Θετικά συναισθήματα
Στις μέρες μας όλο και περισσότεροι ψυχοθεραπευτές επικεντρώνονται στα βοηθητικά και υγιή χαρακτηριστικά και όχι στα προβλήματα. Η θετική ψυχολογία είναι μια νέα προσέγγιση στον τρόπο σκέψης και στις συμπεριφορές ώστε να ενισχύσουμε τα υγιή χαρακτηριστικά μας. Όλοι μας είμαστε ικανοί να έχουμε θετικά συναισθήματα, αλλά είναι ανάγκη να μάθουμε να τα βρίσκουμε μέσα μας.
Οι ψυχίατροι-ψυχοθεραπευτές καλούνται να αντιμετωπίσουν πολλές ψυχικές διαταραχές όπως η κατάθλιψη, οι φοβίες, το άγχος. Στο παρελθόν κανείς δεν έδινε σημασία στα θετικά συναισθήματα και στις προσωπικές δυνατότητες όπως η ευτυχία, η αισιοδοξία, η αγάπη και η αντοχή.
Όταν οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν κάποιο θέμα ψυχικής υγείας, κατανοούν ποια θετικά συναισθήματα μπορούν να τους βοηθήσουν να τα ξεπεράσουν την κατάθλιψη ή κάποια μια ψυχοπιεστική κατάσταση. Η θετική ψυχολογία είναι πραγματικά μια προσπάθεια να κατανοήσουμε την φύση μας και τις δραστηριότητες που μας οδηγούν στην ευτυχία. Η κατανόηση των θετικών συναισθημάτων βοηθά στην αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών, στη βελτίωση της διάθεσης και στα καλύτερα αποτελέσματα.
Η σημασία των θετικών συναισθημάτων
Στην σύγχρονη ψυχοθεραπεία δίνουμε ολοένα και περισσότερη σημασία στα θετικά συναισθήματα όπως η χαρά, η ευγνωμοσύνη και η αγάπη. Τα θετικά συναισθήματα δεν αποτελούν απλώς ευχάριστες στιγμές, αλλά το θεμέλιο λίθο της ευτυχίας μας. Μας βοηθούν επίσης να γεμίσουμε θάρρος και αισιοδοξία, μας δίνουν τη δύναμη να αντέξουμε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε. Τα θετικά συναισθήματα λειτουργούν ως "βιταμίνες για την ψυχή" που ενισχύουν την ψυχολογική μας ανθεκτικότητα.
Τα θετικά συναισθήματα οδηγούν σε βιολογικές αλλαγές στο σώμα μας. Επηρεάζουν τις ορμόνες και την εγκεφαλική λειτουργία. Οι μελέτες δείχνουν ότι τα θετικά συναισθήματα διευρύνουν τον τρόπο σκέψης και δράσης των ανθρώπων, βοηθώντας τους να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικότερα το άγχος και την κατάθλιψη.
Τι είναι η θετική ψυχολογία;
Η θετική ψυχολογία συμπληρώνει και δεν αντικαθιστά στην παραδοσιακή ψυχοθεραπεία, της οποίας ο στόχος περιλαμβάνει την κατανόηση του εαυτού, την ανακούφιση του συναισθηματικού πόνου και την εκμάθηση νέων τρόπων διαχείρισης των προκλήσεων. Ενώ δουλεύετε για να μειώσετε τις ανεπιθύμητες σκέψεις ή συμπεριφορές, μπορείτε να μάθετε να ενισχύετε τα θετικά συναισθήματα. Όταν έχουμε να αντιμετωπίσουμε κάποιο θέμα χρειαζόμαστε περισσότερη ικανοποίηση, δέσμευση και χαρά όχι μόνο λιγότερη θλίψη και ανησυχία. Αντί να προσπαθούμε να διορθώσουμε όσα είναι λάθος, η θετική ψυχολογία προτείνει να ενισχύουμε τα ισχυρά μας χαρακτηριστικά.
Η ενίσχυση των θετικών συναισθημάτων μπορεί να φαίνεται προφανής στόχος, αλλά στην πραγματικότητα είναι ενάντια στην παράδοση. Πολλοί ψυχοθεραπευτές αντιμετωπίζουν με σκεπτικότητα την αισιοδοξία και την θεωρούν μια μορφή άρνησης της πραγματικότητας.
Οι μελέτες δείχνουν ότι η θετική ψυχολογία μπορεί να βοηθήσει σημαντικά τους ανθρώπους με κατάθλιψη. Τα θετικά συναισθήματα μπορεί να μην αποτελούν πάντα την θεραπεία αλλά είναι πιο υγιή από την θλίψη ή το θυμό. Η θετική ψυχολογία δεν θα αντικαταστήσει ποτέ τις άλλες προσεγγίσεις για τις ψυχικές διαταραχές. Αποτελεί μόνο ένα κομμάτι της θεραπείας.
Η θετική ψυχολογία είναι μια νέα ψυχολογική προσέγγιση. Δίνει έμφαση στις θετικές πτυχές της ζωής. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν τις ικανότητες, τις δυνάμεις, τα αισιόδοξα συναισθήματα. Αυτή η θεωρία βασίζεται στην πεποίθηση ότι η ευτυχία προκύπτει από συναισθηματικούς και ψυχικούς παράγοντες. Η θετική ψυχολογία βοηθά τους ανθρώπους να αναγνωρίσουν την ευτυχία σε κάθε στιγμή.
Πολλοί άνθρωποι που ξεκινούν ψυχοθεραπεία επιθυμούν να νιώθουν περισσότερη χαρά. Τα θετικά συναισθήματα βοηθούν στη διαδικασία της επούλωσης.
Τεχνικές της θετικής ψυχολογίας
Η θετική ψυχοθεραπεία είναι η εφαρμογή της θετικής ψυχολογίας στην ψυχοθεραπευτική διαδικασία. Βασίζεται στην ιδέα ότι η ευτυχία αποτελείται από τρία βασικά στοιχεία:
- Τα θετικά συναισθήματα
- Τη δέσμευση
- Το νόημα
Η θετική ψυχολογία είναι σχεδιασμένη ώστε να ενισχύει ένα ή περισσότερα από αυτά τα στοιχεία. Οι άνθρωποι που κάνουν ψυχοθεραπεία συχνά ενθαρρύνονται να κρατούν ένα ημερολόγιο ευγνωμοσύνης. Με αυτό τον τρόπο υπενθυμίζουν συνεχώς στον εαυτό τους τα θετικά γεγονότα και τα κατορθώματα κάθε ημέρας.
Πώς βοηθά η θετική ψυχολογία;
Όλοι είμαστε προγραμματισμένοι να δίνουμε περισσότερη σημασία στις αρνητικές εμπειρίες. Αυτός είναι συχνά ο κανόνας και για αυτό οι άνθρωποι που ξεκινούν ψυχοθεραπεία δεν γνωρίζουν ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την ευτυχία τους. Αυτή η αντίθεση μπορεί να οφείλεται στην λανθασμένη αντίληψη. Ένα άτομο μπορεί να μην έχει την ικανότητα να αναγνωρίσει συγκεκριμένα συναισθήματα στη διάρκεια μιας εμπειρίας. Αλλά μπορεί να αναγνωρίσει τα συναισθήματα όταν το γεγονός περάσει. Η θετική ψυχολογία έχει ως στόχο να αποσπάσει την προσοχή, τις προσδοκίες και την μνήμη μακριά από τα αρνητικά. Επικεντρώνεται στα θετικά σαν μια προσπάθεια να επιτευχθεί η ισορροπία.
Η θετική ψυχολογία έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη νέων μεθόδων, που είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης και του άγχους. Μερικές φορές οι μελέτες δείχνουν ότι η έλλειψη θετικότητας συμβάλλει στην χαμηλή διάθεση ή στην κατάθλιψη. Ωστόσο, η κατάθλιψη δεν εμφανίζεται εξαιτίας αυτής της έλλειψης. Επίσης η θετική ψυχολογία επικεντρώνεται στις δυνάμεις και στα θετικά συναισθήματα.
Ευτυχία
Η ευτυχία είναι μια κατάσταση που δύσκολα μπορεί να οριστεί. Η θετική ψυχολογία αναγνωρίζει τρία βασικά στοιχεία της ευτυχίας που περιλαμβάνουν τα βραχυπρόθεσμα συναισθήματα χαράς και ευχαρίστησης, τη δέσμευση με τους άλλους και το νόημα στη ζωή. Οι πιο ικανοποιημένοι άνθρωποι έχουν ως στόχο τα τρία παραπάνω στοιχεία, και δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στα δύο τελευταία.
Η θετική ψυχολογία πιστεύει ότι η ευτυχία είναι πολλά περισσότερα από την χαρά. Η ευτυχία στην πραγματικότητα παρακινεί ένα άτομο να είναι πιο δημιουργικό, παραγωγικό, επιτυχημένο, και υγιές. Τα θετικά συναισθήματα αποτελούν το θεμέλιο λίθο της ευτυχίας.
Οι μελέτες γύρω από την θετική ψυχολογία έχουν οδηγήσει στην ανακάλυψη νέων στοιχείων για την ευτυχία. Η ευτυχία δεν έχει να κάνει με τον πλούτο. Φυσικά υπάρχουν δραστηριότητες όπως τα ψώνια ή ένα γεύμα σε ένα καλό εστιατόριο που προσφέρουν ικανοποίηση αλλά δεν συμβάλλουν στην μακροχρόνια ευτυχία. Τα χόμπι προσφέρουν χαρά και ικανοποίηση. Το μυαλό μένει συγκεντρωμένο σε ότι κάνετε και ο χρόνος απλά κυλά. Όσο περισσότερες τέτοιες στιγμές έχετε στη ζωή σας τόσο το καλύτερο.
Η θετικότητα στην πράξη
Υπάρχουν συγκεκριμένα πράγματα που μπορείτε να κάνετε ώστε να ενισχύσετε τα θετικά συναισθήματα:
- Εκφράστε την ευγνωμοσύνη σας. Γράψτε σε ένα ημερολόγιο όλα όσα σας κάνουν να νιώθετε ευγνωμοσύνη.
- Κάντε μια λίστα με τα πιο ουσιαστικά και ευχάριστα πράγματα για εσάς. Δραστηριότητες που σας κάνουν χαρούμενους. Καθορίστε το χρόνο που θα αφιερώνετε σε αυτές τις δραστηριότητες. Με αυτό τον τρόπο αυξάνετε τα θετικά συναισθήματα.
- Ποτέ μην αφήνετε μια κρίση να πάει χαμένη. Να θυμάστε όσα μάθατε μέσα από τις δυσκολίες και αυτό θα σας βοηθήσει να εκτιμήσετε τη ζωή που έχετε τώρα.
- Βρείτε χρόνο για άσκηση ή για κάποιο χόμπι σας, 2-3 φορές την εβδομάδα. Μπορείτε για παράδειγμα να κάνετε 30 λεπτά άσκηση την ημέρα.
- Δημιουργήστε ένα προσωπικό πίνακα ευτυχίας. Σε αυτόν μπορεί να περιλαμβάνονται οι άνθρωποι που νοιάζονται για εσάς και την ευεξία σας, που σας κρατούν προσηλωμένους στους στόχους σας.
- Ρίξτε τους ρυθμούς σας. Η ηρεμία βοηθά στην ευτυχία σας.
Τα θετικά συναισθήματα συμβάλλουν στην ευτυχία σας
Τα θετικά συναισθήματα όπως η χαρά, η αγάπη και η ικανοποίηση είναι εξαιρετικής σημασίας για την ευεξία μας. Κάντε όσα σας γεμίζουν χαρά, μείνετε δεσμευμένοι σε αυτά και βρείτε το νόημα στη ζωή σας.
Η θετική ψυχολογία σε συνδυασμό με την κλασική ψυχοθεραπεία είναι αποτελεσματική στην μείωση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης.
Βιβλιογραφία:
- Seligman, M. E. P., & Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive psychology: An introduction. American Psychologist, 55(1), 5–14.
- Lyubomirsky, S., et al. (2005). Pursuing Happiness: The Architecture of Sustainable Change. Review of General Psychology, 9(2), 111–131.
- Snow, N. E. (2018). Positive psychology, the classification of character strengths and virtues, and issues of measurement. The Journal of Positive Psychology, 14(1), 20–31.
- Fredrickson, B. L. (2001). The role of positive emotions in positive psychology: The broaden-and-build theory of positive emotions. American Psychologist, 56(3), 218–226.
- Lim, W. L., & Tierney, S. (2022). The Effectiveness of Positive Psychology Interventions for Promoting Well-being of Adults Experiencing Depression Compared to Other Active Psychological Treatments. Journal of Happiness Studies, 24(1), 249–273.
- Alexander, R., et al. (2021). The neuroscience of positive emotions and affect: Implications for cultivating happiness and wellbeing. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 121, 220–249.