Αναρωτιέστε αν έχετε κατάθλιψη;

Κατάθλιψη

Ποια είναι η πρώτη εικόνα που σας έρχεται στο μυαλό αν σκεφτείτε κάποιον με κατάθλιψη; Τυπικά, φαντάζεστε κάποιον που είναι θλιμμένος όλη την ώρα, μένει στο κρεβάτι το μεγαλύτερο διάστημα της μέρας και δεν έχει καθόλου ενέργεια. Το άτομο ξέρει ότι έχει κατάθλιψη και είναι προφανές στους άλλους.

Καθώς αυτή η περιγραφή ίσως να ισχύει για πολλούς ανθρώπους που έχουν βιώσει την κατάθλιψη, υπάρχει ένα τεράστιο εύρος τρόπων με τον οποίο εκδηλώνεται η κατάσταση. Στην πραγματικότητα, μπορεί να έχουμε κατάθλιψη και να μην το ξέρουμε. Και επειδή οι άνθρωποι γύρω μας έχουν την αίσθηση ότι δεν είμαστε στα καλύτερά μας, δεν υποψιάζονται την κατάθλιψη.

Πώς είναι δυνατό κάποιος να μην γνωρίζει ότι έχει κατάθλιψη, μια νόσο που αποτελεί το νούμερο ένα παράγοντα αναπηρίας παγκοσμίως; Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που παίζουν ρόλο:

1. Η εμφάνιση της κατάθλιψης τείνει να γίνεται σταδιακά. Τα συμπτώματα της κατάθλιψης είναι ατομικά και μπορεί να εμφανιστούν αργά ώστε να μην παρατηρήσουμε ότι εμφανίζονται, καθώς δεν υπάρχει μια δραματική αλλαγή από μέρα σε μέρα ή ακόμη και από εβδομάδα σε εβδομάδα. Αλλά μετά από ένα διάστημα τουλάχιστον δύο εβδομάδων, οι διαφορές μπορεί να είναι φανερές. Δεδομένου ότι είμαστε με τον εαυτό μας όλη την ώρα, ίσως να μην παρατηρούμε αισθητές αλλαγές στην διάθεση, την ενέργεια, την όρεξη και πάει λέγοντας. Όμως ξαφνικά μια μέρα κοιτάζουμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη και συνειδητοποιούμε πως δεν αναγνωρίζουμε το άτομο που βλέπουμε.
2. Παρομοίως, τα ποικίλα συμπτώματα της κατάθλιψης συχνά δεν εμφανίζονται την ίδια στιγμή. Αν τα συμπτώματα της κατάθλιψης εμφανίζονταν όλα μαζί, και παρέβαιναν στη ζωή σας τότε προφανώς θα ξέρατε ότι έχετε κατάθλιψη. Αλλά η έναρξη μπορεί να είναι πολύ ύπουλη, η κατάθλιψη εμφανίζεται σταδιακά… Ίσως να μην έχουμε την ενέργεια που είχαμε και μερικές εβδομάδες αργότερα να παρατηρούμε ότι είμαστε ευερέθιστοι προς τα αγαπημένα μας πρόσωπα. Ίσως να μην συνδέουμε αυτές τις δύο εμπειρίες με την ίδια υποκείμενη νόσο.
3. Η κατάθλιψη διαφέρει από άτομο σε άτομο. Ένα άτομο μπορεί να νιώθει πεσμένο ψυχολογικά, να δυσκολεύεται να κοιμηθεί, να μην έχει όρεξη να φάει, να μην μπορεί να συγκεντρωθεί και να σκέφτεται να βάλει τέλος στη ζωή του. Από την άλλη πλευρά μπορεί κάποιο άλλο άτομο να έχει χάσει το ενδιαφέρον του για οτιδήποτε, να κοιμάται 14 ώρες την ημέρα, να νιώθει κόπωση, ότι δεν έχει αξία και σωματικά να μην έχει ενέργεια. Αυτοί οι δύο άνθρωποι μπορεί να έχουν μείζονα καταθλιπτική διαταραχή και να μην έχουν κανένα κοινό σύμπτωμα. Αν τα συμπτώματα που έχουμε δεν μοιάζουν με κάποιου άλλου που έχει κατάθλιψη, ίσως να μην σκεφτούμε ότι έχουμε κατάθλιψη. Υπάρχουν διαφορετικές μορφές κατάθλιψης, για αυτό μερικοί άνθρωποι σταματούν τη ζωή τους μέσα σε αυτή την κατάσταση, ενώ κάποιοι άλλοι μπορούν να δουλεύουν, να γελούν με τους φίλους τους και να φροντίζουν το σπίτι τους. Επειδή δεν θέλουμε να χαρακτηρίζουμε κάθε μορφή θλίψης ως ʺδιαταραχήʺ, δεν χρειάζεται να κοιμόμαστε συνέχεια ή να έχουμε αυτοκτονικές σκέψεις για να έχουμε κατάθλιψη.
4. Μερικά συμπτώματα ίσως να μην μοιάζουν με αυτά της κατάθλιψης. Έχουμε την τάση να σκεφτόμαστε ότι ʺδεν είμαστε καλάʺ όταν έρχεται στο μυαλό μας η κατάθλιψη, και ότι δεν γίνεται να έχουμε κατάθλιψη χωρίς να νιώθουμε θλίψη. Ίσως να νιώθουμε μούδιασμα αντί για θλίψη, ή απλά να έχουμε χάσει το ενδιαφέρον μας για πράγματα που απολαμβάναμε. Μερικά συμπτώματα εύκολα προσδιορίζουν άλλες καταστάσεις, καθώς η κατάθλιψη δεν είναι η μοναδική πιθανή εξήγηση. Για παράδειγμα, ίσως να αποδίδουμε την αυξημένη όρεξη για φαγητό και τα προβλήματα στον ύπνο στο στρες, και τα προβλήματα συγκέντρωσης στην έλλειψη ύπνου.
5. Δεν υπάρχει κάποιος προφανής λόγος για την κατάθλιψη. Η διάθεση μας μπορεί να αλλάζει για λόγους που δεν αντιλαμβανόμαστε. Ίσως οι ζωές μας να έχουν αλλάξει με τέτοιο τρόπο που να επηρεάζει την διάθεσή μας και εμείς να μην κάνουμε την συνειδητοποίηση. Για παράδειγμα, μετακομίζουμε, αφήνουμε πίσω φίλους από την παλιά γειτονιά μας. Αν και είμαστε χαρούμενοι με αυτή την αλλαγή, ίσως να σταματήσουμε τις κοινωνικές επαφές με τους ανθρώπους που ζούσαμε κοντά. Συνήθως όμως τα αίτια της κατάθλιψης εντοπίζονται σε μικρότερες ή μεγαλύτερες στεναχώριες και αδιέξοδα τα οποία έχουν συσσωρευτεί.
6. Ίσως να υπάρχει ένα ξεκάθαρος λόγος που δεν νιώθετε καλά. Ίσως να μην νιώθουμε καλά λόγω μιας συγκεκριμένης κατάστασης την οποία δεν αποκαλούμε ʺκατάθλιψηʺ. Όταν περνάμε μια πολύ δύσκολη κατάσταση όπως το να χάσουμε την δουλειά μας, τη διάγνωση ενός σοβαρού προβλήματος υγείας, ή ένα επώδυνο διαζύγιο δεν αναμένουμε να νιώθουμε και οι πιο ευτυχισμένοι άνθρωποι στον κόσμο. Αυτού του είδους οι απώλειες και οι προκλήσεις συχνά οδηγούν στην κατάθλιψη, καθώς χάνουμε σημαντικές πηγές ανταμοιβής, δέσμευσης και υποστήριξης.
7. Δεν θέλουμε να δούμε τον εαυτό μας σαν κάποιον που έχει κατάθλιψη. Τελικά , ίσως να μην αναγνωρίζουμε την κατάθλιψη επειδή δεν θέλουμε να το κάνουμε. Ίσως να έχουμε εσωτερικεύσει το στίγμα της κατάθλιψης, που θεωρείται αδυναμία ή προσωπική αποτυχία. Ίσως να είμαστε πολύ περήφανοι για τον εαυτό μας, να έχουμε χτίσει αντοχή και ηρεμία, και η έκφραση ʺέχω κατάθλιψηʺ να μην ταιριάζει με την ταυτότητά μας.

Η πρόκληση του να δούμε τη δική μας κατάθλιψη μπορεί να επεκταθεί ακόμη και σε εκείνους που ειδικεύονται στη θεραπεία της. Πολλοί άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται ότι περνούν κατάθλιψη, και πως αυτό δημιουργεί έναν αρνητικό τρόπο με τον οποίο βλέπουν τον εαυτό τους και τον κόσμο. Δεν αναγνωρίζουν ότι η απομόνωση του εαυτού τους είναι σύμπτωμα της κατάθλιψης, απλά σκέφτονται ότι είναι αποτυχημένοι.

Έτσι, ο καταθλιπτικός τρόπος σκέψης δεν αλλάζει, αλλά μάλλον μεταμφιέζεται ως πραγματικότητα. Όταν κάποιος δει την κατάθλιψη όπως είναι, μόνο τότε κατανοεί από πού προέρχονται οι μαύρες σκέψεις, ότι δεν είναι φυσιολογικές, και πως πρέπει να αντιμετωπιστούν.

Η σημασία της διάγνωσης

Έχει ιδιαίτερη σημασία αν ονομάζουμε την εμπειρία μας ʺκατάθλιψηʺ; Νομίζω πως έχει, για τουλάχιστον δύο λόγους.

Πρώτον, όταν βάζουμε διαφορετικά δύσκολα συμπτώματα κάτω από το ίδιο πλαίσιο, τότε ίσως να έχουν νόημα. Αντί να έχουμε 15 προβλήματα, έχουμε ένα: την κατάθλιψη. Και έχουμε ανάγκη να απλοποιούμε τις προκλήσεις πολύ περισσότερο όταν περνάμε κατάθλιψη.

Δεύτερον, η διάγνωση μας δίνει μια καλύτερη ιδέα για το πώς θα θεραπεύσουμε ότι αντιμετωπίζουμε. Διαφορετικές ψυχολογικές θεραπείες, όπως οι θεραπείες συζήτησης έχουν πολύ καλά αποτελέσματα στην ανακούφιση της κατάθλιψης. Μερικές εβδομάδες ψυχοθεραπείας έχουν μεγάλη επίδραση στα συμπτώματα της κατάθλιψης.

Υπάρχουν επίσης και τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της κατάθλιψης, πολλές φορές σε συνδιασμό με ψυχοθεραπεία για καλύτερα αποτελέσματα. Υπάρχουν επίσης και άλλες διαθέσιμες επιλογές για όσους δεν θέλουν να πάρουν φάρμακα, όπως η ομοιοπαθητική και ο βελονισμός.