Ιδεοληψίες και Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (OCD) – Φάρμακα, Θεραπεία

Ιδεοληψίες, Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (OCD) - Θεραπεία, Φάρμακα

Πολλοί άνθρωποι νιώθουν έντονο στρες σχετικά με τα προβλήματα της καθημερινότητας, σκέφτονται συνέχεια αν έχουν κλειδώσει την πόρτα ή αν έχουν βγάλει το σίδερο από την πρίζα. Γενικά, ο έλεγχος βοηθά στην ανακούφιση των φόβων, και έτσι οι άνθρωποι μπορούν να συνεχίσουν την ημέρα τους. Όταν όμως αυτές οι σκέψεις γίνονται επίμονες και επαναλαμβανόμενες, παρεμβαίνουν στη ζωή σας και στη φυσιολογική σας ρουτίνα. Όταν νιώθετε την ανάγκη να καθιερώσετε κάποια τελετουργικά (καταναγκασμοί) για να κατευνάσετε ή να ανταποκριθείτε σε αυτές τις εμμονικές σκέψεις (ιδεοληψίες), η ζωή σας μπορεί να διαταραχθεί ακόμη περισσότερο. Αν αντιμετωπίζετε τέτοιες σκέψεις και συμπτώματα, ίσως να έχετε ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (μπορείτε να κάνετε και το ΤΕΣΤ ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής για μία πρώτη εκτίμηση αν πάσχετε από OCD, obsessive compulsive disorder).

Τι είναι η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή;

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΨΔ) είναι μια διαταραχή άγχους που χαρακτηρίζεται από

• ιδεοληψίες, δηλαδή σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις αιφνίδιας εισβολής, επίμονες και από
• καταναγκασμούς, δηλαδή συνοδές επαναλαμβανόμενες και σκόπιμες συμπεριφορές, ή νοητικές δραστηριότητες με τελετουργικό χαρακτήρα.

Οι περισσότερες από τις διαγνωσμένες περιπτώσεις ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής είναι σοβαρές. Όπως δείχνουν οι μελέτες, στις διαγνωσμένες περιπτώσεις: το 15% των ασθενών έχει ήπια, το 35% μέτρια και το 50% σοβαρή μορφή ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής.

Τι είναι οι ιδεοληψίες;

Πιο αναλυτικά, οι ιδεοληψίες είναι ανεπιθύμητες σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις αιφνίδιας εισβολής, επίμονες και επαναλαμβανόμενες. Αφορούν κάτι επικίνδυνο ή ανησυχητικό και σας κάνουν να νιώθετε άγχος, ντροπή, ενοχές ή τρόμο. Οι άνθρωποι που υποφέρουν από ιδεοληψίες λένε "σκέφτομαι πράγματα που δεν θέλω". Παραδείγματα περιλαμβάνουν σκέψεις όπως ʺΈκλεισα την κουζίνα;ʺ (Ίσως το σπίτι να πάρει φωτιά), ή ʺΤα χέρια μου είναι βρώμικαʺ (Ίσως να αρρωστήσω). Οι ιδεοληψίες μπορεί επίσης να είναι εικόνες τρομακτικών πραγμάτων, όπως το να μαχαιρώσουν κάποιον ή να τρέχετε να ξεφύγετε από κάποιον, ή όταν σας ζητούν να κάνετε κάτι που δεν θέλετε.

Οι ιδεοληψίες είναι ενοχλητικές και δυσάρεστες επειδή επικεντρώνονται σε πράγματα που είναι σημαντικά για εσάς, και τα οποία δεν θέλετε να είναι αλήθεια. Οι περισσότεροι άνθρωποι προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τις ιδεοληψίες  καθησυχάζοντας τον εαυτό τους ότι οι σκέψεις δεν είναι αληθινές, ή κάνοντας κάτι για να ελαχιστοποιήσουν τον κίνδυνο (π.χ ελέγχουν την κουζίνα, πλένουν συνεχώς τα χέρια τους).

Ιδεοληψίες - ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους;

Τι είναι οι καταναγκασμοί;

Ένας ψυχαναγκασμός είναι μια επαναλαμβανόμενη, σκόπιμη συμπεριφορά, ή νοητική δραστηριότητα με τελετουργικό χαρακτήρα που αποσκοπεί στη μείωση των ιδεοληψιών και στη μείωση του άγχους  που προκαλούν οι ιδεοληψίες. Μπορεί να περιλαμβάνουν προφανείς συμπεριφορές, όπως ο έλεγχος ή το πλύσιμο των χεριών, ή νοητικές λειτουργίες όπως η προσευχή, η αριθμητική επανάληψη, ή η επανάληψη λέξεων σιωπηλά. Οι καταναγκασμοί επίσης αποκαλούνται ʺτελετουργικάʺ επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι νιώθουν ότι πρέπει να κάνουν αυτές τις πράξεις με συγκεκριμένο τρόπο, και δεν μπορούν να ηρεμήσουν μέχρι να τα κάνουν σωστά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, αντί να εκτελούν τους καταναγκασμούς μια φορά, οι άνθρωποι με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή να επαναλαμβάνουν αυτές τις συμπεριφορές ξανά και ξανά μέχρι να νιώσουν ότι ο κίνδυνος έχει αποφευχθεί, ή η ανησυχία και το στρες έχουν υποχωρήσει.

Συχνές ιδεοληψίες και καταναγκασμοί

Τις περισσότερες φορές υπάρχει μια προφανής σύνδεση μεταξύ ιδεοληψίας και καταναγκασμού (π.χ. μόλυνση και πλύσιμο). Σε άλλες περιπτώσεις, η σύνδεση ίσως να είναι πιο εσωτερική, ανάλογα με τις πεποιθήσεις και τις προκαταλήψεις του ατόμου (π.χ. η αριθμητική επανάληψη).

1. Ιδεοληψία μόλυνσης και καταναγκασμοί καθαριότητας

Η ιδεοληψία μόλυνσης αφορά στην βασανιστική υπερβολική νοητική ενασχόληση με το ενδε­χόμενο μόλυνσης από ρύπους, ακαθαρσίες ή μικροοργανισμούς και επακόλουθης νόσησης. Συνήθως αυτή η ιδεοληψία συμβαίνει όταν το άτομο με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή έρχεται σε επαφή με αντικείμενα που ίσως να έχουν αγγίξει άλλοι άνθρωποι (π.χ. τουαλέτες, τηλέφωνα, χρήματα, γράμματα, τρόφιμα κλπ). Η επαφή με πιθανά μολυσμένα αντικείμενα γενικά αποφεύγεται επειδή προκαλεί στρες. Αν η επαφή τελικά συμβεί, οι περισσότεροι άνθρωποι με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή θα πλυθούν ώστε να ανακουφιστούν από το στρες, και να μειώσουν την πιθανότητα κινδύνου. Τα τελετουργικά πλυσίματος μπορεί να συνδέονται με ιδεοληψίες αμφιβολίας ότι μπορεί να δηλητηριαστούν ή ότι τα γυάλινα αντικείμενα του φαγητού έχουν μολυνθεί. Ιδίως αυτή την περίοδο με την πανδημία του κορωνοϊού, οι ψυχαναγκασμοί καθαριότητας μπορεί να είναι ιδιαίτερα αυξημένοι.

Σε κάποιες περιπτώσεις, τα άτομα με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ίσως να φοβούνται ότι άθελά τους θα βλάψουν ή θα δηλητηριάσουν τους αγαπημένους τους. Για να μειώσουν το φόβο που συνδέεται με αυτές τις σκέψεις, τα άτομα είναι πιθανό να ξαναπλένουν οτιδήποτε αγγίζουν οι άλλοι, και να αποφεύγουν να πιάνουν τα τρόφιμα που θα καταναλωθούν από άλλους.

2. Ιδεοληψία παθολογικής αμφιβολίας και καταναγκασμοί ελέγχου

Οι καταναγκασμοί ελέγχου είναι υποκινούμενες από ιδεοληπτικές αμφιβολίες και αβεβαιότητες, τελετουργίες ελέγχου κλεισίματος παραθύρων, πορτών, κλειδαριών, τελετουργίες ελέγχου ηλεκτρικών διακοπτών, μαχαιροπήρουνων, συσκευών αερίου, έλεγχος τελεσθεισών και παραλειφθεισών πράξεων, έλεγχος της τοποθέτησης οικείων αντικειμένων. Σαν συνέπεια, αυτοί οι άνθρωποι φοβούνται να μην τους διαρρήξουν ή να μην μπει φωτιά στο σπίτι τους. Σε αντίθεση με τους ανθρώπους που ικανοποιούνται με μια απλή ματιά, οι άνθρωποι με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή θα πρέπει να ελέγξουν ξανά και ξανά τα πράγματα, ώστε να είναι σίγουροι ότι όλα είναι ασφαλή.

Άλλες ιδεοληψίες που συνδέονται με τελετουργικά ελέγχου, μπορεί για παράδειγμα να έχουν τις παρακάτω μορφές:

• Οι αμφιβολίες ότι μια σκιά ή μια λακκούβα στο δρόμο είναι κάποιος άνθρωπος, που προκαλεί στον άνθρωπο με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή να κοιτάζει συνεχώς πίσω για να ελέγχει ότι δεν θα πάθει κανένας κακό.
• Οι αμφιβολίες ότι οι σκιές, τα κλαδιά ή οι ρωγμές στο έδαφος μπορεί να είναι σύριγγες ή άλλα δυνητικά επικίνδυνα αντικείμενα, με αποτέλεσμα το άτομο με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή να ελέγχει αν το έδαφος είναι ασφαλές για περπάτημα.

3. Ιδεοληψία απώλειας ελέγχου και εξουδετέρωση

Αυτή η ιδεοληψία τυπικά περιλαμβάνει επίμονες σκέψεις ή εικόνες για πρόκληση βλάβης σε κάποιο αγαπημένο πρόσωπο. Αν αυτή η σκέψη μπει στο μυαλό του ατόμου ενώ εκτελεί κάποια δραστηριότητα (π.χ. περπατά μέχρι την πόρτα), τότε το άτομο ίσως να έχει τον καταναγκασμό να γυρίσει πίσω στην πόρτα καθώς σκέφτεται ότι με αυτό τον τρόπο ο αγαπημένος τους θα είναι ασφαλής. Αυτό αποκαλείται ʺπνευματική εξουδετέρωσηʺ, καθώς η δυσάρεστη σκέψη αντιστρέφεται και αντικαθίσταται από μια θετική σκέψη. Αυτά τα συμπτώματα ίσως να συνδέονται με μια πληθώρα καθημερινών δραστηριοτήτων, όπως το ντύσιμο, το φαγητό, το ποτό, το διάβασμα, η χαλάρωση και το περπάτημα.

Επίσης, μπορεί να υπάρχουν ποικίλες ιδεοληψίες με άσχημες σκέψεις για αγαπημένα πρόσωπα ή τρίτους. Αυτά μπορεί να αφορούν για παράδειγμα είτε βρισιές, είτε φόβο ότι κάτι κακό θα συμβεί. Όπως αναφέρθηκε νωρίτερα, όλες οι ιδεοληψίες ακολουθούνται από ψυχαναγκασμούς εξουδετέρωσης και ένονες ενοχές.

4. Ιδεοληψίες επιθετικότητας και συνδεδεμένοι καταναγκασμοί

Οι ιδεοληψίες επιθετικότητας είναι ιδεοληψίες απώλειας ελέγχου του εαυτού και πρόκλησης κακώσεων στον εαυτό ή σε συνανθρώπους, εκφοράς βωμολοχιών ή ύβρεων, τέλεσης κλοπών, ή πρόκλησης σοβαρών σωματικών βλαβών εξ αμελείας σε συνανθρώπους. Στις ιδεοληψίες επιθετικότητας ή στις φοβικές παρορμήσεις το άτομο κατατρέχεται από την ιδεοληψία απώλειας του αυτοελέγχου του και την άσκηση λεκτικής ή σωματικής βίας σε βάρος συνανθρώπων του. Αυτές οι ιδεοληψίες είναι τρομακτικές , και οδηγούν σε μια πληθώρα περίπλοκων αποφευκτικών τελετουργικών. Πολλοί άνθρωποι με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή κλειδώνουν τα αιχμηρά αντικείμενα και έτσι ανταποκρίνονται στην σκέψη ελέγχοντας ότι κανένας δεν θα πληγωθεί, και λένε στον εαυτό τους ότι ποτέ δεν θα έκαναν τέτοιο πράγμα. Αυτές οι σκέψεις είναι αντίθετες με τις αρχές και τις πεποιθήσεις του ατόμου, πολλοί άνθρωποι είναι επικριτικοί με τον εαυτό τους για αυτές τις σκέψεις και το νόημά τους.

5. Ιδεοληψίες σεξουαλικότητας και καταναγκασμοί

 Οι ιδεοληψίες σεξουαλικότητας είναι ιδιαίτερα βασανιστικές και αφορούν ιδέες, εικόνες καιή παρορμήσεις με ποικίλο σεξουαλικό περιεχόμενο, όπως φυσιολογικές, ή αιμομικτικές, παιδε­ραστικές, ομοφυλοφιλικές ή σαδομαζοχιστικές που αντιβαίνουν και αντιστρα­τεύονται την προσωπικότητα και τις ηθικές αξίες του ατόμου. Οι άνθρωποι με τις σεξουαλικές εμμονές νιώθουν μεγάλη ντροπή, άγχος και φόβο. Οι περισσότεροι άνθρωποι με αυτή την ιδεοληψία αντιδρούν στις σκέψεις αυτές υπενθυμίζοντας στον εαυτό τους ότι δεν θα έκαναν ποτέ τέτοιο πράγμα, προσπαθούν να τσεκάρουν τους εαυτούς τους για το αν ισχύουν οι ιδεοληψίες και προσπαθούν να αποφύγουν καταστάσεις και ερεθίσματα που τους προκαλούν τέτοιες σκέψεις.

Πόσο συχνά συναντάται η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή;

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή μπορεί να συμβεί σε ενήλικες και παιδιά, αλλά τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται πριν την ηλικία των 30 ετών. Τα αγόρια συνήθως εμφανίζουν τα συμπτώματα σε μικρότερη ηλικία από τα κορίτσια, έτσι η εμμονική διαταραχή είναι διπλάσια στα αγόρια από ότι στα κορίτσια. Στους ενήλικες, ο αριθμός των ανδρών και των γυναικών είναι ίσος. Επειδή τα μέτρια ιδεοψυχαναγκαστικά συμπτώματα είναι πολύ συχνά στο γενικό πληθυσμό, η διάγνωση της ιδοεψυχαναγκαστικής διαταραχής γίνεται μόνο όταν οι ιδεοληψίες και οι καταναγκασμοί παρεμβαίνουν στη ζωή ενός ατόμου, ή το παρεμποδίζουν να κάνει πράγματα τα οποία θέλει. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι περίπου ένας ενήλικας στους διακόσιους διαγιγνώσκεται με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή κάθε χρόνο.

Αν διαγνωστείτε με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή είναι σπάνιο να την αντιμετωπίσετε χωρίς την κατάλληλη θεραπεία, έτσι αν τα συμπτώματα που περιγράφηκαν παραπάνω σας φαίνονται οικεία, ζητήστε τη βοήθεια ενός ειδικού ψυχιάτρου-ψυχοθεραπευτή. Επίσης, θα πρέπει να γίνει μία διαφοροδιάγνωση, δηλαδή αν πρόκειται για ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ή για ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή προσωπικότητας.

Θεραπεία για τις ιδεοληψίες και την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή

Δύο θεραπευτικές επιλογές έχουν αποδεδειγμένα αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής , η ψυχοθεραπεία και η φαρμακευτική αγωγή, κυρίως με επιλεκτικούς αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (αντικαταθλιπτικά SSRI).

Πως βοηθάει η ψυχοθεραπεία στις ιδεοληψίες και τους ιδεοψυχαναγκασμούς;

Το πρώτο βήμα περιλαμβάνει την αναγνώριση της σύνδεσης μεταξύ των ιδεοληψιών, των καταναγκασμών και της ανησυχίας. Οι περισσότεροι άνθρωποι νιώθουν ανήσυχοι, τρομοκρατημένοι ή μπερδεμένοι όταν έχουν αυτές τις ιδεοληψίες και καθησυχάζονται ή ανακουφίζονται μετά από την εκτέλεση του καταναγκασμού (ακόμη και εάν νιώθουν τόσο αναστατωμένοι επειδή είναι κουρασμένοι από την εκτέλεση των καταναγκασμών). Από αυτή τη σκοπιά είναι εύκολο να καταλάβετε γιατί πλένετε τα χέρια σας αν πιστεύετε ότι είναι βρώμικα, ή γιατί ελέγχετε συνεχώς την κουζίνα αν σκέφτεστε ότι μπορεί να είναι ανοιχτή.

Όταν κάποιος έχει ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή , αυτές οι συμπεριφορές βοηθούν να μείνουν οι φόβοι ζωντανοί, επειδή οι αμφιβολίες υπάρχουν, προκαλούν περισσότερο στρες, για αυτό το άτομο υποβάλλεται σε επαναλαμβανόμενους καταναγκασμούς για να ανακουφιστεί.

Ένας γενικός κανόνας  όταν έχετε ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, είναι ότι οι αμφιβολίες γίνονται πιο ισχυρές όσο ενδίδετε στους ψυχαναγκασμούς, και αποδυναμώνονται όσο περισσότερο αντιστέκεστε. Βασικό βήμα στην αντιμετώπιση της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής είναι να κατανοήσετε ότι οι ιδεοληψίες δεν είναι στον έλεγχό σας, ότι σκέφτεστε πράγματα που δεν θέλετε, και δεν σημαίνουν τίποτα για την προσωπικότητά σας και την αξία σας σαν άνθρωπο.

Το επόμενο βήμα είναι να κατανοήσετε τι συμβαίνει όταν αντιστέκεστε στους καταναγκασμούς. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν προσπαθήσει να αντισταθούν στους καταναγκασμούς σε ένα βαθμό, αλλά συνήθως προσπαθούν να αντισταθούν   σε πολλούς καταναγκασμούς, ή σε πολύ ισχυρούς καταναγκασμούς. Σαν αποτέλεσμα, νιώθουν να καταπιέζονται πολύ γρήγορα και τα παρατάνε.

Όταν αντιστέκεστε σε ένα καταναγκασμό για πάνω από κάποιες ώρες, θα έχετε παρατηρήσει ότι το έντονο στρες που έχετε στην αρχή δεν διαρκεί , ούτε και η έντονη επιθυμία που έχετε στην αρχή να ενδώσετε στον καταναγκασμό σας. Όταν αντιμετωπίζετε πραγματικά το φόβο σας, τότε αυτά τα συναισθήματα σταδιακά υποχωρούν και ξεθωριάζουν. Μετά από δύο ή τρεις ώρες ίσως να νιώθετε ακόμη λίγο άβολα, αλλά δεν θα είστε ανήσυχοι όπως στην αρχή της αντίστασης στον καταναγκασμό.

Για παράδειγμα, αν φοβάστε την μόλυνση, ίσως να αποφασίσετε να αντισταθείτε στο φόβο που έχετε να αγγίξετε χρήματα ή πόμολα , χωρίς να πλύνετε μετά τα χέρια σας. Αρχικά θα νιώσετε στρες και θα έχετε έντονη επιθυμία να πλυθείτε. Μετά από λίγο, αυτό θα είναι πιο εύκολο και το άγχος θα υποχωρήσει. Σαν αποτέλεσμα, την επόμενη φορά που θα αγγίξετε το ίδιο πράγμα και θα αντισταθείτε στο πλύσιμο των χεριών , δεν θα είναι τόσο τρομακτικό, και με τον καιρό θα γίνεται ευκολότερο. Η επαναλαμβανόμενη έκθεση με αυτό τον τρόπο είναι πολύ σημαντική επειδή όταν κάνετε κάτι μια φορά δεν θα σας βοηθήσει. Χρειάζεται να το κάνετε ξανά και ξανά, μέχρι να μην έχετε πλέον άγχος που να συνδέεται με αυτή την δραστηριότητα.

Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT) συγκεκριμένα για την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή περιλαμβάνει την έκθεση και την αποτροπή της απάντησης. Αυτό σημαίνει ότι στόχος της θεραπείας είναι να κατανοήσουν αρχικά τις ιδεοληψίες και στη συνέχεια να μάθουν να ελέγχουν τους φόβους τους χωρίς να πλένονται, να ελέγχουν, να επιβεβαιώνονται ή να δεσμεύονται σε καταναγκαστικές συμπεριφορές που θα μειώσουν μόνο προσωρινά το φόβο τους, αλλά που μακροπρόθεσμα επιδεινώνουν την κατάσταση.

Ψυχοθεραπεία ERP - Έκθεση με Παρεμπόδιση της Αντίδρασης

Για τους περισσότερους ανθρώπους, είναι πιο εύκολο να αντισταθούν σε μερικούς καταναγκασμούς από ότι σε άλλους. Παρακάτω ακολουθούν κάποια βήματα για την ανάπτυξη ενός σταδιακού πλάνου έκθεσης που επιτρέπει στον θεραπευόμενο να ελέγχει σταδιακά τους φόβους του με δομημένο και συστηματικό τρόπο (οδηγός αυτοβοήθειας ΙΨΔ). Βέβαια, η έκθεση μπορεί να είναι τρομακτική και δύσκολη να την κάνετε μόνοι σας, για αυτό μην διστάσετε να ζητήσετε συμβουλές από ένα ψυχίατρο ή ψυχοθεραπευτή που έχει την εμπειρία στην ειδική ψυχοθεραπεία ERP (Exposure and Response Prevention) για την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.

1. Φτιάξτε μια λίστα με όλες τις καταστάσεις που σας προκαλούν τα συμπτώματα (π.χ. όταν φεύγετε από το σπίτι ή όταν αγγίξετε κάποιο αντικείμενο που είναι βρώμικο).
2. Στη συνέχεια, φτιάξτε μια λίστα με τις σκέψεις, τις εικόνες ή τις παρορμήσεις που σας έρχονται στο μυαλό σε κάθε κατάσταση (ιδεοληψία)(π.χ. ο φούρνος ίσως να είναι αναμμένος, τα χέρια μου είναι βρώμικα).
3. Καταγράψτε όλα όσα κάνετε σε αυτές τις περιπτώσεις για να αποφύγετε τον κίνδυνο ή για να διώξετε τις σκέψεις (καταναγκασμοί) (π.χ. ελέγχετε το φούρνο, πλένετε τα χέρια σας).
4. Στο τέλος, κάντε μια λίστα με οποιαδήποτε δραστηριότητα ή κατάσταση αποφεύγετε εξαιτίας των ιδεοληψιών.
5. Ανατρέξτε στις λίστες που φτιάξατε, και βαθμολογήστε το άγχος που πιστεύετε ότι θα είχατε αν δοκιμάζατε να αντισταθείτε σε κάθε καταναγκασμό, σε διαφορετικές καταστάσεις. Χρησιμοποιήστε μια κλίμακα βαθμολόγησης από το 0-10, στην οποία το 10 θα σημαίνει ότι έχετε υπερβολικό άγχος, το 8 σημαίνει ότι έχετε έντονο άγχος, το 5 σημαίνει ότι έχετε μέτριο άγχος και το 3 ότι έχετε ήπιο άγχος.
6. Επιλέξτε ένα πράγμα από τη λίστα που πιστεύετε ότι θα μπορούσατε να αντισταθείτε και σας προκαλεί ήπιο μέχρι μέτριο άγχος. Την επόμενη φορά που θα έρθετε αντιμέτωποι με αυτή την κατάσταση, δοκιμάστε όσο πιο πολύ μπορείτε να αντισταθείτε στον καταναγκασμό που σας προκαλεί. Δώστε προσοχή στο πόσο αγχωμένοι νιώθετε στην αρχή, και τον τρόπο με τον οποίο αυτό το άγχος υποχωρεί.
7. Επαναλάβετε την ίδια διαδικασία, αντισταθείτε στον καταναγκασμό, κάθε φορά που είστε σε αυτή την κατάσταση (τουλάχιστον μια φορά την ημέρα). Πρέπει να παρατηρήσετε ότι , με πρακτική εξάσκηση, είναι πιο εύκολο να αντισταθείτε, επειδή το άγχος υποχωρεί.
8. Όταν νιώσετε για μια φορά άνετοι με αυτή τη δραστηριότητα, επιλέξετε έναν άλλο, πιο δύσκολο καταναγκασμό και επαναλάβετε τη διαδικασία. Συνεχίστε με αυτό τον τρόπο μέχρι να έχετε δουλέψει με όλους τους καταναγκασμούς της λίστας σας. Να προσέχετε να μην υποκύπτετε σε νέους καταναγκασμούς όταν σταματάτε τους παλιούς.

Να θυμάστε ότι όταν έχετε εμμονική διαταραχή, οι ιδεοληψίες και οι αμφιβολίες ενισχύονται όσο περισσότερο υποκύπτετε σε αυτές, και υποχωρούν όσο αντιστέκεστε σε αυτές και τους ψυχαναγκασμούς που τις συνοδεύουν.

Φάρμακα για την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή

Η φαρμακευτική αγωγή με επιλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (αντικαταθλιπτικά SSRIs) έχει σημαντικά οφέλη για τους περισσοτέρους ανθρώπους, ιδίως τις βαριές περιπτώσεις ΙΨΔ. Το ποσοστό βελτίωσης ποικίλλει από άτομο σε άτομο, δηλαδή μπορεί οι ιδεοληψίες και οι καταναγκασμοί είτε να εξαφανιστούν εντελώς, είτε να είναι λιγότερο ενοχλητικοί και πολύ πιο εύκολο για τον άνθρωπο να τους αγνοήσει ώστε να μην βασανίζεται και να ανακτήσει τη λειτουργικότητά του.

Θα ήταν πολύ απλοϊκό να πούμε ότι η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή προκαλείται από χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης, αλλά για λόγους που ακόμα δεν καταλαβαίνουμε, η αύξηση των επιπέδων σεροτονίνης σαφώς βελτιώνει τα συμπτώματα και βοηθά τους ανθρώπους να ανταποκρίνονται ακόμα καλύτερα στην ψυχοθεραπεία. Τα καλύτερα φάρμακα για την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή φαίνονται στην φωτογραφία και στον πίνακα παρακάτω.

Τα αντικαταθλιπτικά που βοηθούν αποδεδειγμένα στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή είναι εκείνα που επηρεάζουν τη σεροτονίνη, όπως η παροξετίνη, φλουοξετίνη, η σερτραλίνη, η χλωριμιπραμίνη και η φλουβοξαμίνη. Δηλαδή τα SSRI αντικαταθλιπτικά είναι αυτά που προτιμούνται (σε συνδυασμό με αγχολυτικά εφόσον χρειάζεται) και βοηθούν τους ανθρώπους να διαχειριστούν τα συμπτώματα της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής, ωστόσο τα συμπτώματα μπορεί να επανέλθουν μετά από τη διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής. Κατά μέσο όρο, η φαρμακευτική αγωγή δεν είναι τόσο αποτελεσματική όσο ο συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής και ψυχοθεραπείας, ή η ψυχοθεραπεία από μόνη της.

Η πρόγνωση της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής διαφέρει, αναλόγως της βαρύτητας της κλινικής εικόνας και άλλων παραγόντων. Περίπου οι μισές περιπτώσεις υποτροπιάζουν, ενώ το 30% των περιπτώσεων είναι ανθεκτικό στη θεραπεία. Οι έρευνες συνεχίζονται για νέα φάρμακα για το OCD.

Βιταμίνες και ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή

Αν και ο κύριος άξονας της θεραπείας του OCD είναι τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα, υπάρχουν κάποιες βιταμίνες που πιθανώς μπορούν να βοηθήσουν σε ελαφριές περιπτώσεις ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής, όπως η βιταμίνη Β12, βιταμίνη D, φυλλικό οξύ καθώς και τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα.

Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, ιδεοληψίες και θεραπεία χωρίς φάρμακα

Για όσους αναζητούν τη θεραπεία για τις ιδεοληψίες και τους ψυχαναγκασμούς χωρίς φάρμακα, εκτός από την ψυχοθεραπεία ERP υπάρχουν και εναλλακτικές μέθοδοι θεραπείας. Η ομοιοπαθητική μπορεί σε αρκετές περιπτώσεις να βοηθήσει συμπληρωματικά στην αντιμετώπιση της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής, επιτρέποντας αναλόγως της βαρύτητας, άλλοτε τη μείωση της φαρμακευτικής αγωγής και άλλοτε την πλήρη διακοπή αυτής. Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα δεν έχουν παρενέργειες και με φυσικό τρόπο μπορούν να βοηθήσουν στη ρύθμιση των νευροδιαβιβαστών του εγκεφάλου, όπως και ο βελονισμός.