Ξεμάτιασμα και το “κακό μάτι”

Ξεμάτιασμα και το "κακό μάτι"

Σίγουρα σας έχει τύχει να σας κάνουν κάποιο κομπλιμέντο ή να αντιληφθείτε αδιάκριτα βλέμματα πάνω σας, τα οποία ουσιαστικά δεν επιθυμείτε. Γιατί συμβαίνει αυτό; Υπάρχει κάποια βαθιά ρίζα, που εξηγεί γιατί οι άνθρωποι νιώθουν ότι δεν μπορούν να δεχτούν απλώς ένα κομπλιμέντο; Πολλοί άνθρωποι φοβούνται το κακό μάτι. Το κακό μάτι είναι κάτι που μπορεί να επηρεάζει τους ανθρώπους χωρίς προφανή λόγο. Οι επιδράσεις του είναι πολλές. Κάποιοι άνθρωποι νιώθουν ζαλάδα, έχουν τάση για εμετό. Φυσικά, αποδέκτες του κακού ματιού δεν είναι μόνο οι άνθρωποι αλλά τα φυτά και τα ζώα. Όσο τρελό και αν ακούγεται, αρκετοί άνθρωποι πιστεύουν στο κακό μάτι.

Το ξεμάτιασμα και το κακό μάτι δεν έχουν κάποια επιστημονική εξήγηση, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν. Αρκετοί άνθρωποι που είναι αρνητικά προκατειλημμένοι με κάτι μπορεί να είναι πιο επιρρεπείς στο κακό μάτι. Επίσης, το κακό μάτι μπορεί να είναι σημάδι κακής τύχης.  Στην κουλτούρα μας το ξεμάτιασμα μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους όπως με το λάδι, το αλάτι. Βέβαια, δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ποιος έχει την ικανότητα να ματιάζει, και δεν υπάρχει κάποια σύνδεση ανάμεσα σε ένα βλέμμα και σε συγκεκριμένα γεγονότα. Όσο σκληρά και αν προσπαθήσει κάποιος δεν θα βρει επιστημονικά στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι υπάρχει το κακό μάτι.

Η ιστορία του κακού ματιού ξεκινά πολύ παλιά από τους Σουμέριους και μέχρι σήμερα συνεχίζει να υπάρχει στη Μεσόγειο. Υπάρχουν ιστορικά κείμενα που αναφέρουν το κακό μάτι όπως η Βίβλος, το Κοράνι και κάποια έργα του Σαίξπηρ. Καλό είναι να έχουμε στο μυαλό μας ότι το κακό μάτι δεν είναι μια παλιά προκατάληψη που αφορά μονάχα τους αρχαιολόγους. Το κακό μάτι συνεχίζει να είναι ένας πανίσχυρος παράγοντας που επηρεάζει τη συμπεριφορά εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο.

Το κακό μάτι είναι ένα από τα πιο σημαντικά σύμβολα της Ελληνικής λαογραφίας.

Συμβολισμός του κακού ματιού

Υπάρχουν αρκετές διαφορετικές θεωρίες που εξηγούν γιατί το κακό μάτι ακόμη υπάρχει στις μέρες μας. Στην περίπτωση του κακού ματιού , οι άνθρωποι πιστεύουν ότι από τη στιγμή που γίνονται αποδέκτες του κακού ματιού, τότε κάθε αρνητικό γεγονός που συμβαίνει είναι αποτέλεσμα αυτού. Μια άλλη θεωρία για το κακό μάτι προέρχεται από το κοινωνικό άγχος και την δυσπιστία προς τους αγνώστους.

Τι σημαίνει το κακό μάτι; Το κακό μάτι είναι η πεποίθηση ότι κάποια άτομα έχουν τη "δύναμη" να κοιτάζουν επίμονα άλλους ανθρώπους και αυτό να τους κάνει να νιώθουν άρρωστοι.

Είναι μια κατάρα, μια μυστική ενέργεια που προκύπτει από τα μάτια ενός άλλου ανθρώπου.

Μπορεί να είναι το αποτέλεσμα έντονου θαυμασμού, ζήλιας, και ειδικά οι όμορφες γυναίκες ή τα χαριτωμένα παιδιά είναι συχνά "θύματα" του κακού ματιού.

Ωστόσο, το μάτι υπάρχει σε διάφορα αντικείμενα (κοσμήματα) και υποτίθεται ότι απορροφά την κακή ενέργεια. Αποτελεί ένα όμορφο και δημοφιλές δώρο. Το ματάκι προστατεύει από το κακό το μάτι, σαν αόρατη ασπίδα.

Επίσης, σύμφωνα με την παράδοση κάποιος μπορεί να επηρεαστεί από το κακό το μάτι μόνο αν πιστεύει ότι υπάρχει.

Ιστορία του κακού ματιού

Το σύμβολο χρονολογείται στην εποχή του Χαλκού, περίπου το 1250 π.Χ. στην αρχαία Συρία και ήταν διαδομένο μέχρι την ανατολική Μεσόγειο. Ανάγεται στην ελληνική κλασική εποχή (6^ο αιώνα π.Χ.) στα αρχαιολογικά ευρήματα. Υπάρχουν πολλά σχέδια σε αγγεία που βρέθηκαν στην Αθήνα και στη Χαλκίδα.

Το μάτι ήταν ένα παγανιστικό σύμβολο και τα αγγεία χρησιμοποιούνταν για πόση καθώς είχαν ιδιότητες αποτροπής του κακού.  Αυτή η δεισιδαιμονία επέζησε μέσα στους αιώνες και είναι ακόμη μια γνωστή πεποίθηση στην Ελλάδα.

Ακόμη και η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία αποδέχεται το κακό μάτι (την βασκανία) και έχει προσευχές που βοηθούν.

Η αναφορά στο κακό μάτι υπάρχει εδώ και χιλιάδες χρόνια σε πολλά μέρη του κόσμου όπως η Μεσόγειος, ειδικά η Ιταλία, η Ελλάδα, οι Αραβικές χώρες, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ινδία, η Λατινική Αμερική και ειδικά η Βραζιλία.

Ποια είναι τα συμπτώματα από το κακό μάτι;

Σίγουρα κάποια στιγμή στη ζωή σας έχετε νιώσει το βλέμμα κάποιου και σκεφτήκατε ότι δεν θα συμβεί κάτι φοβερό. Ωστόσο, αυτός δεν είναι  κανόνας για όσους πιστεύουν στο κακό μάτι. Τα συμπτώματα από το κακό μάτι περιλαμβάνουν:

• Ξαφνικό πονοκέφαλο
• Ναυτία
• Υπνηλία
• Δύσπνοια
• Ανεξήγητο χασμουρητό

Προστασία από το κακό μάτι

Στην κλασική ταινία "Η Κυρά Μας Η Μαμή",  η μαμή χρησιμοποιεί φυλακτά και το ξεμάτιασμα για τη θεραπεία πάσας νόσου, και έρχεται σε σύγκρουση με το νέο γιατρό του χωριού και την ιατρική. Σύμφωνα με την παράδοση, υπάρχουν αρκετοί τρόποι για να προστατευτείτε από το κακό μάτι.

Πρόληψη του κακού ματιού: Στην ελληνική παράδοση υπάρχουν τα ματάκια, τα κοσμήματα που προστατεύουν από το κακό μάτι. Φυσικά, υπάρχουν και άλλοι τρόποι για να προστατευτείτε από το κακό μάτι. Για παράδειγμα, μπορείτε να φοράτε δύο κάλτσες με διαφορετικό χρώμα, ή να λείπει ένα κουμπί από το πουκάμισό σας, οτιδήποτε θα κάνει την εμφάνιση σας λιγότερο άξια θαυμασμού, και έτσι θα είναι λιγότερες πιθανότητες κάποιος να σας ματιάσει.

Αντιμετώπιση του κακού ματιού: Υπάρχει επίσης μια προσευχή (ξεμάτιασμα) που συνήθως γνωρίζουν οι μεγαλύτερες ηλιακά γυναίκες και βοηθά στην αντιμετώπιση του κακού ματιού. Αυτή την προσευχή μπορεί να την χρησιμοποιήσει κάποιος και από το τηλέφωνο, για αυτό και οι περισσότεροι συχνά καλούν τη μητέρα τους ή κάποια φίλη για το ξεμάτιασμα.

Πώς οι δεισιδαιμονίες ανακουφίζουν το άγχος;

Ωστόσο συχνά οι διάφορες δεισιδαιμονίες μπορεί να έχουν χαλαρωτική επίδραση, να ανακουφίζουν το άγχος για το άγνωστο και να δίνουν στους ανθρώπους την αίσθηση του ελέγχου. Αυτός είναι και ο λόγος που οι δεισιδαιμονίες έχουν επιβιώσει τόσα χρόνια, και περνούν από γενιά σε γενιά.

Οι δεισιδαιμονίες έχουν τις ρίζες τους στους προγόνους μας, οι οποίοι δεν μπορούσαν να κατανοήσουν τις δυνάμεις του φυσικού κόσμου. Η επιβίωση των προγόνων μας απειλούνταν από τα αρπακτικά ή άλλες φυσικές δυνάμεις.

Σαν αποτέλεσμα, οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις δημιουργούνταν για να σχηματίσουν οι άνθρωποι μια ψεύτικη αίσθηση του ελέγχου στις εξωτερικές συνθήκες και να ανακουφίσουν την ανησυχία τους. Επίσης, αυτό εξηγεί γιατί οι δεισιδαιμονίες επικρατούν σε συνθήκες έλλειψης εμπιστοσύνης, ανασφάλειας, φόβου και  απειλής.

Ακόμη και στις μέρες μας υπάρχουν άνθρωποι που πιστεύουν σε πολλές δεισιδαιμονίες (για παράδειγμα, πιστεύουν ότι είναι γρουσουζιά να σπάσει ένας καθρέφτης, να δουν μια μαύρη γάτα κλπ.)

Η ζωή είναι τρομακτική κάποιες φορές, για αυτό και οι άνθρωποι κάνουν ότι μπορούν για να αποφύγουν τους κρυμμένους κινδύνους.

Οι δεισιδαιμονίες βελτιώνουν την απόδοση !

Εκτός από την ανακούφιση του στρες, οι δεισιδαιμονίες μπορούν να βελτιώνουν την απόδοση. Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι οι θετικές δεισιδαιμονίες προσφέρουν κάποιο ψυχολογικό όφελος που βελτιώνει την απόδοση (όπως και η σούπερ μαντολίνι στη γνωστή ταινία του Βουτσά "Ο άνθρωπος της καρπαζιάς").

Οι μελέτες έχουν δείξει ότι οι χειρονομίες, όπως το σταύρωμα των δαχτύλων για καλή τύχη, ή οι εμψυχωτικές φράσεις όπως "καλή επιτυχία" ή τα διάφορα γούρια ενισχύουν την απόδοση. Ο μηχανισμός αυτός αφορά την ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και των περιορισμό των αρνητικών σκέψεων που βάζουν εμπόδια στην απόδοση.

Κακό μάτι: επιβλαβές ή ακίνδυνο;

Σε στιγμές που νιώθουμε ότι η ζωή μας είναι εκτός ελέγχου ή γεμάτη αβεβαιότητα, τότε στρεφόμαστε σε προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες.

Πολλές δεισιδαιμονίες είναι ακίνδυνες, αλλά αυτό φυσικά εξαρτάται από τη συμπεριφορά του κάθε ανθρώπου, και αν η δεισιδαιμονία αποτρέπει κάποιον να ζει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Το να αποφεύγει κάποιος τις μαύρες γάτες ή να περπατά στην άκρη του πεζοδρομίου είναι ακίνδυνες συμπεριφορές. Αλλά άλλες δεισιδαιμονίες μπορεί να έχουν αρνητική επίδραση. Για παράδειγμα, οι γιατροί στην Αφρική πρέπει να καταπολεμήσουν την δεισιδαιμονία ότι ο ιός Έμπολα είναι αποτέλεσμα από το κακό μάτι. Αυτή η πεποίθηση αποτρέπει τους ανθρώπους να ζητήσουν ιατρική βοήθεια οδηγώντας τους σε κίνδυνο της ζωής τους.