αρκετός χρόνος ψυχοθεραπείας ώστε να υπάρξει βελτίωση. Είναι πολύ σημαντικό να είστε δεσμευμένοι στην θεραπεία.

Μπορείτε να αλλάξετε και κάποιες συνήθειες στην καθημερινότητά σας που θα σας βοηθήσουν:

• αποφύγετε το αλκοόλ και όλα όσα σας προκαλούν αρνητικές συμπεριφορές
• κάντε άσκηση τουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα ώστε να ενισχύσετε τη διάθεσή σας
• δεσμευτείτε σε τεχνικές χαλάρωσης, όπως η γιόγκα και ο διαλογισμός για να μειώσετε το άγχος και την ανησυχία