Αυτοάνοσα νοσήματα και στρες

Τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι πολύπλοκες καταστάσεις στις οποίες το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος επιτίθεται στους δικούς του ιστούς. Υπάρχουν πάρα πολλά αυτοάνοσα νοσήματα αλλά κάποια από τα πιο γνωστά περιλαμβάνουν τη ρευματοειδή αρθρίτιδα, την ψωρίαση, την σκλήρυνση κατά πλάκας και τον διαβήτη τύπου 1.

Πολλές φορές ο όρος αυτοάνοσο χρησιμοποιείται για να περιγράψει κάθε κατάσταση αγνώστου αιτίας στην οποία η φλεγμονή είναι παρούσα ή το ανοσοποιητικό σύστημα φαίνεται να είναι ενεργό. Όμως ακόμη και μια λοίμωξη μπορεί να προκαλέσει τις ίδιες αλλαγές. Για αυτό κάποιες καταστάσεις που πλέον θεωρούνται αυτοάνοσα νοσήματα μπορεί να είναι τελικά χρόνιες λοιμώξεις που προκαλούνται από έναν μικροοργανισμό που δεν έχει ακόμη αναγνωριστεί.

Τι είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα;

Ένα αυτοάνοσο νόσημα είναι μια διαταραχή στην οποία το σώμα επιτίθεται στους υγιείς ιστούς. Φυσιολογικά, το σώμα μπορεί να αναγνωρίσει τη διαφορά ανάμεσα στα δικά του κύτταρα και στα ξένα. Αυτό εξηγεί γιατί αρρωσταίνουμε ή το σώμα μας ενεργοποιείται για να σκοτώσει τα βακτήρια. Στα αυτοάνοσα νοσήματα, το ανοσοποιητικό σύστημα βλέπει τους ιστούς τους σώματος ως απειλή και παράγει αντισώματα τα οποία επιτίθενται στα υγιή κύτταρα.

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για τους οποίους οι επιστήμονες πιστεύουν ότι τα ψυχικά τραύματα και τα αυτοάνοσα νοσήματα παρουσιάζουν μια ισχυρή σύνδεση:

Βιολογικές αλλαγές. Στους ανθρώπους με διαταραχή μετατραυματικού στρες, παρατηρούνται βιολογικές αλλαγές στο σώμα. Αυτές οι αλλαγές περιλαμβάνουν την αύξηση της φλεγμονής, την ενεργοποίηση συγκεκριμένων γονιδίων και την απελευθέρωση ανοσοκυττάρων.
Σύνδρομο διαρρέοντος ή διαπερατού εντέρου. Το έντερο έχει το δικό του μικροβίωμα που αποτελείται από βακτήρια, ιούς, παθογόνα και μύκητες , το οποίο αλληλεπιδρά με τον εγκέφαλο. Όταν αυτοί οι μικροοργανισμοί δεν είναι σε ισορροπία, μπορούν να εμφανιστούν προβλήματα στο σώμα όπως το σύνδρομο διαρρέοντος εντέρου. Καθώς οι τοξίνες απελευθερώνονται στην κυκλοφορία του αίματος, ενεργοποιείται το ανοσοποιητικό σύστημα.
Αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης. Το ανοσοποιητικό σύστημα είναι ευαίσθητο στο στρες. Η κορτιζόλη είναι μια ορμόνη του στρες και ρυθμίζει το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Όταν βιώνουμε περιόδους στρες, το σώμα απελευθερώνει περισσότερη κορτιζόλη, και αυτό οδηγεί στη φλεγμονή και σε εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος.
Συστημική φλεγμονή. Το στρες βλάπτει κάποιες μορφές ανοσίας και ενεργοποιεί κάποιες άλλες. Δυστυχώς, όταν ενεργοποιείται η ανοσία, τότε αυξάνεται και η συστημική φλεγμονή. Αυτό μπορεί να είναι μεγάλο πρόβλημα για τους ανθρώπους που είναι ήδη επιρρεπείς σε αυτοάνοσα νοσήματα.

Τι είναι το στρες;

Ένας κοινός ορισμός του στρες είναι ότι περιλαμβάνει κάθε εμπειρία που προκαλεί ένταση σωματική, ψυχολογική ή συναισθηματική ειδικά όταν ενεργοποιεί το μηχανισμό "πάλης ή φυγής" (κατά τη διάρκεια του οποίου τα επινεφρίδια απελευθερώνουν αδρεναλίνη, που οδηγεί σε αύξηση του καρδιακού ρυθμού ,της αναπνοής και της αρτηριακής πίεσης). Αυτός είναι ένας μηχανισμός που μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις. Αλλά το χρόνιο και επίμονο στρες (όπως η ανησυχία για τα οικονομικά, την ψυχική και την σωματική υγεία ή τις σχέσεις) μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια νοσήματα όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση ή τα αυτοάνοσα νοσήματα.

Οι αιτίες του άγχους είναι διαφορετικές για κάθε άνθρωπο. Κάποιος μπορεί να αγχώνεται όταν πρόκειται να μιλήσει δημόσια ενώ κάποιος άλλος να μην έχει κανένα πρόβλημα. Ωστόσο δεν προκαλούν όλες οι καταστάσεις στρες. Μια ψυχοπιεστική εμπειρία μπορεί να είναι και μια θετική εμπειρία, όπως ο γάμος, η απόκτηση ενός παιδιού ή μια μετακόμιση.

Στρες και αυτοάνοσα νοσήματα

Έχει παρατηρηθεί ότι πολλοί ασθενείς περιγράφουν μια ψυχοπιεστική κατάσταση που συνήθως προηγείται της εμφάνισης ενός αυτοάνοσου νοσήματος. Το στρες μπορεί να προκληθεί από το θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου, τα οικογενειακά προβλήματα ή την απώλεια της δουλειάς. Όλα αυτά τα γεγονότα είναι μερικές μόνο καταστάσεις που συμβάλλουν στην εμφάνιση πολλών νοσημάτων.

Οι μελέτες δείχνουν ότι υπάρχει μια συσχέτιση ανάμεσα στο στρες και στα αυτοάνοσα νοσήματα. Περίπου το 80% των ασθενών με αυτοάνοσα νοσήματα αναφέρουν έντονο συναισθηματικό στρες πριν την εμφάνιση του νοσήματος. Ωστόσο, εξαιτίας της φύσης του στρες, η απόδειξη ότι προκαλεί αυτοάνοσα νοσήματα είναι μια πρόκληση.

Είναι γνωστό ότι η συσσώρευση ψυχοπιεστικών παραγόντων μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση μιας ασθένειας. Για παράδειγμα μια μελέτη έδειξε τη σύνδεση ανάμεσα στο κάπνισμα , στο στρες και στο έμφραγμα του μυοκαρδίου. Το συμπέρασμα ήταν ότι το κάπνισμα και το στρες αυξάνουν σχεδόν το ίδιο τον κίνδυνο εμφράγματος. Επίσης το στρες είναι ένας παράγοντας κινδύνου πιο επικίνδυνος από την υψηλή αρτηριακή πίεση ή το διαβήτη.

Θα πρέπει να διαχωρίσουμε τη διατροφή , τις φαρμακευτικές αγωγές και πολλούς άλλους παράγοντες που συμβάλλουν σε αυτή τη σύνδεση. Ωστόσο, έχουν γίνει μελέτες που υποδεικνύουν ότι τα τραύματα της παιδικής ηλικίας αυξάνουν την πιθανότητα διάγνωσης ενός αυτοάνοσου νοσήματος δεκαετίες μετά στην ενηλικίωση. Υπάρχουν επίσης στοιχεία που δείχνουν ότι το στρες οδηγεί στην απελευθέρωση ορμονών, ειδικά στις περιπτώσεις χρόνιου στρες, που οδηγούν σε αλλαγές στο ανοσοποιητικό σύστημα.

Το στρες είναι μια κατάσταση που μας επηρεάζει όλους. Μπορεί να νιώθουμε πίεση ή ένταση. Ο τρόπος που αντιδράμε ή ανταποκρινόμαστε στα συναισθήματά μας μπορεί να έχει τεράστια επίδραση στο πως μπορούμε να διαχειριστούμε μια κατάσταση. Το συναίσθημα είναι μια αυτόματη και πανίσχυρη αντίδραση στις σκέψεις μας. Μας βοηθά να επιβιώσουμε και μας δείχνει τι είναι ευχάριστο και τι δυσάρεστο. Μπορεί όμως να είναι εξουθενωτικό και καταστροφικό, όταν οδηγεί στην εμφάνιση αυτοάνοσων νοσημάτων.

Συχνά μας προκαλεί έκπληξη η τεράστια τεχνολογική πρόοδος που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, καθώς έχουν δημιουργηθεί πανίσχυρα εργαλεία που βοηθούν στη διάγνωση και στη θεραπεία πολλών νοσημάτων. Αλλά παρόλα αυτά δεν έχουμε κατανοήσει πλήρως τα συναισθήματα και το πως μπορούμε να τα ελέγξουμε ώστε να αποφύγουμε πιθανά καταστροφικά αποτελέσματα. Ίσως αυτό να οφείλεται στο κοινωνικό στίγμα που συνδέεται με τα θέματα ψυχικής υγείας και στην έλλειψη επιστημονικών δεδομένων.

Δυστυχώς, το στρες δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας που προκαλεί νοσήματα, αλλά ένα νόσημα από μόνο του μπορεί να προκαλέσει σημαντικό στρες, και το αποτέλεσμα είναι ένας φαύλος κύκλος που τελικά μεγεθύνει το πρόβλημα. Το στρες από μόνο του μπορεί να επιδεινώσει ή να προκαλέσει πόνο. Γνωρίζουμε ότι τα κέντρα των συναισθημάτων και του σωματικού πόνου είναι πολύ κοντά στον εγκέφαλο και οι δύο περιοχές ενεργοποιούνται ταυτόχρονα στη διάρκεια του στρες, με αποτέλεσμα έναν φαύλο κύκλο που οδηγεί σε χρόνιο πόνο.

Υπάρχουν κλινικά στοιχεία που δείχνουν ότι τα φάρμακα όπως τα αντικαταθλιπτικά μπορούν να είναι αποτελεσματικά στην ανακούφιση του πόνου επειδή μπορούν να ρυθμίσουν τη σύνδεση μεταξύ συναισθημάτων και πόνου στον εγκέφαλο.

Ποιες διαταραχές συνδέονται με το στρες;

Υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο άγχος και στις διαταραχές που σχετίζονται με το άγχος, καθώς πολλά νοσήματα εμφανίζονται μετά από ένα ψυχοπιεστικό γεγονός. Για παράδειγμα η διαταραχή μετατραυματικού στρες εμφανίζεται μετά από ένα σοβαρό σωματικό ή ψυχολογικό τραύμα και χαρακτηρίζεται από πολλά συμπτώματα όπως η ευερεθιστότητα, οι αναδρομές ,οι αναμνήσεις του τραυματικού γεγονότος, τα προβλήματα μνήμης και η απάθεια.

Πολλές μελέτες έχουν ερευνήσει τη σύνδεση ανάμεσα στο στρες και στα αυτοάνοσα νοσήματα και έχουν δείξει ότι τα άτομα με διαγνωσμένη κάποια διαταραχή που συνδέεται με το στρες:

είναι πιο πιθανό να διαγνωστούν με κάποιο αυτοάνοσο νόσημα (περίπου 9 στα 1000 άτομα το χρόνο που είχαν κάποια διαταραχή που σχετίζεται με το στρες, αλλά μόνο 6 στα 1000 άτομα το χρόνο μεταξύ αυτών που δεν έχουν κάποια διαταραχή που σχετίζεται με το στρες).
είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν περισσότερα από ένα αυτοάνοσα νοσήματα.
είχαν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης αυτοάνοσων νοσημάτων σε νεαρή ηλικία.

Οι άνθρωποι με διαταραχή μετατραυματικού στρες που λάμβαναν θεραπεία με επιλεκτικούς αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης , είχαν μικρότερο ποσοστό εμφάνισης αυτοάνοσων νοσημάτων.

Διαχείριση στρες

Υπάρχουν κάποια απλά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να διαχειριστείτε το στρες της καθημερινότητας, ειδικά το έντονο στρες, που μπορεί να οδηγήσει σε νοσήματα:

Κοιμηθείτε καλά. Ο καλός και ποιοτικός ύπνος είναι πολύ σημαντικός. Η έλλειψη ύπνου μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης της κατάθλιψης, του διαβήτη , της παχυσαρκίας και πολλών άλλων νοσημάτων. Είναι ένα από τα σημαντικότερα πράγματα ώστε να διατηρήσουμε την υγεία και την ευεξία μας.
Ακολουθήστε μια ισορροπημένη διατροφή. Η υγιεινή διατροφή που περιλαμβάνει φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης, βρώμη, γαλακτοκομικά προϊόντα, θαλασσινά, όσπρια και ξηρούς καρπούς είναι πολύ σημαντική για την υγεία μας. Επίσης προτείνεται η περιορισμένη κατανάλωση κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος, ζάχαρης, και επεξεργασμένων τροφών και αναψυκτικών.
Πιείτε άφθονο νερό. Το σώμα μας αποτελείται από 66% νερό. Το νερό απομακρύνει τις τοξίνες από τα ζωτικά μας όργανα, μεταφέρει θρεπτικά συστατικά στα κύτταρα και ενυδατώνει την μύτη, τα αυτιά και το λαιμό. Ο γενικός κανόνας είναι να πίνετε 8 ποτήρια νερό την ημέρα, δηλαδή περίπου 2 λίτρα νερό.
Βάλτε την άσκηση στη ζωή σας. Υπάρχουν πολυάριθμα οφέλη από την άσκηση όπως ο έλεγχος του βάρους (η παχυσαρκία είναι αιτία φλεγμονής), η διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων της χοληστερόλης, η ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, η βελτίωση της διάθεσης, η αύξηση των επιπέδων ενέργειας καθώς μεταφέρεται περισσότερο οξυγόνο τους ιστούς και η βελτίωση του ύπνου. Προσπαθήστε να κάνετε τουλάχιστον 30 λεπτά άσκηση, τρεις φορές την εβδομάδα.
Θέστε προτεραιότητες. Θέστε προτεραιότητες και διαχειριστείτε σωστά το χρόνο σας. Βάλτε στο πρόγραμμα σας χρόνο για άσκηση και για χαλάρωση.
Αναγνωρίστε όλες τις αιτίες που αυξάνουν το άγχος στη ζωή σας και με τη βοήθεια της ψυχοθεραπείας θα βρείτε τρόπους να τις αντιμετωπίσετε.
Κάντε πράγματα που απολαμβάνετε και σας κάνουν να γελάτε. Το γέλιο έχει πολλά οφέλη στην υγεία, τονώνει το ανοσοποιητικό μας σύστημα και μειώνει τον κίνδυνο που προκαλούν οι επικίνδυνες ορμόνες του στρες στο σώμα.