Είναι η ψυχοθεραπεία Πανάκεια;

Είναι η ψυχοθεραπεία Πανάκεια;

Υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων που βιώνουν συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να οφείλονται σε δεκάδες παράγοντες. Αντίστοιχα, πολλοί άνθρωποι αναρωτιούνται αν η ψυχοθεραπεία είναι πανάκεια για την κατάθλιψη, το άγχος και τα λοιπά ψυχολογικά προβλήματα.

Τι δείχνουν τα στοιχεία για την αποτελεσματικότητα της ψυχοθεραπείας;

Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι άνθρωποι που έχουν άγχος ή κατάθλιψη βοηθιούνται σημαντικά από την ψυχοθεραπεία. Βέβαια, σε πολλές περιπτώσεις ο συνδυασμός ψυχοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής έχει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα.

Οι άνθρωποι με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ή κρίσεις πανικού, κοινωνικό άγχος ή χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορούν να δουν τεράστια βελτίωση με την ψυχοθεραπεία. Φυσικά, αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από πολλούς παράγοντες. Όπως, οι ικανότητες του ψυχοθεραπευτή, η σχέση ανάμεσα στον ψυχοθεραπευτή και στον θεραπευόμενο, οι δυνατότητες και το κίνητρο του θεραπευόμενου.

Από την άλλη πλευρά, υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων των οποίων τα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης δεν υποχωρούν με την ψυχοθεραπεία. Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν υπάρχουν πάντα ξεκάθαροι λόγοι ή αιτίες που προκαλούν τα συμπτώματα του άγχους και της κατάθλιψης.

Προκλήσεις στην ψυχοθεραπεία 

Κάποιες φορές οι συνεδρίες είναι αρκετά δύσκολες. Οι ψυχοθεραπευτές πολλές φορές έρχονται αντιμέτωποι με πολλές προκλήσεις. Πώς μπορεί ένας ψυχοθεραπευτής να βοηθήσει έναν άνθρωπο να βρει το νόημα της ζωής του, αν ο ίδιος δεν προσπαθεί; Αν ο ίδιος ο θεραπευόμενος δεν θέλει να ανακαλύψει τον εαυτό του;

Ωστόσο, οι ασθενείς που πιστεύουν ότι η ψυχοθεραπεία "δεν λειτουργεί" (όταν δεν είναι κατάλληλη προσέγγιση για συγκεκριμένες δυσκολίες), δεν ζητούν την βοήθεια που έχουν ανάγκη. Πολλές φορές και οι ίδιοι οι ψυχοθεραπευτές νιώθουν ότι δεν μπορούν να βοηθήσουν τους ασθενείς τους. (Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι δεν είναι καλοί στη δουλειά τους. Απλά ότι η προσέγγιση που χρησιμοποιούν δεν είναι αποτελεσματική για τον θεραπευόμενο).

Εμπόδια στην ψυχοθεραπεία

Η ψυχοθεραπεία βοηθά τους ανθρώπους να ζήσουν μια υγιή και ευτυχισμένη ζωή. Υπάρχουν άνθρωποι που μαθαίνουν νέες δεξιότητες και άλλοι που συνειδητοποιούν τα λάθη τους με τη βοήθεια της ψυχοθεραπείας. Όλοι επουλώνονται. Σε πολλές περιπτώσεις η ψυχοθεραπεία θεωρείται πανάκεια για την αντιμετώπιση των διαταραχών προσωπικότητας, την αντιμετώπιση του ρατσισμού. Όταν κάποιος αρνείται την βοήθεια όταν αντιμετωπίζει κάποιο θέμα, αυτό μπορεί να αποτελεί εμπόδιο για την εξέλιξή του.

Δυστυχώς όμως, για πολλούς ανθρώπους η ψυχοθεραπεία δεν έχει κανένα αποτέλεσμα. Φυσικά, το 50-75% των ανθρώπων που ξεκινούν ψυχοθεραπεία έχουν οφέλη, αλλά τουλάχιστον το 5% παρουσιάζει επιδείνωση των συμπτωμάτων του.

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής ενισχύει τη νοοτροπία ότι παροτρύνουμε τους άλλους να ξεκινήσουν ψυχοθεραπεία, αλλά κανείς δεν λέει πως αν αυτή δεν λειτουργεί είναι σημαντικό να συζητάμε γιατί. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο φόβο της αβεβαιότητας, και στο γεγονός ότι δεν συζητάμε ανοιχτά την πολυπλοκότητα της ψυχικής υγείας.

Τα εμπόδια στην ψυχοθεραπεία συνήθως προκύπτουν από τις υπερπροσδοκίες των θεραπευόμενων, οι οποίες αρκετές φορές είναι μη-ρεαλιστικές πριν από την πρώτη συνεδρία. Ακόμη και για αυτούς που έχουν ρεαλιστικές προσδοκίες και νιώθουν ότι είναι έτοιμοι να δουλέψουν σκληρά για να κάνουν θετικές αλλαγές, η ψυχοθεραπεία απαιτεί συνεχή προσπάθεια.

Όλοι οι ψυχοθεραπευτές προσπαθούν να διευκρινίσουν συμπτώματα και προβλήματα, να δώσουν ελπίδα, να ενισχύσουν το κίνητρο και τα θετικά συναισθήματα των θεραπευόμενων. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι θεραπευόμενοι βλέπουν βελτίωση μετά από 15-20 συνεδρίες. Αλλά επίσης, οι μελέτες δείχνουν ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων λανθασμένα υποθέτει ότι χρειάζονται μόνο 6 συνεδρίες για να λύσει τα θέματά του. Αυτή η λανθασμένη αντίληψη δημιουργεί πολλά θέματα στην ψυχοθεραπεία.

Ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις 

Καθώς η ψυχοθεραπεία περιλαμβάνει πολλές ψυχοθεραπευτικές μεθόδους και τεχνικές όπως το EMDR, η συστημική, γνωσιακή ψυχοθεραπεία CBT, η ψυχοθεραπεία Gestalt. Έτσι,  είναι δύσκολο να καθοριστεί εξαρχής ο αριθμός των συνεδριών. Κάθε άνθρωπος έχει τις δικές του μοναδικές ανάγκες, αντιμετωπίζει διαφορετικά τις δυσκολίες, έχει το δικό του σύστημα αρχών άρα και μοναδικό μονοπάτι για την θεραπεία.

Οι ψυχοθεραπευτές μπορεί να χρησιμοποιούν διαφορετικές ψυχοθεραπευτικές τεχνικές στη διάρκεια της συνεδρίας.

Ωστόσο κάποιες ψυχοθεραπευτικές τεχνικές φαίνεται να έχουν καλύτερα αποτελέσματα για συγκεκριμένες καταστάσεις. Όπως για παράδειγμα το EMDR για την αντιμετώπιση των ψυχικών τραυμάτων, η θεραπεία έκθεσης για τις φοβίες. Αλλά σε κάθε περίπτωση δεν υπάρχει μόνο ένας θεραπευτικός δρόμος που να ακολουθεί ένας έμπειρος ψυχοθεραπευτής.

Θεραπευτική συμμαχία

Για να μπορέσουν και οι ίδιοι οι ψυχοθεραπευτές να προστατεύσουν τον εαυτό τους ανατρέχουν στις αρχές της ψυχοθεραπείας που είναι η ενσυναίσθηση, ο σαφής κοινός στόχος, η εκτίμηση και η επιβεβαίωση. Η θεραπευτική συμμαχία ανάμεσα στον ψυχοθεραπευτή και στον θεραπευόμενο, είναι πολύ σημαντική για την επιτυχία της ψυχοθεραπείας. Η ψυχοθεραπεία είναι τελικά μια σχεσιακή τέχνη και η επιτυχία ή η αποτυχία της συμβαίνει όταν δεν υπάρχει καλή δυναμική μεταξύ δύο ανθρώπων. Δυστυχώς, αυτή η λογική δεν έχει κάνει εύκολη αυτή τη συμμαχία.

Το να βρει κάποιος τον κατάλληλο ψυχοθεραπευτή, είναι εξίσου δύσκολο όσο το πρόβλημα που τον έχει οδηγήσει στην ψυχοθεραπεία. Σε πολλές κοινωνίες η ψυχική υγεία αποτελεί πολυτέλεια.

Ακόμη και οι άνθρωποι που έχουν τον χρόνο και τα χρήματα να κάνουν ψυχοθεραπεία, συνήθως δυσκολεύονται να ζητήσουν βοήθεια.

Όταν ένας ασθενής δεν εμφανίζει πρόοδο, ο ψυχοθεραπευτής πρέπει να επισημάνει τα προβλήματα και να προσφέρει μια εναλλακτική λύση. Σε περιπτώσεις στις οποίες η συμμαχία δεν μπορεί να επιτευχθεί, ο ψυχοθεραπευτής μπορεί να προτείνει στον ασθενή κάποιον άλλο συνάδελφό του με τον οποίο θα ταιριάζει καλύτερα.

Δεν είναι όλοι οι ψυχοθεραπευτές το ίδιο έμπειροι και καταρτισμένοι  

Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι δεν έχουν όλοι οι ψυχοθεραπευτές την ίδια εμπειρία, κατάρτηση και εξειδίκευση. Αν έχετε μια μη-βοηθητική εμεπιρία, με κάποιον άλλο ψυχοθεραπευτή μπορεί να έχετε πολύ διαφορετική πορεία.

Επίσης, είναι σημαντικό οι ασθενείς να κατανοούν ότι αν δεν σας ταιριαζει ένας ψυχοθεραπευτής μπορείτε να δοκιμάσετε κάποιον άλλο. Αν ένας άνθρωπος δοκίμαζε ένα φάρμακο και δεν λειτουργούσε, δεν θα έπαιρνε κάποιο άλλο; Μην τα παρατάτε λοιπόν στην πρώτη προσπάθεια, ψάχνωντας για δικαιολογίες.

Αντί οι άνθρωποι να προσπαθούν μόνοι τους να βελτιώσουν την ψυχική τους υγεία, είναι πιο έξυπνο να ζητήσουν βοήθεια. Και φυσικά, να ζητούν βοήθεια από ψυχοθεραπευτές που έχουν την κατάλληλη εκπαίδευση και κατάρτιση.

Τα διάφορα θέματα ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη, οι κρίσεις πανικού, το πένθος, τα ψυχικά τραύματα, το άγχος, πρέπει να αντιμετωπίζονται κατάλληλα.

Η ψυχοθεραπεία δεν είναι πανάκεια για όλα τα προβλήματα

Ζούμε σε μια εποχή στην οποία παρατηρείται επιδείνωση της ψυχικής υγείας, η οποία είχε αρχίσει πολύ πριν από την πανδημία του COVID-19. Όταν οι άνθρωποι μιλούν ανοιχτά για τα προβλήματα ψυχικής υγείας, ειδικά στα social media τότε αναπόφευκτα έρχονται στο επίκεντρο η ψυχοθεραπεία, και η συμβουλευτική.

Όλες αυτές οι επιλογές βοηθούν τους ανθρώπους. Αλλά το χάσμα ανάμεσα στο "μπορεί" δυνητικά να βοηθήσει και στο "οπωσδήποτε" θα βοηθήσει είναι μεγάλο, και όσοι μπαίνουν σε αυτή τη διαδικασία έχουν πολύ δρόμο να διανύσουν.

Δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που προσπαθούν να βρουν θεραπεία για τα προβλήματά τους, χωρίς αποτέλεσμα. Δοκιμάζουν διαφορετικούς ψυχιάτρους, θεραπείες και πρωτόκολλα. Πιστεύουν ότι αν βρουν τον κατάλληλο γιατρό θα λύσουν όλα τα προβλήματά τους. Ωστόσο, δεν λύνονται όλα τα προβλήματα πάντα με την ψυχοθεραπεία.

Ποια είναι η σωστή επιλογή για αυτούς τους ανθρώπους; Δεν υπάρχει μόνο μια λύση για όλα τα θέματα. Ο κάθε άνθρωπος πρέπει να ανακαλύψει τις αιτίες που προκαλούν τα συμπτώματά του. Οι ψυχοθεραπευτές από την άλλη πλευρά πρέπει να έχουν τα αυτιά τους ανοιχτά και να σέβονται τους άλλους και να γνωρίζουν ότι δεν υπάρχει μια λύση που να ταιριάζει σε όλους τους ανθρώπους.