Ψυχολογική βία

Ψυχολογική βία 

Η ψυχολογική βία περιλαμβάνει πολλές στρατηγικές που χρησιμοποιούν οι κακοποιητές για να έχουν τον έλεγχο και την εξουσία στα θύματα τους. Αυτές οι στρατηγικές στοχεύουν σε διαφορετικά στοιχεία όπως η αυτοπεποίθηση, η αυτοεκτίμηση, η εικόνα για τον εαυτό, η αντίληψη για τον κόσμο, τα συναισθήματα, οι σκέψεις και η ψυχική υγεία. Με αυτό τον τρόπο, ένα κακοποιητικό άτομο αποσταθεροποιεί και αποδυναμώνει το θύμα, και έτσι είναι πιο εύκολο να έχει τον έλεγχο. 

Μορφές ψυχολογικής βίας

1. Love bombing

Το Love bombing περιλαμβάνει χειρονομίες και κοπλιμέντα, στοργή, προσοχή, εκτίμηση, δώρα και κινήσεις αγάπης, στην αρχή μια σχέσης. Ο στόχος του κακοποιητή ειναι να δημιουργήσει μια έντονη συναισθηματική σύνδεση και έπειτα σημαντικές δεσμεύσεις από την πλευρά του θύματος. Ο κακοποιητής μπορεί να απαιτεί μια αίσθηση αμοιβαιότητας και να καλλιεργεί ένα αίσθημα χρέους στο θύμα. Το Love bombing συνήθως συμβαίνει στην αρχή μιας σχέσης, αλλά μπορεί κάποιος να το χρησιμοποιήσει οποιαδήποτε στιγμή, όταν το θύμα αρχίζει να αναρωτιέται για τη σχέση, μετέ απο ένα αρκετά βίαιο συμβάν. 

2. Gaslighting

Το  Gaslighting είναι μια μορφή ψυχολογικής χειραγώγησης όπου ο κακοποιητής προσπαθεί να  επιβάλει μια ψευδή εκδοχή της πραγματικότητας στο θύμα. Για να το επιτύχει αυτό, μπορεί να υποτιμά την αντίληψη του θύματος (Υπερβάλλεις ξανά! Δεν φώναξα καν!), να αμφισβητεί τη μνήμη του θύματος (Δεν συνέβη έτσι όπως το λες! Απλά θυμάσαι ότι σε βολεύει!), να απορρίπτει την πραγματικότητα (Ήταν απλώς ένα αστείο!). Ένα κακοποιητικό άτομο μπορεί να αρνείται ότι ένα γεγονός συνέβη πραγματικά ή κάτι που είπε, όταν στην πραγματικότητα το έκανε (Δεν σου είπα ποτέ κάτι τέτοιο! Εσύ το συμπέρανες!). Επίσης, ένα κακοποιητικό άτομο μπορεί να ισχυρίζεται ότι ένα γεγονός συνέβη ή ότι είπε κάτι που δεν έχει γίνει ποτέ (Εσύ μου είπε ότι συμφωνείς!Πως το ξέχασες!). 

3. Negging

Το Negging είναι η συγκάλυψη μιας προσβολής ή κριτικής σε μια φράση που εκ πρώτης όψεως φαίνεται να είναι κομπλιμέντο. Αυτή η τακτική χρησιμοποιείται για να αποσταθεροποιήσει το θύμα, ώστε να αμφιβάλλει για τον εαυτό του ώστε ο κακοποιητής να έχει τον έλεγχο. Μπορεί να περιλαμβάνει όμορφες φράσεις, με μια δόση ειρωνείας ή σαρκασμού, πράγμα που δείχνει ότι ο άλλος σκέφτεται ακριβώς το αντίθετο από αυτό που λέει.

Το Negging μπορεί να έχει τη μορφή σύγκρισης (Είσαι πραγματικά όμορφη αλλά δεν θα πρέπει να δεις ποτέ την πρώην μου), ψεύτικων κοπλιμέντων (Είσαι πολύ πιο έξυπνη από όσο πίστευα), ψευδούς εποικοδομητικής κριτικής (Είσαι αρκετά καλή στο σκι, αλλά σίγουρα μπορείς να δεις εμένα για να βελτιωθείς) ή παραπλανητικών μηνυμάτων (Η μαμά μου λέει ότι έχεις το κατάλληλο σώμα για να κανείς παιδιά). Το Negging μπορεί να οδηγεί σε αρνητικές αντιδράσεις από την πλευρά του θύματος, αλλά ο κακοποιητής έχει την ευκαιρία να το κάνει να αμφιβάλλει για τα γεγονότα (είμαι πολύ ευγενικός, πάντα σου κάνω κοπλιμέντα). 

4. Συναισθηματική χειραγώγηση 

Η συναισθηματική χειραγώγηση είναι μια μορφή ψυχολογικής βίας που περιλαμβάνει την επιρροή στα συναισθήματα ενός ατόμου με σκοπό να είναι υπό έλεγχο. Ένα κακοποιητικό άτομο προσπαθεί να δημιουργήσει συναισθήματα φόβου, τρόμου, πόνου, ντροπής, θυμού ώστε το θύμα να κάνει ότι θέλει ο κακοποιητής, να χάσει την αξιοπιστία του ή να μην έχει καμία εξουσία στην κατάσταση. Ο κακοποιητής μπορεί να χρησιμοποιεί πολλές τακτικές για να το καταφέρει αυτό όπως οι απειλές, οι προσβολές, η υποτίμηση, οι κατηγορίες, ο εξευτελισμός, η ταπείνωση. 

5. Αδιαφορία 

Μια άλλη μορφή ψυχολογικής βίας είναι η αδιαφορία,  μια μορφή συναισθηματικής στέρησης. Η αδιαφορία σημαίνει ότι ο κακοποιητής αρνείται τη στοργή , την αγάπη, την υποστήριξη, την εκτίμηση από το θύμα με σκοπό τον έλεγχο και την τιμωρία. Ο κακοποιητής μπορεί να περιφρονεί τις συναισθηματικές ανάγκες του θύματος, να το αγνοεί ή να του στερεί την συναισθηματική σύνδεση. Ο κακοποιητής μπορεί αργότερα να ανταμείψει την υποτακτική συμπεριφορά του θύματος δείχνοντας του στοργή. 

6. Κοινωνικός περιορισμός 

Οι κακοποιητικοί σύντροφοι συχνά προσπαθούν να απομονώσουν τα θύματα τους, περιορίζουν την επαφή με την οικογένεια τους ώστε να νιώθουν ψυχικά αδύναμα. Τα θύματα καταλήγουν να μην έχουν σχέσεις που να τους δίνουν δύναμη, υποστήριξη και αγάπη, ώστε να μπορέσουν να δουν την κατάσταση καθαρά. Μαζί με την απομόνωση, οι κοινωνικοί περιορισμοί μπορεί να έχουν την μορφή του αποκλεισμού, π.χ. ένας σύντροφος μπορεί να αποκλείει το θύμα από συγκεκριμένους κοινωνικούς κύκλους όπου το θύμα κανονικά θα ήταν ευπρόσδεκτο (οικογένεια, φίλοι), συχνά χειραγωγώντας τα άτομα αυτών των κύκλων ενάντια στο θύμα.

Ο κακοποιητής μπορεί να χρησιμοποιεί αυτό τον αποκλεισμό για την συναισθηματική χειραγώγηση του θύματος, προκαλώντας του συναισθήματα ταπείνωσης και απόρριψης. Το θύμα στη συνέχεια διακινδυνεύει τον αυτοαποκλεισμό για να αποφύγει να νιώσει αυτά τα συναισθήματα, τα οποία συμβάλλουν στην απομόνωση και σε ένα φαύλο κύκλο. 

7. Στέρηση ύπνου 

Ένα κακοποιητικό άτομο μπορεί να στερεί τον ύπνο από το θύμα, με σκοπό να είναι πιο ευάλωτο. Ο κακοποιητής μπορεί να ξυπνά το θύμα μόλις αποκοιμηθεί, να αρνείται να το αφήσει να κοιμηθεί πριν λύσουν τις διαφωνίες τους (που ξεκινούν την ώρα του ύπνου) ή το ξυπνά συνεχώς στη διάρκεια της νύχτας. Μπορεί επίσης να απαιτήσει από τη σύντροφό του να συμμορφώνεται με το πρόγραμμα ύπνου του, χωρίς να λαμβάνει υπόψη την πραγματικότητα του θύματος. Το θύμα νιώθει αδύναμο λόγω στέρησης ύπνου, ειδικά αν πρέπει να κοιμάται στις 3:00 π.μ. και να ξυπνά στις 6:00 π.μ. για να πάνε τα παιδιά στο σχολείο και να πάει για δουλειά. Το θύμα χάνει την αντοχή του και νιώθει αδύναμο, ψυχολογικά και σωματικά. 

8. Άρνηση, Επίθεση, Αντιστροφή θύτη και θύματος 

Αυτή είναι μια πολύ συνηθισμένη τακτική όπου ο θύτης αποδίδει στο θύμα το ρόλο του θύτη και  ο θύτης παίρνει  το ρόλο του θύματος. Για να το επιτύχει αυτό χρησιμοποιεί πολλές από τις συνέπειες της βίας που έχει ασκήσει στο θύμα για να το δυσφημίσουν και να το κάνουν να μοιάζει επιθετικό, ασταθές και βίαιο: ο θυμός, οι αμυντικές συμπεριφορές και πολλές εκδηλώσεις του μετατραυματικού στρες, όπως η δυσπιστία και η ευερεθιστότητα. 

Αυτή η στρατηγική βοηθά το θύτη να έχει εξουσία και έλεγχο πάνω στο θύμα, να χειραγωγεί την αντίληψη του (το θύμα νιώθει υπεύθυνο, και βλέπει τον εαυτό του ως κακοποιητικό), καθώς και τις αντιλήψεις όσων βρίσκονται κοντά τους και διάφοροι άνθρωποι που εμπλέκονται στην κατάσταση (αστυνομία, ψυχολόγοι, δικηγόροι). Ο κακοποιητής απειλεί το θύμα με νομικές κινήσεις, σε περίπτωση που επιλέξει να φύγει ή να υποβάλει καταγγελία. Αυτή η τακτική είναι πολύ συχνή και οδηγεί στην εντύπωση ότι υπάρχουν σοβαρές συγκρούσεις ανάμεσα σε δυο συντρόφους. 

Συνέπειες ψυχολογικής βίας 

Οι επιδράσεις της ψυχολογικής βίας στα θύματα είναι πολύ σημαντικές. Νιώθουν σύγχυση, αμφιβάλλουν για τη μνήμη τους ή την αντίληψη τους, νιώθουν ότι αντιδρούν υπερβολικά ή είναι πολύ ευαίσθητα. Νιώθουν έντονο συναισθηματικό άγχος, θυμό, ή είναι αποσυνδεδεμένα από τα συναισθήματα τους και νιώθουν κατάθλιψη. Μπορεί να αισθάνονται σύγχυση για όσα σκέφτονται, νιώθουν ή θέλουν και έτσι είναι δύσκολο να εμπιστευτούν τον εαυτό τους, πράγμα το  οποίο είναι καταστροφικό για την ψυχική τους υγεία.