Νους ο κυβερνήτης – θεραπεία

Νους ο κυβερνήτης - θεραπεία

Η περίπλοκη αλληλεπίδραση ανάμεσα στον εγκέφαλο, στις πεποιθήσεις, στον τρόπο σκέψης και στα τραύματα του παρελθόντος διαμορφώνει την πορεία της ζωής μας. Ο νους είναι κυβερνήτης και καθορίζει τη ζωή μας. Πλέον στις μέρες μας γνωρίζουμε ότι ο εγκέφαλος δεν είναι ένα στατικό όργανο αλλά ένα δυναμικό, προσαρμόσιμο σύστημα. Σύμφωνα με τις αρχές της νευροπλαστικότητας, ο εγκέφαλος συνεχώς προσαρμόζεται ανάλογα με τις εμπειρίες που βιώνουμε. Αυτή η προσαρμοστικότητα σημαίνει ότι οι θετικές και οι αρνητικές εμπειρίες αφήνουν το αποτύπωμα τους στο νευρικό μας σύστημα, και επηρεάζουν τον τροπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας και τον κόσμο. 

Πεποιθήσεις 

Οι πεποιθήσεις μας, συνειδητές και υποσυνείδητες, αποτελούν ένα πανίσχυρο φίλτρο μέσα από το οποίο ερμηνεύουμε την πραγματικότητα. Αυτές οι πεποιθήσεις συχνά σχηματίζονται νωρίς στη ζωή μας, και επηρεάζονται από την οικογένεια, την κουλτούρα, την εκπαίδευση και από σημαντικά συναισθηματικά γεγονότα. Για παράδειγμα, αν ένα παιδί συνεχώς είναι αποδέκτης κριτικής ή παραμέλησης, μπορεί να εσωτερικεύει την πεποίθηση ότι δεν έχει αξία ή ότι είναι αβοήθητο.

Αυτές οι βαθιές πεποιθήσεις γίνονται τα φίλτρα μέσα από τα οποία ερμηνεύει τις μελλοντικές εμπειρίες, και επηρεάζουν τη διάθεση, την αυτοεκτίμηση, τις σχέσεις και ακόμη και υγεία. Ουσιαστικά, οι πεποιθήσεις δεν είναι απλώς αφηρημένες ιδέες, είναι ενσωματωμένες στον εγκέφαλο, και επηρεάζουν τις αυτόματες σκέψεις, τις συναισθηματικές αντιδράσεις και τις συμπεριφορές. 

Τραύματα του παρελθόντος 

Τα τραύματα του παρελθόντος, ειδικά τα τραύματα της παιδικής ηλικίας, έχουν σημαντική επίδραση στην ανάπτυξη του εγκεφάλου και στην ψυχολογική λειτουργία. Τα τραύματα αλλάζουν τη δομή και τη λειτουργία σημαντικών περιοχών του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη ρύθμιση των συναισθημάτων, στη μνήμη και στην ανίχνευση των κινδύνων.

Η αμυγδαλή, για παράδειγμα, μπορεί να γίνει πιο δραστήρια, και αυτό να οδηγεί σε άγχος και εγρήγορση, ενώ ο ιππόκαμπος και ο προμετωπιαίος φλοιός παρουσιάζουν μειωμένη ικανότητα συγκράτησης των αναμνήσεων και θέματα στον έλεγχο των συναισθημάτων. Αυτές οι αλλαγές μπορεί να επιμένουν για χρόνια, και διαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αντιδρούν στο στρες, δημιουργούν σχέσεις, και βλέπουν τον εαυτό τους. Τα τραύματα οδηγούν σε αρνητικές πεποιθήσεις, όπως τα συναισθήματα αδυναμίας ή την παρουσία ελαττωμάτων. 

Τρόπος σκέψης 

Ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε επηρεάζεται βαθιά από αυτές τις πεποιθήσεις και την προγνωστική φύση του εγκεφάλου. Οι μελέτες δείχνουν ότι ο εγκέφαλος μας δεν λαμβάνει παθητικά πληροφορίες από το περιβάλλον, αντιθέτως προβλέπει και ερμηνεύει τις εμπειρίες σύμφωνα με τα βιώματα του παρελθόντος. Αυτή η προγνωστική διαδικασία σημαίνει ότι δυο άνθρωποι μπορεί να  έχουν ζήσει το ίδιο ακριβώς γεγονός με τελείως διαφορετικό τρόπο, ανάλογα με τις εμπειρίες τους και τις πεποιθήσεις τους.

Όταν υπάρχει αναντιστοιχία ανάμεσα στις προσδοκίες και στην πραγματικότητα, που ονομάζεται “σφάλμα πρόβλεψης”, ο εγκέφαλος έχει την ικανότητα να επικαιροποιήσει τις υποθέσεις του. Αυτή είναι η βάση της θεραπευτικής αλλαγής: η δημιουργία νέων, διορθωτικών εμπειριών, σε περιβάλλον ασφαλείας και υποστήριξης, όπου ένα άτομο θα μπορεί να αναθεωρήσει τις παλιές του πεποιθήσεις και να δημιουργήσει νέα, πιο υγιή μοτίβα σκέψης και συναισθήματα. 

Νευροπλαστικότητα του εγκεφάλου και ψυχοθεραπεία 

Οι προσεγγίσεις όπως η ψυχοθεραπεία, το EMDR, εκμεταλλεύονται την νευροπλαστικότητα του εγκεφάλου για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να επεξεργαστούν τα τραύματα, να αλλάξουν τις περιοριστικές τους πεποιθήσεις και τον τρόπο σκέψης. Μέσα από επαναλαμβανόμενη εξάσκηση και ενδοσκόπηση, είναι δυνατό να αναδιαμορφώσουν τον εγκέφαλο, να ενισχύσουν την ψυχική τους ανθεκτικότητα και να καλλιεργήσουν μια πιο υγιή αίσθηση για τον εαυτό τους. 

Η ψυχοθεραπεία είναι η πιο αποτελεσματική επιλογή για τους ανθρώπους που θέλουν να κατανοήσουν τον εαυτό τους, να επουλωθούν από το συναισθηματικό πόνο και να κάνουν μια ουσιαστική αλλαγή στη ζωή τους. Στον πυρήνα της, η ψυχοθεραπεία δεν βοηθά απλά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων, είναι μια διαδικασία που δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να εξερευνήσουν και να μεταμορφώσουν τις βαθιά ριζωμένες αρνητικές και περιοριστικές πεποιθήσεις που συχνά διαμορφώνουν τις εμπειρίες τους και περιορίζουν τις δυνατότητες τους. 

Οι αρνητικές και περιοριστικές πεποιθήσεις είναι εσωτερικευμένα μηνύματα ή υποθέσεις για τον εαυτό, τους άλλους ή τον κόσμο. Αυτές οι πεποιθήσεις μπορούν να αναπτυχθούν λόγω εμπειριών στην πρώιμη παιδική ηλικία, πολιτισμικών επιρροών, ψυχικών τραυμάτων ή επαναλαμβανόμενων αρνητικών εμπειριών. Κοινά παραδείγματα περιλαμβάνουν σκέψεις όπως “Δεν είμαι αρκετά καλός”, “Πάντα αποτυγχάνω”, “Δεν αξίζω την ευτυχία”. Με τον καιρό αυτές οι πεποιθήσεις γίνονται αυτόματες και έντονες, καθοδηγούν τις επιλογές, επηρεάζουν τις σχέσεις και τροφοδοτούν τον κύκλο του άγχους, της κατάθλιψης και της χαμηλής αυτοεκτίμησης. 

Η ψυχοθεραπεία προσφέρει ένα ασφαλές περιβάλλον εμπιστοσύνης στο οποίο οι άνθρωποι μπορούν να εξερευνήσουν αυτές τις πεποιθήσεις με την καθοδήγηση του ψυχοθεραπευτή. Μέσα από την θεραπευτική σχέση, οι θεραπευόμενοι ενθαρρύνονται να εξερευνήσουν την προέλευση των πεποιθήσεων τους, να αναγνωρίσουν πως αυτά τα μοτίβα επηρεάζουν τη ζωή τους και να ξεκινήσουν να αμφισβητούν την εγκυρότητα τους. Αυτή η διαδικασία ενδοσκόπησης είναι ουσιαστική επειδή πολλές αρνητικές πεποιθήσεις λειτουργούν κάτω από τη συνειδητή επίγνωση, διαμορφώνουν τος σκέψεις και τις συμπεριφορές με τρόπους που ενισχύουν την αρχική αφήγηση. 

Ένα κεντρικό στοιχείο της ψυχοθεραπείας είναι η προσπάθεια αναθεώρησης αυτών των πεποιθήσεων. Ως ψυχοθεραπευτής εφαρμόζω πολλές τεχνικές για να βοηθήσω τους θεραπευόμενους να αναγνωρίσουν την διαστρεβλωμένη σκέψη τους κάτω από τις περιοριστικές πεποιθήσεις. Εξετάζοντας τα στοιχεία που είναι ενάντια σε αυτές τις σκέψεις, οι θεραπευόμενοι μαθαίνουν να έχουν μια πιο ισορροπημένη και ρεαλιστική οπτική. Αυτή η διαδικασία είναι ένα πανίσχυρο εργαλείο για την επούλωση. Ένα άτομο που αρχίζει να έχει πιο υγιείς πεποιθήσεις, βιώνει μια αλλαγή στις συναισθηματικές αντιδράσεις και στις συμπεριφορές, με αποτέλεσμα να έχει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και ψυχική ανθεκτικότητα. 

Η αλλαγή είναι μια δύσκολη διαδικασία 

Η διαδικασία αλλαγής των αρνητικών πεποιθήσεων είναι σταδιακή και απαιτεί υπομονή, αυτοσυμπόνια και επιμονή. Η ψυχοθεραπεία είναι συνοδοιπόρος σε αυτό το ταξίδι και προσφέρει συνεχή ενθάρρυνση και υποστήριξη, ώστε να αντιμετωπίσουν οι άνθρωποι κάθε δυσκολία που θα προκύψει. Με τον καιρό, καθώς οι νέες πεποιθήσεις γίνονται πιο βαθιές, τα άτομα βρίσκουν τον εαυτό τους πιο πρόθυμο να πάρει ρίσκα, να θέτει στόχους και να δημιουργεί αυθεντικές σχέσεις. 

Τα στοιχεία δείχνουν ότι η ψυχοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει μετρήσιμες αλλαγές στη λειτουργία του εγκεφάλου, πράγμα που δείχνει την αξιοθαύμαστη ικανότητα του εγκεφάλου να εξελίσσεται και να προσαρμόζεται. Ο νέος τρόπος σκέψης και συμπεριφοράς μπορεί να οδηγεί σε αλλαγές που διαρκούν στα νευρικά μονοπάτια, και έτσι οι θετικές πεποιθήσεις και συμπεριφορές είναι αυτόματες. 

Η επίδραση της αλλαγής των αρνητικών πεποιθήσεων μέσω της ψυχοθεραπείας επεκτείνεται πέρα από την ανακούφιση των συμπτωμάτων. Ενθαρρύνει τους ανθρώπους να απελευθερωθούν από τα βάρη του παρελθόντος, να αναγνωρίσουν τις δυνάμεις τους και να βλέπουν τη ζωή με νέα οπτική. Με αυτή τη λογική, η ψυχοθεραπεία δεν είναι απλά μια θεραπεία για το συναισθηματικό στρες, αλλά ένας καταλύτης για την προσωπική εξέλιξη.