Συνταξιοδότηση: ποιος είμαι χωρίς τη δουλειά μου;

Συνταξιοδότηση:ποιος είμαι χωρίς τη δουλειά μου;

Η συνταξιοδότηση είναι μια μεταβατική περίοδος στη ζωή κάθε ανθρώπου, αλλά και μια ευκαιρία για να ανακαλύψει ξανά το νόημα και το σκοπό του. 

Η συνταξιοδότηση δεν είναι απλά το τέλος της εργασίας, είναι η αρχή μιας νέας ταυτότητας. Πολλοί άνθρωποι σε αυτή τη φάση της συνταξιοδότησης αναρωτιούνται ποιοι είναι χωρίς τη δουλειά τους. 

Για αρκετούς ανθρώπους, η δουλειά είναι πολλά περισσότερα από έναν μισθό. Είναι αυτό που δίνει ρυθμό στην καθημερινότητα, προσφέρει σκοπό, αναγνώριση και μια βαθιά αίσθηση της ταυτότητας. 

Για αυτό το λόγο η συνταξιοδότηση δεν είναι απλά μια οικονομική αλλαγή. Είναι μια μεγάλη αλλαγή ζωής. Όταν η δουλειά φτάνει στο τέλος της, ακόμη και αν κάποιος ονειρεύεται ότι θα έχει ελεύθερο χρόνο να κάνει όσα θέλει, η πραγματικότητα είναι ότι μπορεί να νιώθει αποπροσανατολισμένος. 

Αυτό το στάδιο της ζωής είναι πολύπλοκο επειδή κουβαλά μαζί του νίκες και απώλειες. Από την μια πλευρά, υπάρχει η απελευθέρωση, η ελευθερία να φτιάξει κάποιος το δικό του πρόγραμμα, να περάσει χρόνο με τα αγαπημένα του πρόσωπα, να εξερευνήσει νέα ενδιαφέροντα ή απλά να ηρεμήσει και να ξεκουραστεί. Από την άλλη πλευρά, μπορεί να νιώθει ένα κενό μέσα του. Χωρίς της καθημερινή αλληλεπίδραση με τους συναδέλφους, τους στόχους της δουλειάς, την αναγνώριση των προσπαθειών, είναι εύκολο κάποιος να νιώθει κενό μέσα του. Κάποιες φορές, τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι, “Ποιος είμαι; Τι έχει σημασία; Πώς θα είναι το επόμενο κεφάλαιο στη ζωή μου;”

Από ψυχολογικής άποψης η συνταξιοδότηση είναι μια από τις πιο σημαντικές μεταβατικές περιόδους στη ζωή ενός ανθρώπου με συναισθηματικές επιδράσεις ανάλογες με αυτές του γάμου, του πένθους, της αλλαγής χώρας. Δεν είναι μόνο μια στιγμή αλλά μια διαδικασία, μια εποχή προσαρμογής, πένθους, και τελικά επαναπροσδιορισμού. Κάποιοι την περιγράφουν ως ένα σταυροδρόμι ανάμεσα σε έναν παλιό εαυτό και μια ταυτότητα που δεν έχει ακόμη ανακαλυφθεί. Για κάποιους είναι μια δύσκολη διαδικασία ενώ για άλλους είναι η στιγμή αναγέννησης και εξέλιξης. 

Η συνταξιοδότηση δεν είναι απλά το τέλος της εργασίας, είναι μια διαδικασία επαναπροσδιορισμού της ταυτότητας, του σκοπού. 

Γιατί η εργασία διαμορφώνει την ταυτότητα τόσο βαθιά; 

Η εργασία παίζει κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση της ταυτότητας. Όταν κάποιος κάνει μια δουλειά για δεκαετίες συνδέεται βαθιά μαζί της, και είναι ο μόνος τρόπος που δίνει νόημα στη ζωή του. Για κάποιους ανθρώπους η εργασία είναι ο κύριος τρόπος με τον οποίο ορίζουν τον εαυτό τους. 

Εκτός από την ταυτότητα, η δουλειά επίσης προσφέρει δομή στην καθημερινότητα. Η ρουτίνα της δουλειάς, οι ευθύνες και οι υποχρεώσεις δημιουργούν ένα ρυθμό που οργανώνει το χρόνο. Αυτή η δομημένη καθημερινότητα συμβάλλει στην ευεξία. Χωρίς αυτό το πρόγραμμα οι συνταξιούχοι νιώθουν κενό μέσα τους. 

Το εργασιακό περιβάλλον επίσης, καλύπτει την ανθρώπινη ανάγκη για κοινωνική σύνδεση. Οι συνεργάτες, οι πελάτες, το δίκτυο συνεργατών, δημιουργούν ευκαιρίες για αλληλεπίδραση, υποστήριξη και φιλίες. Αυτές οι καθημερινές επαφές θεωρούνται δεδομένες μέχρι ξαφνικά να έρθει η στιγμή της συνταξιοδότησης. Αυτή η διακοπή των κοινωνικών επαφών στη συνταξιοδότηση προκαλεί συναισθήματα μοναξιάς. 

Η επαγγελματική ζωή είναι μια σταθερή πηγή επιτευγμάτων και στόχων. Οι στόχοι, τα ορόσημα, οι προθεσμίες, προσφέρουν μια αίσθηση προόδου. Τα επιτεύγματα στη δουλειά συμβάλλουν στην αυταξία και δίνουν νόημα. Στη συνταξιοδότηση πολλοί άνθρωποι νιώθουν ότι δεν έχουν σκοπό. 

Το χάσμα ταυτότητας μετά τη συνταξιοδότηση 

Μια από τις πιο συχνές προκλήσεις που ακολουθούν μετά τη συνταξιοδότηση είναι αυτό που στην ψυχολογία αναφέρεται ως “χάσμα ταυτότητας”, μια περίοδο αβεβαιότητας που προκύπτει όταν ένας  κεντρικός ρόλος της ζωής αφαιρείται. Η δουλειά για πολλούς ανθρώπους είναι κομμάτι του εαυτού τους. Όταν λοιπόν αυτή τελειώσει νιώθουν ένα κενό που οδηγεί σε ερωτήσεις όπως, “Εξακολουθώ να έχω αξία αν δεν συνεισφέρω μέσω της εργασίας μου; Πώς μοιάζει η επιτυχία σε αυτό το στάδιο της ζωής; Πώς θα βρω ξανά ρυθμό;”

Όλες αυτές οι ερωτήσεις δεν είναι σημάδια αδυναμίας αλλά φυσικό επακόλουθο μιας μεγάλης μετάβασης στη ζωή. Το χάσμα ταυτότητας μπορεί να έχει σημαντικές ψυχολογικές επιδράσεις. Χωρίς την εξωτερική επιβεβαίωση πολλοί συνταξιούχοι έχουν θέματα με την αυταξία τους, και νιώθουν ότι δεν έχουν σκοπό στη ζωή τους. Στα χρόνια αμέσως μετά την συνταξιοδότηση παρατηρείται υψηλός κίνδυνος για άγχος και κατάθλιψη, ειδικά για τους ανθρώπους που έχουν συνδέσει την αίσθηση του εαυτού με την καριέρα τους. 

Φυσικά, δεν βιώνουν όλοι οι άνθρωποι το χάσμα ταυτότητας με τον ίδιο τροπο. Παράγοντες όπως η υγεία, η οικονομική ασφάλεια, η κοινωνική υποστήριξη και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας επηρεάζουν την μετάβαση αυτή. Οι άνθρωποι που έχουν ρόλους εκτός εργασίας, έχουν χόμπι, ρόλους στην οικογένεια, προσφέρουν στην κοινότητα, προσαρμόζονται πιο ομαλά. Αλλά για όσους η δουλειά καθόριζε την ταυτότητα το χάσμα είναι πιο δύσκολο να καλυφθεί. 

Βέβαια, αυτό το χάσμα δεν είναι μόνιμο. Με υποστήριξη οι συνταξιούχοι μπορούν να δουν αυτή την περίοδο ως ευκαιρία για ενδοσκόπηση. Να εξερευνήσουν νέα ενδιαφέροντα, να βρουν νέο σκοπό και νόημα και να επενδύσουν στις κοινωνικές τους σχέσεις. 

Στρατηγικές για να βρείτε τη νέα σας ταυτότητα 

Η συνταξιοδότηση δεν είναι μόνο ένα τέλος, αλλά και μια ευκαιρία να επαναπροσδιορίσετε  την ταυτότητα σας. Αν και αυτή η περίοδος μπορεί να περιλαμβάνει πένθος και αβεβαιότητα, πολλοί συνταξιούχοι τελικά ανακαλύπτουν νέους ρόλους, πάθη, και πηγές ευχαρίστησης. 

Εξερευνήσετε νέους ρόλους: η συνταξιοδότηση σας δίνει την ελευθερία να ανακαλύψετε νέα χόμπι, ενδιαφέροντα. Η δημιουργική απασχόληση όπως η ζωγραφική, η γραφή, η μουσική βοηθούν στην αυτοέκφραση. Μπορείτε να προσφέρετε εθελοντική εργασία και να νιώθετε ικανοποίηση. 

Δώστε νέο νόημα στην επιτυχία: χωρίς τους δείκτες της παραγωγικότητας στη δουλειά σας, είναι η στιγμή να δώσετε ένα νέο νόημα στην επιτυχία. Για κάποιους αυτό σημαίνει ότι θα δώσουν προτεραιότητα στην υγεία τους, στην εσωτερική τους ηρεμία, στις σχέσεις τους. 

Βρείτε νέο ρυθμό: η απώλεια της ρουτίνας της εργασίας μπορεί να σας αποπροσανατολίζει αρχικά, αλλά σας δίνει τη δυνατότητα να βρείτε ένα νέο ρυθμό σύμφωνα με τις προσωπικές αξίες και προτιμήσεις. Δημιουργήστε μια καθημερινότητα που θα περιλαμβάνει ξεκούραση, ηρεμία, κοινωνικές επαφές, δραστηριότητες. 

Ενδυναμώστε στις σχέσεις σας: η συνταξιοδότηση αλλάζει τις δυναμικές, ειδικά ανάμεσα στους συντρόφους και στην οικογένεια. Όταν τα ζευγάρια έχουν περισσότερο χρόνο μαζί αντιμετωπίζουν νέες προκλήσεις. Αλλά με κατανόηση η ένταση υποχωρεί. Οι φιλίες έξω από την οικογένεια είναι σημαντικές για την πρόληψη της απομόνωσης. 

Ζητήστε βοήθεια: αν η συνταξιοδότηση σας προκαλεί συναισθήματα πένθους και μοναξιάς, τότε η ψυχοθεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει. Με την βοήθεια ενός ψυχοθεραπευτή θα μπορέσετε να επεξεργαστείτε το πένθος, την απώλεια της ταυτότητας και τις υπαρξιακές σας ανησυχίες. 

Αν δυσκολεύεστε σε αυτή τη μεταβατική περίοδο, δεν είστε μόνοι. Τα ερωτήματα για την ταυτότητα στην συνταξιοδότηση είναι φυσιολογικά, και είναι κομμάτι της εξέλιξης σας. 

Ένα στοιχείο κλειδί για αυτή την αλλαγή στη ζωή σας είναι η αυτοσυμπόνια. Είναι εύκολο να κριτικάρετε τον εαυτό σας που δεν προσαρμόζεται τόσο γρήγορα, ή που νιώθετε χαμένοι χωρίς τη δουλειά. Αλλά είναι σημαντικό να δείχνετε υπομονή και ευγένεια στον εαυτό σας. Η αυτοσυμπόνια θα σας βοηθήσει να προσαρμοστείτε πιο ομαλά, επειδή μειώνει την αυτοκριτική και ενισχύει την ψυχική ανθεκτικότητα. Δώστε την άδεια στον εαυτό σας να νιώσει όλα τα συναισθήματα, χωρίς πίεση. 

Εξίσου σημαντική είναι η δύναμη της επιμονής. Η μετάβαση στη συνταξιοδότηση σπάνια είναι μια ευθεία γραμμή. Κάποιες μέρες θα νιώθετε να έχετε ενέργεια και κάποιες άλλες θα νιώθετε μόνοι. Η επιμονή σημαίνει ότι υπερασπίζεστε τον εαυτό σας ξανά και ξανά, ακόμη και αν ο δρόμος δεν είναι ξεκάθαρος. Με τον καιρό, την προσπάθεια και την επιμονή σας, θα βρείτε νέο σκοπό.