Στίγμα και ψυχικές διαταραχές

Στίγμα και Ψυχική Υγεία

Στις μέρες μας το 20% των ανθρώπων αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας όμως πολλοί νιώθουν ντροπή και ενοχές. Τα ποσοστά των ψυχικών διαταραχών αυξάνονται συνεχώς αλλά μόνο λίγοι άνθρωποι ζητούν βοήθεια. Αυτό συμβαίνει επειδή το στίγμα αποτελεί ένα μεγάλο εμπόδιο.

Όταν κάποιος έχει μια σωματική ασθένεια όπως ο καρκίνος, ο διαβήτης και πολλά άλλα τότε όλοι προσπαθούμε να τον υποστηρίξουμε. Το ισχυρό υποστηρικτικό δίκτυο βοηθά στην διαχείριση του άγχους σε δύσκολες περιόδους.

Πολλοί παράγοντες όπως τα γονίδια, ο τρόπος ζωής, οι τραυματικές εμπειρίες ή οι περιβαλλοντικές συνθήκες παίζουν ρόλο στα προβλήματα ψυχικής υγείας. Αλλά ανεξάρτητα από τους λόγους, τα προβλήματα ψυχικής υγείας είναι πραγματικά προβλήματα υγείας.

Το στίγμα γύρω από τις ψυχικές διαταραχές δεν είναι κάτι καινούργιο. Οι λανθασμένες αντιλήψεις και οι παρεξηγήσεις είναι αυτές που δημιουργούν το στίγμα.

Το στίγμα είναι ένας μηχανισμός διαχείρισης, αν και είναι λανθασμένος. Η ιδέα πίσω από αυτό τον τρόπο σκέψης είναι ότι αν δημιουργήσετε ένα μεγάλο χάσμα ανάμεσα στους ψυχικά ασθενείς και σε αυτούς που δεν είναι άρρωστοι, αυτή η απόσταση σας προφυλάσσει. Αλλά η πραγματικότητα είναι ότι  δεν υπάρχει απόσταση, αλλά μια λεπτή γραμμή. Ο καθένας μπορεί να αρρωστήσει ψυχικά ανά πάσα στιγμή.

Κάποιες φορές οι ψυχικές ασθένειες μπερδεύονται με χαρακτηριστικά της προσωπικότητας ή θεωρούνται αδυναμίες.

Οι ψυχικές διαταραχές είναι πολύ πιο συχνές από όσα φαντάζεστε. Όμως οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας φοβούνται ότι οι άλλοι δεν θα τους θεωρούν φυσιολογικούς. Αυτό όμως δημιουργεί το στίγμα, το οποίο διαιωνίζεται όταν κάποιος μιλά εσκεμμένα ή όχι με άσχημα σχόλια για τους ανθρώπους με ψυχικά νοσήματα.

Αν κάποιος αγαπημένος σας άνθρωπος αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας καλό είναι να μην αναφέρετε τα εξής:

"Μην φέρεσαι σαν τρελός"

Αυτή η φράση μπορεί να προκαλέσει πόνο και να πληγώσει βαθιά ένα άτομο που ήδη νιώθει ανεπαρκές εξαιτίας της νόσου του. Μην χρησιμοποιείτε εκφράσεις όπως είσαι "τρελός" ή "παράλογος" γιατί στιγματίζετε το άτομο.

"Μην ανησυχείς για αυτό"

Δεν είναι βοηθητικό να λέτε σε κάποιον να προσπαθεί να κρύψει όσα νιώθει. Δεν μπορείτε να λέτε σε κάποιον με διαταραχή άγχους να μην ανησυχεί.

Είναι δύσκολο να κατανοήσετε πως νιώθει κάποιος. Όμως οι εκφράσεις που χρησιμοποιείτε επηρεάζουν τα συναισθήματα του άλλου. Δεν είναι ωφέλιμο να λέτε σε κάποιον που είναι αγχωμένος να ηρεμήσει το γνωρίζει αυτό και απλά τον επιβαρύνεται.

Δεν είναι ωφέλιμο να κρίνετε τους άλλους. Καλό είναι να μην είστε σκληροί και να αφήνετε τους άλλους να σας μιλήσουν για όλα όσα νιώθουν. Η συμπόνια θα κάνει τον άλλο να αισθανθεί καλύτερα, να νιώσει ηρεμία και να συζητήσει ανοιχτά.

"Η θεραπεία είναι για τους αδύναμους"

Πολλοί άνθρωποι καθυστερούν να ξεκινήσουν θεραπεία επειδή στενοί φίλοι ή μέλη της οικογένειάς τους λένε ότι πρέπει να μπορούν να διαχειριστούν μόνοι τους τα προβλήματά τους και ότι η ψυχοθεραπεία είναι για τους αδύναμους.

Όταν λέτε σε έναν άνθρωπο ότι είναι αδύναμος είναι το χειρότερο πράγμα που μπορείτε να κάνετε. Τέτοιες δηλώσεις ενισχύουν το στίγμα γύρω από τις ψυχικές διαταραχές με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να ντρέπονται να ζητήσουν βοήθεια. Η αλήθεια είναι ότι χρειάζεται πολλή δύναμη για να αποδεχτεί κάποιος ότι έχει ανάγκη την βοήθεια.

"Τα πράγματα θα είναι καλύτερα αύριο"

Κάποιος άνθρωπος που αντιμετωπίζει μείζονα κατάθλιψη ή αγχώδη διαταραχή όταν το ακούει αυτό νιώθει ακόμη πιο άσχημα. Καλό είναι να είστε ανοιχτοί και διαθέσιμοι να ακούσετε όσα έχει να σας πει.

Σίγουρα είναι πολύ δύσκολο να μιλάτε σε κάποιον που αντιμετωπίζει μια ψυχική διαταραχή όχι μόνο επειδή την βιώνει, αλλά επειδή είναι δύσκολο να βρει τις κατάλληλες λέξεις για να σας περιγράψει όσα αισθάνεται και εσείς νιώθετε πως όσα λέτε και κάνετε δεν βοηθούν. Η παρουσία σας, η συμπόνια και η ενεργή ακρόαση είναι τα πιο σημαντικά πράγματα που μπορείτε να προσφέρετε.

Γιατί το στίγμα έχει τόση σημασία;

Δεν είναι εύκολο κάποιος να σπάσει τα κοινωνικά στερεότυπα. Το στίγμα έχει επιδράσεις όχι μόνο στους ανθρώπους που έχουν κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας αλλά σε όλους μας.

Οι άνθρωποι που ντρέπονται για τη νόσο τους προσπαθούν να την κρύψουν και δεν παίρνουν τη βοήθεια που χρειάζονται. Αυτό σημαίνει ότι όχι μόνο δεν βελτιώνεται η ψυχική υγεία τους, αλλά επιβαρύνουν και την σωματική τους υγεία. Οι μελέτες δείχνουν ότι οι άνθρωποι με κατάθλιψη έχουν 40% υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν νοσήματα του καρδιαγγειακού και προβλήματα του μεταβολισμού συγκριτικά με το γενικό πληθυσμό.

Το στίγμα απομακρύνει τους ανθρώπους από την θεραπεία και προκαλεί φόβο. Επίσης κάνει δύσκολη την διατήρηση των σχέσεων. Η οικογένεια και οι φίλοι ίσως να απομακρύνονται και έτσι αυξάνονται τα συναισθήματα απομόνωσης. Είναι ένας φαύλος κύκλος, η μοναξιά επιδεινώνει το άγχος και την κατάθλιψη και παρεμβαίνει στη λειτουργία του ανοσοποιητικού.

Οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας μπορεί να χρειαστεί να αφήσουν για ένα διάστημα τη δουλειά τους. Το στίγμα παρεμποδίζει τους ανθρώπους να βρουν εργασία με αποτέλεσμα το εισόδημα τους να μειώνεται.

Ο καλύτερος τρόπος για να καταπολεμήσουμε το στίγμα είναι να μιλάμε ανοιχτά και ειλικρινά για την ψυχική υγεία. Όταν μοιράζεστε προσωπικές εμπειρίες είναι ένας πανίσχυρος τρόπος για να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τα θέματα ψυχικής υγείας.