Υπερβολική ζέστη και εγκέφαλος

Υπερβολική ζέστη και εγκέφαλος

Τα καλοκαίρια η θερμοκρασία ανεβαίνει, οι κρύες μέρες του χειμώνα υποχωρούν και το φως του ήλιου μας αγκαλιάζει. Ωστόσο, οι θερμοκρασίες φτάνουν σε ακραία υψηλές τιμές και αυτό μπορεί να έχει αρνητικές επιδράσεις στο ανθρώπινο σώμα. Τα τελευταία καλοκαίρια είναι όλο και πιο θερμά και διαρκούν όλο και περισσότερο λόγω της κλιματικής αλλαγής.  Η αύξηση της θερμοκρασίας έχει πλέον επιζήμιες επιπτώσεις τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική υγεία.

Καθώς ο υδράργυρος παίρνει την ανηφόρα το καλοκαίρι, η διάθεση μας συχνά αλλάζει προς το χειρότερο. Όταν η θερμοκρασία ξεπερνά τους 40^ο C αυξάνεται ο εκνευρισμός και η αναστάτωση. Οι υψηλές θερμοκρασίες που επιμένουν και οι παρατεταμένοι καύσωνες αυξάνουν τον κίνδυνο για σοβαρή αφυδάτωση ή θέματα ψυχικής υγείας. Η υπερβολική ζέστη επηρεάζει τον εγκέφαλο.

Ένα ευρύ φάσμα παθήσεων του εγκεφάλου, από τις ημικρανίες μέχρι τα εγκεφαλικά επεισόδια, επιδεινώνονται με την υπερβολική ζέστη, όπως δείχνουν οι μελέτες.

Ενώ η θερμοκρασία του εγκεφάλου είναι καλά ρυθμισμένη, η υπερβολική εξωτερική θερμοκρασία (καύσωνες) επηρεάζει κάποια μονοπάτια του εγκεφάλου, ειδικά σε ανθρώπους προχωρημένης ηλικίας. Στις υψηλές θερμοκρασίες μεταφέρεται λιγότερο οξυγόνο και αυτό αλλάζει τις μεταβολικές διαδικασίες, με αποτέλεσμα το στρες να επηρεάζει πολλά διαφορετικά συστήματα που παίζουν ρόλο στη φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου.

Πώς επηρεάζει η υπερβολική ζέστη τον εγκέφαλο; 

1. Υψηλότερες θερμοκρασίες, περισσότερο στρες

Καθώς η θερμοκρασία ανεβαίνει, η διάθεση μας αλλάζει. Νιώθουμε εκνευρισμό, αναστάτωση και το στρες είναι πολύ συχνό σε περιόδους καύσωνα. Αυτή η υπερβολική αύξηση στη θερμοκρασία επηρεάζει τη χημεία του εγκεφάλου και προσωρινά μειώνει τα επίπεδα της σεροτονίνης, του νευροδιαβιβαστή που είναι υπεύθυνος για τη διάθεση. Οι καύσωνες επηρεάζουν τη σύνθεση της σεροτονίνης, και μειώνουν τα επίπεδα της πράγμα που αυξάνει το στρες, την ανησυχία και τη δυσφορία και  μειώνει τα θετικά συναισθήματα όπως η χαρά και η ευτυχία.

Η υπερβολικά υψηλή θερμοκρασία αυξάνει τα επίπεδα της κορτιζόλης (της ορμόνης του στρες) στο σώμα πράγμα που εντείνει τα συναισθήματα άγχους. Επιπλέον, οι υψηλές θερμοκρασίες μειώνουν τη δράση του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος, που μειώνει το στρες και οδηγεί στη χαλάρωση. Καθώς αυτό το σύστημα χαλάρωσης είναι απενεργοποιημένο, είμαστε ακόμη πιο ευάλωτοι στο στρες στη διάρκεια ενός καύσωνα.

Οι νεότερες γενιές που έχουν έντονο φόβο για την κλιματική αλλαγή, βιώνουν έντονους καλοκαιρινούς καύσωνες που εντείνουν το κλιματικό άγχος και αυτό με τη σειρά του συμβάλλει στην επιδείνωση του στρες γενικά.

2. Μειωμένη συγκέντρωση και απόδοση

Είμαστε λιγότερο παραγωγικοί τις ζεστές μέρες για δύο κυρίως λόγους, λόγω έλλειψης ύπνου και λόγω των μειωμένων επιπέδων οξυγόνου στον εγκέφαλο.

Η ζέστη παρεμβαίνει στο φυσιολογικό ύπνο, έτσι δυσκολευόμαστε να κοιμηθούμε και να ξεκουραστούμε. Η έλλειψη ύπνου επηρεάζει τη συγκέντρωση, τη μνήμη και την απόδοση. Και φυσικά, τα χαμηλά επίπεδα οξυγόνου διαταράσσουν τη βέλτιστη λειτουργία του εγκεφάλου. Η μακροχρόνια έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες επίσης επηρεάζει δεξιότητες όπως η συγκέντρωση και η πνευματική διαύγεια.

3. Σύγχυση και αποπροσανατολισμός

Οτιδήποτε επηρεάζει τη φυσιολογική ισορροπία στο σώμα αναπόφευκτα επηρεάζει και τον εγκέφαλο. Όσο η θερμοκρασία αυξάνεται, το σώμα μας φυσιολογικά αντιδρά αυξάνοντας την παραγωγή ιδρώτα για να ρίξει τη θερμοκρασία. Ωστόσο, η υπερβολική εφίδρωση σε συνδυασμό με την ανεπαρκή ενυδάτωση μπορεί να προκαλεί σύγχυση και μια αίσθηση αποπροσανατολισμού. Οι επιδράσεις του καύσωνα στους ανθρώπους επίσης αυξάνουν την εσωτερική θερμοκρασία του σώματος. Αν η υψηλή θερμοκρασία διατηρηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, αυτό οδηγεί στη θερμική εξάντληση, μια κατάσταση που μπορεί να εξελιχθεί σε θερμοπληξία.

Η κόπωση και η δυσφορία από την αφυδάτωση ή την θερμική εξάντληση επηρεάζουν άμεσα την διάθεση και οδηγούν σε νευρικότητα και σε θέματα συγκέντρωσης. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις θερμοπληξίας, μπορεί να εμφανιστεί επιθετικότητα, απότομες αλλαγές στη συμπεριφορά και ακόμη και παραισθήσεις καθώς το θερμορρυθμιστικό σύστημα του εγκεφάλου καταπονείται.

Πώς η υπερβολική ζέστη επηρεάζει την ψυχική υγεία;

Όταν έχει πολλή ζέστη έξω, νιώθουμε πιο κουρασμένοι και ανήσυχοι. Η ζέστη μας κάνει να νιώθουμε άβολα, και έτσι είμαστε πιο ευάλωτοι σε έντονα συναισθήματα. Όταν η ζέστη επιμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί να μας επηρεάζει αρνητικά.

• Στρες: το στρες εμφανίζεται όταν το σώμα δεν μπορεί να ρίξει μόνο του τη θερμοκρασία. Αυτό μπορεί να οδηγεί σε συμπτώματα όπως η νευρικότητα, η ανησυχία και η αναστάτωση.
• Ύπνος: αν έχετε προσπαθήσει να κοιμηθείτε σε ένα πολύ ζεστό δωμάτιο χωρίς κλιματισμό, ξέρετε ότι είναι πολύ δύσκολο να τα καταφέρετε. Ο ύπνος είναι πολύ σημαντικός για την ψυχική μας υγεία. Ένας καλός ύπνος το βράδυ μας βοηθά να έχουμε καλή διάθεση, περισσότερη ενέργεια, καλή μνήμη. Η έλλειψη ύπνου μπορεί να οδηγεί στην κατάθλιψη, σε συναισθηματική απορρύθμιση, ευερεθιστότητα, και άλλα θέματα.
• Αλλαγές στη διάθεση: οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να αυξάνουν τα επίπεδα της σεροτονίνης, του νευροδιαβιβαστή που ρυθμίζει τη διάθεση. Όταν τα επίπεδα της σεροτονίνης είναι πολύ υψηλά, αυτό μπορεί να προκαλεί εναλλαγές στη διάθεση, ευερεθιστότητα. Αυτό είναι σύνηθες για τους ανθρώπους με κατάθλιψη. Η ζέστη επίσης αυξάνει τα επίπεδα της κορτιζόλης, η οποία αυξάνει το στρες.
• Νευροφλεγμονή: οι μελέτες δείχνουν ότι η παρατεταμένη έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες αυξάνει την φλεγμονή στον εγκέφαλο, μια επίδραση που έχει σχέση με διαταραχές της διάθεσης όπως η κατάθλιψη και το άγχος. Αν νιώθετε να έχετε κακή διάθεση, άγχος ή πανικό και αυτά τα συμπτώματα δεν σας επιτρέπουν αν είστε λειτουργικοί στην καθημερινότητα, είναι η στιγμή να μιλήσετε σε έναν ψυχοθεραπευτή.

Υψηλές θερμοκρασίες και αλληλεπιδράσεις με φάρμακα

Οι υψηλές θερμοκρασίες είναι επικίνδυνες για τους ανθρώπους με χρόνια προβλήματα υγείας, και δεν αποτελούν εξαίρεση οι ψυχικές παθήσεις. Η ζέστη μπορεί να αλληλεπιδρά με κάποια φάρμακα. Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι πολλά φάρμακα, και συγκεκριμένα τα αντικαταθλιπτικά, παρεμβαίνουν στην παραγωγή ιδρώτα ή εντείνουν την αφυδάτωση. Αυτές οι επιδράσεις μπορεί να είναι θανατηφόρες όταν οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν στα ύψη. Πολλά φάρμακα αυξάνουν τον κίνδυνο για ηλιακά εγκαύματα ή φωτοευαισθησία.

Επιπλέον, η υπερβολική ζέστη κάνει τα φάρμακα λιγότερο αποτελεσματικά. Καθώς η θερμοκρασία αυξάνεται, ο τρόπος με τον οποίο τα φάρμακα μεταφέρονται και διανέμονται ενέχει κινδύνους. Οι φαρμακοβιομηχανίες ανησυχούν για τις υψηλές θερμοκρασίες στα φορτηγά που μεταφέρουν τα φάρμακα. Αυτές οι υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να καταστρέψουν τα φάρμακα, και έτσι να είναι λιγότερο αποτελεσματικά ή ακόμη και μη ασφαλή για τους ανθρώπους που τα έχουν ανάγκη.

Αντιμετώπιση υψηλών θερμοκρασιών

Υπάρχουν κάποιοι τρόποι για να αντιμετωπίσετε τη ζέστη και να μειώσετε το στρες:

• Να πίνετε αρκετό νερό και ηλεκτρολύτες για να αποτρέψετε την αφυδάτωση.
• Να φοράτε ελαφριά ρούχα από βαμβάκι και λινό σε ανοιχτά χρώματα.
• Να περπατάτε στη σκιά, να χρησιμοποιείτε ομπρέλες και καπέλο για να προστατεύετε το κεφάλι σας από τις ακτίνες του ήλιου.
• Να δουλεύετε σε χώρους με κλιματισμό.
• Να κοιμάστε σε ένα δροσερό περιβάλλον.
• Να ανοίγετε τα παράθυρα τις ώρες που πέφτει η θερμοκρασία.
• Να κάνετε συχνά διαλείμματα.
• Να κάνετε ιατρικούς ελέγχους και εξετάσεις.

Η υπερβολική ζέστη επηρεάζει αρνητικά την διάθεση και την ψυχική μας υγεία. Αν αυτά τα συναισθήματα σας προκαλούν σύγχυση και άγχος τότε καλό είναι να μιλήσετε σε έναν ψυχοθεραπευτή.