Προλακτίνη

Προλακτίνη

Η προλακτίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται από την υπόφυση, έναν μικρό αδένα στη βάση του εγκεφάλου. Η προλακτίνη προκαλεί την αύξηση του στήθους στις γυναίκες στη διάρκεια της εγκυμοσύνης και την παραγωγή γάλακτος μετά τον τοκετό. Τα επίπεδα της προλακτίνης φυσιολογικά αυξάνονται στις εγκύους και στις νέες μαμάδες. Τα επίπεδα φυσιολογικά είναι χαμηλά για τις γυναίκες που δεν είναι έγκυες και για τους άνδρες.

Τι κάνει η προλακτίνη;

Η προλακτίνη απελευθερώνεται όταν ένα νεογέννητο αρχίζει να θηλάζει, προκαλώντας την παραγωγή γάλακτος. Ωστόσο, αυτή είναι η αρχική και πιο γνωστή ιδιότητα της προλακτίνης.

Η προλακτίνη, σύμφωνα με μελέτες, φαίνεται να έχει πολλαπλούς στόχους ως ορμόνη. Για παράδειγμα, ρυθμίζει τη συμπεριφορά, το ανοσοποιητικό σύστημα, το μεταβολισμό, το αναπαραγωγικό σύστημα και την παραγωγή πολλών σωματικών υγρών. Όλα αυτά την καθιστούν πολύ σημαντική ορμόνη για τη συνολική μας υγεία και ευεξία, για τους άνδρες και τις γυναίκες.

Η παραγωγή της προλακτίνης ελέγχεται από δύο κύριες ουσίες: την ντοπαμίνη (νευροδιαβιβαστής) και τα οιστρογόνα (ορμόνες). Αυτές οι ορμόνες στέλνουν μήνυμα στην υπόφυση και υποδεικνύουν πότε θα ξεκινήσει ή θα σταματήσει η παραγωγή προλακτίνης. Η ντοπαμίνη περιορίζει την παραγωγή της προλακτίνης, ενώ τα οιστρογόνα την αυξάνουν.

Φυσιολογικές τιμές προλακτίνης

Στον παρακάτω πίνακα βλέπετε τις φυσιολογικές τιμές της προλακτίνης (PRL) για ενήλικες άνδρες και γυναίκες, σε διάφορες φάσεις της ζωής.

Πιθανά προβλήματα που συνδέονται με την προλακτίνη

Για τους περισσότερους ανθρώπους, η προλακτίνη εκτελεί τις λειτουργίες της χωρίς κανένα πρόβλημα, και λίγοι έχουν θέματα που σχετίζονται με την παραγωγή της. Ωστόσο, μερικοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας λόγω των διαταραχών στα επίπεδα της προλακτίνης.

Υπερπρολακτιναιμία

Τα αυξημένα επίπεδα της προλακτίνης στο αίμα προκαλούν υπερπρολακτιναιμία, μια κατάσταση που οδηγεί σε διαταραχές της εμμήνου ρύσεως, σε ανεπάρκεια οιστρογόνων και σε ανεπάρκεια τεστοστερόνης. Τα αυξημένα επίπεδα προλακτίνης επίσης μπορεί να προκαλέσουν ανεπιθύμητη παραγωγή γάλακτος. Οι όγκοι της υπόφυσης, γνωστοί ως προλακτινώματα, και τα φάρμακα που μειώνουν την ντοπαμίνη μπορούν επίσης να προκαλέσουν αύξηση των επιπέδων της προλακτίνης. Τα υψηλά επίπεδα προλακτίνης συνδέονται με σεξουαλικά προβλήματα. Κάποιες από αυτές τις καταστάσεις θεραπεύονται με φάρμακα τα οποία μιμούνται τη δράση της ντοπαμίνης.

Αν τα επίπεδα της προλακτίνης είναι υψηλότερα από τα φυσιολογικά, αυτό συχνά υποδηλώνει την ύπαρξη ενός όγκου της υπόφυσης, γνωστό ως προλακτίνωμα. Αυτός ο όγκος οδηγεί στην παραγωγή υπερβολικής ποσότητας προλακτίνης. Η υπερβολική προλακτίνη μπορεί να προκαλέσει την παραγωγή γάλακτος στους άνδρες και στις γυναίκες που δεν είναι έγκυες ή που δεν θηλάζουν. Στις γυναίκες, τα αυξημένα επίπεδα προλακτίνης μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα στην έμμηνο ρύση και στη γονιμότητα (δυσκολία στο να μείνει μια γυναίκα έγκυος). Στους άνδρες, μπορεί να προκαλέσει μειωμένη λίμπιντο και στυτική δυσλειτουργία (δυσκολία στο να επιτευχθεί ή/και να διατηρηθεί η στύση).

Προλακτίνη και καρκίνος

Όπως δείχνουν νεότερες μελέτες, οι γυναίκες με υψηλότερα επίπεδα προλακτίνης στο αίμα έχουν ελαφρώς υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου του μαστού από τις γυναίκες με χαμηλότερα επίπεδα. Για αυτό το λόγο χρειάζεται μέτρηση των επιπέδων προλακτίνης, αν κάποια γυναίκα λαμβάνει αντιψυχωσικά φάρμακα.

Πως χαμηλώνει η προλακτίνη

Οι προσεγγίσεις για τη μείωση της προλακτίνης εξαρτώνται από την υποκείμενη αιτία και τη σοβαρότητα της αύξησης.

Τα πιο αποτελεσματικά και συχνά συνταγογραφούμενα φάρμακα για την υψηλή προλακτίνη είναι οι αγωνιστές ντοπαμίνης, όπως η βρωμοκρυπτίνη (Parlodel) και η καβεργολίνη (Dostinex). Αυτά τα φάρμακα μιμούνται την ντοπαμίνη και είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά για τα προλακτινώματα. Η καβεργολίνη προτιμάται συχνά λόγω λιγότερων παρενεργειών και της λιγότερο συχνής δοσολογίας.

Εάν η αιτία είναι ο υποθυρεοειδισμός, η υποκατάσταση της θυρεοειδικής ορμόνης (λεβοθυροξίνη, T4, Thyro-4, Euthyrox, κα) μπορεί να χαμηλώσει την προλακτίνη.

Σε σπάνιες περιπτώσεις όπου υπάρχει προλακτίνωμα μεγάλο σε όγκο ή εάν δεν ανταποκρίνεται στη φαρμακευτική αγωγή, μπορεί να χρειαστεί χειρουργική αφαίρεση.

Ενώ τα φάρμακα είναι συχνά απαραίτητα όταν υπάρχει μεγάλη αύξηση στην προλακτίνη, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση της ελαφρώς αυξημένης προλακτίνης ή στην γενικότερη υποστήριξη της θεραπείας:

• Μειώστε το άγχος: το χρόνιο στρες και άγχος αυξάνουν την κορτιζόλη, η οποία μπορεί να αυξήσει την προλακτίνη. Πρακτικές όπως η γιόγκα, ο διαλογισμός, οι βαθιές αναπνοές και ο χρόνος στη φύση μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση του άγχους.
• Χαμηλής έντασης άσκηση: τακτική και μέτρια άσκηση όπως το περπάτημα, το κολύμπι ή η γιόγκα.
• Ύπνος: εξασφαλίστε καλής ποιότητας ύπνο, καθώς η στέρηση ύπνου μπορεί να αυξήσει την προλακτίνη.
• Αποφύγετε το αλκοόλ: το αλκοόλ και ειδικά η μπύρα, μπορεί να αυξήσουν την προλακτίνη και θα πρέπει να περιορίζεται ή να αποφεύγεται.

Ορισμένα συμπληρώματα διατροφής και βιταμίνες μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της προλακτίνης:

• Βιταμίνη Β6: η πυριδοξίνη συμμετέχει στην παραγωγή ντοπαμίνης, η οποία βοηθά στη μείωση της προλακτίνης. Τροφές πλούσιες σε Β6 περιλαμβάνουν το ψάρι, το κοτόπουλο, τις μπανάνες, τα αβοκάντο, τα ρεβίθια και τις πατάτες.
• Βιταμίνη Ε: μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της προλακτίνης, αλλά οι υψηλές δόσεις μπορεί να προκαλέσουν παρενέργειες, γι' αυτό συμβουλευτείτε τον γιατρό σας πριν από τη λήψη συμπληρωμάτων.
• Ψευδάργυρος: η έλλειψή ψευδάργυρου συνδέεται με αυξημένη προλακτίνη. Καλές πηγές περιλαμβάνουν τα στρείδια, το βοδινό κρέας, τους κολοκυθόσπορους και τα ρεβίθια.

Υποπρολακτιναιμία

Είναι επίσης πιθανό να έχετε πολύ χαμηλά επίπεδα προλακτίνης, μια κατάσταση γνωστή ως υποπρολακτιναιμία. Βέβαια, αυτή παρατηρείται εξαιρετικά σπάνια, αλλά μπορεί να συμβεί σε ανθρώπους με υποενεργή υπόφυση. Αυτή η κατάσταση παρατηρείται συνήθως σε γυναίκες μετά την εγκυμοσύνη, οι οποίες δεν μπορούν να παράγουν αρκετό γάλα. Δεν υπάρχουν άλλες αποδεδειγμένες επιπτώσεις στην υγεία λόγω μειωμένης προλακτίνης. Οι επιστήμονες μελετούν αν τα χαμηλά επίπεδα προλακτίνης μπορούν να μειώσουν την  ανοσολογική απόκριση.