Η ολιστική ψυχιατρική – ψυχοθεραπεία μπορεί να θεωρηθεί ως ένας κλάδος της ψυχιατρικής που βασίζεται στις αρχές της ολιστικής ιατρικής, σύμφωνα με την οποία ένα άτομο αντιμετωπίζεται σαν ολότητα. Θεωρείται ότι το σώμα, το μυαλό και τα συναισθήματα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα. Επομένως, στη θεραπεία των ψυχικών νόσων, η ολιστική ψυχιατρική και ένας ολιστικός ψυχίατρος βλέπει τη συνολική εικόνα και όχι μονάχα τα συμπτώματα και τις διαγνώσεις.
Δυστυχώς στις μέρες μας υπάρχουν πολλοί ψυχίατροι, που βασίζονται αποκλειστικά στην συνταγογράφηση φαρμάκων για τη θεραπεία. Ένας ολιστικός-εναλλακτικός ψυχίατρος χρησιμοποιεί φάρμακα μόνο σαν την τελευταία επιλογή, λόγω των παρενεργειών των φαρμάκων. Επίσης, ενώ τα φάρμακα στις περισσότερες περιπτώσεις μπορούν να ανακουφίσουν τα συμπτώματα μια ψυχικής διαταραχής, δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν την ρίζα των προβλημάτων. Η καταστολή των συμπτωμάτων οδηγεί:
(α) σε λανθασμένη εντύπωση τους ασθενείς ότι έχουν “θεραπευτεί”
(β) σε σωματική και ψυχική εξάρτηση από τα φάρμακα. Επίσης, οι παρενέργειες αυτών των φαρμάκων μπορεί να προκαλέσουν άλλα προβλήματα, που οδηγούν σε ένα φαύλο κύκλο χρήσης φαρμάκων
(γ) οι άνθρωποι δεν αναλάβουν την ευθύνη της ζωής τους και δεν κινητοποιούνται για να κάνουν αλλαγές σε τομείς της ζωής τους που τους στεναχωρούν.
Η ολιστική ψυχιατρική δεν θεωρεί ότι οι ψυχικές διαταραχές προκαλούνται απλά και μόνο λόγω έλλειψης κάποιας συγκεκριμένης ουσίας. Σαφώς και εκφράζεται βιοχημικά η παθολογία (πχ με την έλλειψη σεροτονίνης), αλλά αυτό είναι μέρος ενός μηχανισμού, και όχι η πραγματική αιτία και το σύνολο της διαταραχής.
Ένας ολιστικός ψυχίατρος μπορεί να χρησιμοποιήσει και μεθόδους της συμβατικής ψυχιατρικής, αλλά βασίζεται και στην ψυχοθεραπεία καθώς και σε εναλλακτικές μεθόδους θεραπείας, όπως τα συμπληρώματα διατροφής, η ομοιοπαθητική, ο βελονισμός και άλλες μη-επεμβατικές μέθοδοι, τη σωστή διατροφή και την άσκηση, την ψυχοθεραπεία, το EMDR (μορφή ολιστικής ψυχοθεραπείας για τα ψυχικά τραύματα), κα. Το θεραπευτικό πλάνο είναι εξατομικευμένο, ανάλογα με τις ανάγκες του ασθενή.
Οι ασθενείς αναλαμβάνουν ενεργό ρόλο στα προβλήματά τους για να μπορέσουν τελικά να ανακτήσουν τον έλεγχο της ζωής τους. Η διατροφή του ασθενή, η συνολική σωματική κατάσταση, η ψυχική υγεία και η συναισθηματική κατάσταση εξετάζονται πριν σχεδιαστεί το θεραπευτικό πλάνο. Το αντικείμενο της ολιστικής ψυχιατρικής είναι να υποστηρίξει την εγγενή ικανότητα του σώματος να θεραπευτεί από μόνο του, απομακρύνοντας τα βιολογικά και ψυχολογικά εμπόδια που εμποδίζουν την ανάρρωση.
Η ολιστική ψυχιατρική μπορεί να έχει οφέλη στις ακόλουθες περιπτώσεις:
Η ολιστική ψυχιατρική είναι λοιπόν μια ολιστική προσέγγιση για την υγεία, που βασίζεται σε συμβατικές και εναλλακτικές θεραπείες για την θεραπεία των ψυχιατρικών διαταραχών. Οι εξατομικευμένες θεραπευτικές επιλογές σχεδιάζονται ώστε να ταιριάζουν σε κάθε άτομο και έτσι να ενισχυθεί η αυτογνωσία και η αυτοφροντίδα.