Τι είναι η έμμονη ιδέα

Τι είναι η έμμονη ιδέα

Η έμμονη ιδέα είναι μια σκέψη, μια εικόνα ή μια παρόρμηση που εισχωρεί συνεχώς στο μυαλό ενός ανθρώπου, συχνά παρά τη θέληση του, και είναι δύσκολο να την ελέγξει. Σε αντίθεση με μια φευγαλέα ανησυχία, μια έμμονη ιδέα είναι επαναλαμβανόμενη, διεισδυτική και συναισθηματικά φορτισμένη, που κερδίζει την προσοχή ξανά και ξανά, ανεξάρτητα με το πόσο προσπαθεί κάποιος να την αγνοήσει. 

Μια έμμονη ιδέα μπορεί να αφορά θέματα όπως οι σχέσεις, η δουλειά, η υγεία, η εικόνα του εαυτού ή τα φιλοσοφικά ερωτήματα, για παράδειγμα. Αυτές οι σκέψεις συχνά είναι ανεπιθύμητες και μπορεί να κάνουν τους ανθρώπους να νιώθουν αποσυνδεδεμένοι από τις αξίες ή τις επιθυμίες τους. Μερικές φορές, ένα άτομο μπορεί να μην αναγνωρίζει ότι η ιδέα είναι υπερβολική ή παράλογη, και να νιώθει ανίκανο να την αφήσει πίσω του. 

Τι είναι η έμμονη ιδέα; 

Η έμμονη ιδέα ή η εμμονή είναι μια σκέψη επαναλαμβανόμενη, διεισδυτική, ακούσια, παράλογη και προκαλεί στρες. Κάθε σκέψη που πληροί αυτά τα πέντε κριτήρια μπορεί να θεωρηθεί εμμονή. 

Όταν οι άνθρωποι μιλούν για τις εμμονές, συνήθως αυτό σημαίνει ότι σκέφτονται επανειλημμένα κάτι. Για παράδειγμα, “Ο Γιώργος έχει εμμονή με την Μαίρη”, πράγμα που σημαίνει ότι σκέφτεται συνέχεια την Μαίρη. Ίσως οι σκέψεις για την Μαίρη να εισβάλλουν στη συνείδηση του κάποιες φορές. Αλλά αυτές οι σκέψεις δεν είναι παράλογες, ακούσιες και δεν προκαλούν στρες. Αυτό που νιώθει ο Γιώργος είναι μαι ερωτική τρέλα. 

Οι έμμονες ιδέες πρέπει να διαχωρίζονται από τις ανησυχίες, αν και αυτό είναι κάτι αρκετά δύσκολο. Η ουσιαστική διαφορά είναι ότι η έμμονη ιδέα είναι παράλογη και δεν αφορά πραγματικά προβλήματα της ζωής. Το άτομο που έχει εμμονή γνωρίζει ότι η κουζίνα είναι κλειστή, αλλά παρόλα αυτά θέλει να την ελέγξει για να νιώσει ανακούφιση. Ένα άτομο με εμμονές θέλει να σκέφτεται οτιδήποτε άλλο έκτος από τις εμμονές του. 

Η ανησυχία από την άλλη πλευρά, ορίζεται καλύτερα ως η σκέψη για τα συναισθήματα ή τα προβλήματα κάποιου σε σχέση με το μέλλον. Αν το ίδιο αφορά το παρελθόν, τότε μιλάμε για μηρυκασμό. Η ανησυχία και ο μηρυκασμός δεν είναι ακούσια. Αν ρωτήσουμε ένα άτομο αν η ανησυχία ή ο μηρυκασμός προσφέρουν τίποτε καλό, ίσως να απαντήσουν ναι. Ένα άτομο με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή γενικά περιγράφει τις εμμονές ως απολύτως άχρηστες και θα ήταν ευτυχισμένο αν μπορούσε να απαλλαχθεί από αυτές. Όσοι ανησυχούν δυσκολεύονται περισσότερο να θέλουν να σταματήσουν να ανησυχούν.

Τελικά, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι οι εμμονές δεν σημαίνει ότι κάποιος έχει ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Το 80% του πληθυσμού έχει κάποιες έμμονες ιδέες. Αυτό που ορίζει την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή είναι ότι οι ιδεοληψίες προκαλούν φόβο και άγχος, και συνοδεύονται από καταναγκασμούς για την ανακούφιση του άγχους. Όταν οι εμμονές δεν προκαλούν φόβο, τότε δεν μιλάμε για ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. 

Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σε μια έμμονη ιδέα και σε μια συνηθισμένη σκέψη;

Αυτό που διαχωρίζει μια έμμονη ιδέα από τις συνηθισμένες σκέψεις είναι ο βαθμός δυσφορίας ή αναστάτωσης που προκαλεί. Μπορεί να:

• Εισβάλλει επανειλημμένα στη συνείδηση , συχνά σε άβολες στιγμές.
• Προκαλεί άγχος, δυσφορία ή ενοχές.
• Παρεμβαίνει στη συγκέντρωση, στον ύπνο ή στην καθημερινή λειτουργικότητα.
• Οδηγεί στο μηρυκασμό, στην αναζήτηση επιβεβαίωσης ή άλλες νοητικές τελετουργίες για τη μείωση της δυσφορίας.

Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή 

Η καθαρή ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (Pure Obsessional OCD), ή Pure O, είναι μια μορφή ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής (OCD) στην οποία τα άτομα βιώνουν έντονες και διεισδυτικές  σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις (ιδεοληψίες), συναισθήματα ή αισθήσεις και συχνά υποκύπτουν σε νοητικούς και όχι ορατούς καταναγκασμούς. Είναι πιο δύσκολη η διάγνωση της καθώς οι καταναγκασμοί συμβαίνουν κυρίως στο μυαλό. 

Διεισδυτικές σκέψεις στην pure O OCD

Οι άνθρωποι με pure O OCD έχουν ανεπιθύμητες, διεισδυτικές σκέψεις, εικόνες, παρορμήσεις, συναισθήματα ή αισθήσεις που προκαλούν σημαντική δυσφορία. 

Μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Σκέψεις αυτοτραυματισμού ή πρόκλησης βλάβης σε άλλους
• Σεξουαλικές σκέψεις
• Θρησκευτικές ή βλάσφημες σκέψεις
• Φόβο για ανήθικες ή ακατάλληλες πράξεις 

Οι διεισδυτικές σκέψεις είναι φυσιολογικό κομμάτι της ζωής, αλλά στην pure O OCD, οι σκέψεις μοιάζουν απαράδεκτες και οδηγούν σε σημαντικό άγχος. 

Οι ψυχικοί καταναγκασμοί και οι κρυμμένες συμπεριφορές στην pure O OCD περιλαμβάνουν:

• Σιωπηλή επανάληψη λέξεων ή προσευχών
• Νοητική ανασκόπηση γεγονότων του παρελθόντος για επιβεβαίωση
• Εξουδετέρωση μιας “κακής” σκέψης με μια καλή σκέψη 
• Μηρυκασμός για την επίλυση ενός θέματος 

Τι είναι οι ιδεοληψίες;

Κοινές ιδεοληψίες περιλαμβάνουν:

• Μόλυνση: “Τι θα συνέβαινε αν ερχόμουν σε επαφή με μια θανατηφόρα ασθένεια στις δημόσιες τουαλέτες; Τι θα συνέβαινε αν ερχόμουν σε επαφή με μικρόβια στη συναυλία και τα έφερνα σπίτι στην οικογένεια μου;” 
• Σχέσεις: “Είναι αυτός ο άνθρωπος ο κατάλληλος για εμένα; Νιώθω έλξη για αυτόν;”
• Βλάβη: “Τι θα συνέβαινε αν έπαιρνα ένα μαχαίρι από την κουζίνα και μαχαίρωνα το σύντροφο μου;”
• Σεξουαλικό προσανατολισμό: “Τι θα συνέβαινε αν έλεγα ψέματα στο σύντροφο μου, και τελικά είμαι στρέιτ;”
• Παιδοφιλία: “Τι θα συνέβαινε αν μου άρεσε ένα παιδί;”
• Θρησκεία: “Είμαι κακός άνθρωπος; Έχω κάνει αμαρτίες;”
• Ύπαρξη: “Και αν δεν βρω ποτέ το σκοπό της ζωής μου και την σπαταλάω;”

Αν και όλες αυτές οι σκέψεις είναι συνήθεις στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, μπορεί να αλλάζουν πολύ γρήγορα. 

Τι είναι ο καταναγκασμός; 

Ο καταναγκασμός είναι μια συμπεριφορά ή ψυχική πράξη με σκοπό την ανακούφιση των άβολων συναισθημάτων που δημιουργούν οι ιδεοληψίες. Οι καταναγκασμοί συνήθως είναι τελετουργικά που έχουν ως σκοπό να προλάβουν ένα “κακό” πριν συμβεί ή να εξουδετερώσουν την ιδεοληψία. Οι περισσότεροι καταναγκασμοί γίνονται μέσα στο κεφάλι μας, και κάποιες φορές είναι δύσκολο να τους αναγνωρίσουμε. 

Κοινοί ψυχικοί καταναγκασμοί περιλαμβάνουν:

• Αναζήτησή επιβεβαίωσης για τον εαυτό: για παράδειγμα, μπορεί να επαναλαμβάνετε δηλώσεις όπως, “Είμαι καλός άνθρωπος”. 
• Μηρυκασμός: συνεχώς αναλύετε μια κατάσταση στο μυαλό σας για να βρείτε την άκρη της διεισδυτικής σας σκέψης, ή έχετε την επιθυμία να ξεφύγετε από κάθε άβολο συναίσθημα.
• Αντικατάσταση των σκέψεων: προσπαθείτε να αντικαταστήσετε μια “κακή” σκέψη με μια καλή. 
• Ψυχική ανασκόπηση: σκέφτεστε τις προηγούμενες εμπειρίες και καταστάσεις για να βρείτε αποδείξεις ότι οι διεισδυτικές σας σκέψεις είναι αληθινές. 
• Περισπασμός: προσπαθείτε να κρατήσετε το μυαλό σας απασχολημένο, για να μην αφήσετε χώρο στις διεισδυτικές σκέψεις. Για παράδειγμα, βλέπετε συνέχεια τηλεόραση, επειδή αυτό σας αποσπά την προσοχή από τις διεισδυτικές σκέψεις. 

Αντιμετώπιση ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχής 

Υπάρχουν τρόποι για να αντιμετωπίσετε την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Η ψυχοθεραπεία θα σας βοηθήσει να αναγνωρίσετε τις διεισδυτικές σας σκέψεις, τα μοτίβα σκέψης και τους καταναγκασμούς. Από αυτό το σημείο, μπορείτε να δημιουργήσετε ένα πλάνο για να αντιμετωπίσετε σταδιακά τους φόβους σας, ξεκινώντας με αυτούς που σας προκαλούν λιγότερο στρες. 

Με τον καιρό θα μάθετε να ελέγχετε τη δυσφορία και να αποδέχεστε την αβεβαιότητα. Θα μάθετε πιο υγιές τρόπους διαχείρισης του στρες. Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή δεν χρειάζεται να ελέγχει τη ζωή σας.