Ηλίαση – συμπτώματα και αντιμετώπιση | Θερμοπληξία

Συμπτώματα ηλίασης / θερμοπληξίας – πρώτες βοήθειες

Η θερμοπληξία ή ηλίαση συμβαίνει λόγω της ξαφνικής υπερθέρμανσης του σώματος εξαιτίας της έκθεσης σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες, ή λόγω της παρατεταμένης σωματικής καταπόνησης σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Είναι κάτι πολύ σύνηθες στη διάρκεια του καλοκαιριού.

Καλό είναι να γνωρίζουμε ότι η ηλίαση απαιτεί άμεση ιατρική φροντίδα. Η κατάσταση μπορεί να γίνει υπερβολικά σοβαρή αν η θεραπεία καθυστερήσει και μπορεί γρήγορα να προκαλέσει βλάβη στον εγκέφαλο, στους νεφρούς, στην καρδιά και στους μύες. Μπορεί να προκαλεί ακόμη και θάνατο.

Η θερμοπληξία είναι μια κατάσταση που έχει ως κύριο χαρακτηριστικό της την υπερθέρμανση, την υψηλή θερμοκρασία του σώματος >40^ο C και τις αλλαγές στο κεντρικό νευρικό σύστημα ( αλλαγές στη συνείδηση, σύγχυση, κώμα, επιληψία). Η θερμοπληξία έχει δύο κύριες μορφές την κλασική θερμοπληξία (εξαιτίας της παθητικής έκθεσης σε υψηλές θερμοκρασίες περιβάλλοντος) και την θερμοπληξία λόγω καταπόνησης (εξαιτίας την έντονης φυσικής δραστηριότητας κάτω από τον ήλιο).

Μπορεί να είναι μια ήπια ως σοβαρή κατάσταση. Οι ασθενείς αρχικά εμφανίζουν μια αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος (37^οC- 40^oC) , ήπια νευρολογικά συμπτώματα (π.χ. υπερβολική δίψα, αδυναμία, ανησυχία, ζαλάδα). Αν παραμείνει χωρίς θεραπεία, η θερμοπληξία μπορεί να προκαλεί σοβαρές επιπλοκές.

Ποιες είναι οι αιτίες της ηλίασης;

Οι κύριες αιτίες της ηλίασης είναι:

• η έκθεση σε υπερβολικά υψηλές θερμοκρασίες περιβάλλοντος
• η έντονη σωματική άσκηση κάτω από τον ήλιο
• η παραμονή στο αυτοκίνητο όταν κάνει πολλή ζέστη

Η ηλίαση μπορεί επίσης να επιταχυνθεί αν:

• ένα άτομο φοράει πολλά ρούχα όταν κάνει ζέστη πράγμα που αποτρέπει την εξάτμιση του ιδρώτα
• ένα άτομο έχει καταναλώσει υπερβολική ποσότητα αλκοόλ σε συνθήκες ζέστης
• ένα άτομο είναι αφυδατωμένο και δεν καταναλώνει αρκετό νερό

Πώς μπορεί να συμβεί η θερμοπληξία;

Συνήθως, η ηλίαση είναι η πιο σοβαρή μορφή βλάβης από τον ήλιο. Μπορεί γρήγορα να επηρεάζει τον εγκέφαλο, την καρδιά, τους νεφρούς και τους μύες. Οι επιπλοκές της ηλίασης μπορεί να είναι ακόμη πιο σοβαρές αν η θεραπεία καθυστερήσει. Η θερμοπληξία συνήθως συμβαίνει όταν το σώμα μας εκτίθεται σε υπερβολικά υψηλές θερμοκρασίες και η θερμοκρασία του σώματος φτάνει τους 40^ο C και άνω. Η αφυδάτωση συμβαίνει άμεσα, και στη συνέχεια ακολουθούν και άλλα συμπτώματα όπως η κόπωση, η ναυτία, ο εμετός, ο πονοκέφαλος.

Ποιοι άνθρωποι είναι πιο επιρρεπείς στη θερμοπληξία;

Γενικά, μεγαλύτερο κίνδυνο ηλίασης έχουν:

• τα βρέφη και τα νήπια
• οι αθλητές
• οι ηλικιωμένοι (ειδικά όσοι έχουν νοσήματα του καρδιαγγειακού, παθήσεις των πνευμόνων, προβλήματα με τους νεφρούς, ή λαμβάνουν φαρμακευτικές αγωγές που τους κάνουν πιο ευάλωτους στην αφυδάτωση και στην ηλίαση)
• οι άνθρωποι που δουλεύουν σε εξωτερικούς χώρους και κάνουν άσκηση κάτω από τον ήλιο
• τα παιδιά ή τα κατοικίδια που παραμένουν κλειδωμένα στο αυτοκίνητο

Ποια είναι τα συμπτώματα της ηλίασης;

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας περιλαμβάνουν:

• υπερβολικά υψηλή θερμοκρασία του σώματος
• σύγχυση, νευρικότητα, επιληψία ή αλλαγές στην ψυχική κατάσταση και στη συμπεριφορά
• ναυτία και εμετό
• αναψοκοκκινισμένο δέρμα
• βαριά και γρήγορη αναπνοή
• ταχυπαλμία καθώς η καρδιά χτυπά πιο γρήγορα ώστε να μειώσει τη θερμοκρασία του σώματος
• σοβαρό πονοκέφαλο

Πώς μπορεί να γίνει η διάγνωση της θερμοπληξίας;

Ένας γενικός γιατρός μπορεί εύκολα να διαγνώσει την θερμοπληξία  μέσα από τα συμπτώματα. Στη συνέχεια ελέγχει τη θερμοκρασία του σώματος. Ανάλογα με την σοβαρότητα των συμπτωμάτων μπορεί να σας προτείνει:

• Εξέταση ούρων για να αξιολογήσει αν υπάρχει κάποια βλάβη στους νεφρούς λόγω της θερμοπληξίας όπως επίσης ελέγχει και το χρώμα των ούρων.
• Εξετάσεις αίματος για τον έλεγχο των επιπέδων του νατρίου και του καλίου.
• Ηλεκτροκαρδιογράφημα για τον έλεγχο της λειτουργίας της καρδιάς.
• Ακτινογραφία θώρακα για τον έλεγχο των πνευμόνων , αν υπάρχει υγρό και οίδημα στους πνεύμονες.
• Μαγνητική και αξονική τομογραφία για την ανίχνευση κάποια βλάβης σε κάποιο άλλο όργανο στο σώμα.

Ποιες είναι οι επιπλοκές της θερμοπληξίας;

Ανάλογα με το πόσο έχει παραμένει υψηλή η θερμοκρασία του σώματος, η θερμοπληξία μπορεί να προκαλεί σοβαρές επιπλοκές όπως:

• σοβαρές βλάβες στα όργανα
• επιληψία
• κώμα
• θάνατο

Ποια είναι η θεραπεία για την ηλίαση;

Η θερμοπληξία είναι μια ιατρικά επείγουσα κατάσταση. Τα κλινικά συμπτώματα περιλαμβάνουν την υψηλή θερμοκρασία του σώματος >40^ο C και αλλαγές στο κεντρικό νευρικό σύστημα (αλλαγές στη συνείδηση, σύγχυση, επιληψία, κώμα) από την έκθεση σε πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος.

Η παρακολούθηση της θερμοκρασίας του σώματος πρέπει να είναι τακτική και είναι ανάγκη να ξεκινήσετε άμεσα την ταχεία ψύξη. Στόχος είναι η θερμοκρασία του σώματος να είναι <39^ο C. Η επίτευξη αυτής της θερμοκρασίας σημαίνει ότι πρέπει να σταματήσουμε αμέσως τις μεθόδους ψύξης.

Το κρύο ή το παγωμένο νερό είναι η προτιμώμενη μέθοδος για τους ασθενείς με θερμοπληξία. Η χρήση βρεγμένων πανιών και ανεμιστήρα στους ασθενείς είναι κλασικοί τρόποι για την καταπολέμηση της θερμοπληξίας και επίσης οι βρεγμένες παγοκύστες είναι ακόμη μια βοηθητική μέθοδος.

Οι ασθενείς με θερμοπληξία έχουν κίνδυνο να εμφανίσουν πολυοργανική ανεπάρκεια, οπότε είναι αναγκαία η προσεκτική παρακολούθηση ακόμη και μετά την επαναφορά της φυσιολογικής θερμοκρασίας του σώματος.

Ανάλογα με την κατάσταση και την σοβαρότητα των συμπτωμάτων ο γιατρός σας μπορεί να σας προτείνει κάποια φάρμακα για τον έλεγχο του ρίγους. Αν υπάρχουν επιπλοκές όπως τα προβλήματα στην αναπνοή, στον εγκέφαλο,  στους νεφρούς ή στο ήπαρ τότε η θεραπεία είναι ανάλογη με τα συμπτώματα.

Γενικά, καλό είναι να μένετε σε ένα δροσερό δωμάτιο με κλιματισμό ή μπορεί να χρειαστεί να κάνετε ένα δροσερό μπάνιο αν κριθεί αναγκαίο. Αν έχετε μέτρια αφυδάτωση ίσως είναι αναγκαία η ενδοφλέβια χορήγηση υγρών.

Επίσης, μπορείτε να εφαρμόζετε παγοκύστες στον λαιμό σας, στις μασχάλες, και στη βουβωνική χώρα ώστε να πέσει η θερμοκρασία του σώματος. Η εφαρμογή του πάγου πρέπει να σταματά όταν η θερμοκρασία του σώματος είναι <38.5^ο C για την αποφυγή της υπερβολικής ψύξης.

Πρόληψη της ηλίασης

Για την πρόληψη της ηλίασης μπορείτε να ακολουθείτε τα εξής απλά βήματα:

• Να εφαρμόζετε αντηλιακό  πριν βγείτε έξω. Να χρησιμοποιείτε ένα αντηλιακό ευρέως φάσματος με SPF 15 τουλάχιστον. Μην ξεχνάτε να καλύπτετε το κεφάλι σας με ένα μαντήλι ή ένα καπέλο και να φοράτε γυαλιά ηλίου για να προστατεύετε τα μάτια σας.
• Να φοράτε άνετα και φαρδιά ρούχα.
• Να μένετε ενυδατωμένοι. Να πίνετε άφθονο νερό και να καταναλώνετε φρούτα και λαχανικά.
• Μην αφήνετε τα παιδιά ή τα κατοικίδια σας μέσα στο παρκαρισμένο αυτοκίνητο. Έχουν καταγραφεί πολλοί θάνατοι παιδιών και κατοικίδιων για αυτό το λίγο. Όταν παρκάρετε το αυτοκίνητό σας κάτω από τον ήλιο η θερμοκρασία μέσα στο αυτοκίνητο μπορεί να αυξηθεί κατά 6,7^ο C μέσα σε 10 λεπτά.
• Να αποφεύγετε κάθε μορφή έντονης σωματικής δραστηριότητας κάτω από τον ήλιο. Αν είναι απαραίτητο να το κάνετε, καλό είναι να υπάρχει μια ομάδα γιατρών διαθέσιμη σε περίπτωση ανάγκης.
• Να αποφεύγετε να βγαίνετε έξω τις μεσημεριανές ώρες επειδή τότε η θερμοκρασία φτάνει στο μέγιστο. Μπορείτε να βγαίνετε έξω αργά το βράδυ ή νωρίς το πρωί.