Φοβία για βελόνες και εμβόλια κορωνοϊού

Φοβία για βελόνες, σύριγγες και εμβόλια

Ο φόβος για τις βελόνες και τις σύριγγες είναι πολύ συχνός και κλινικά κατηγοριοποιείται ως ένας τύπος ειδικής φοβίας. Τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού προσφέρουν την καλύτερη προστασία έναντι του COVID-19, και ενώ για άλλους το πρόβλημα είναι ο φόβος για τις παρενέργειες, ή οι θεωρίες συνομωσίας και τα παρανοϊκά σενάρια (τσιπάκια, 5G, κα), για πολλούς ανθρώπους το πρόβλημα είναι απλά η βελόνα και η ένεση (τρυπανοφοβία). Οι εμβολιασμοί μπορεί να είναι μια πολύ δύσκολη ή οδυνηρή εμπειρία για όσους που φοβούνται τις βελόνες και αυτό να οδηγεί τους ανθρώπους να στερούνται της προστασίας των εμβολίων (ιδίως των mRNA εμβολίων, που είναι ασφαλή και αποτελεσματικά για τις μεταλλάξεις, όπως την όμικρον).

Φοβία για βελόνες – ποιοί τύποι υπάρχουν;

Η φοβία για τις βελόνες και τις ενέσεις μπορεί να είναι πολύ έντονη, και να υπάρχει φόβος και αντίδραση ακόμα και στη θέα μιας βελόνας, ή στη λήψη αίματος ή απλά σε μια ένεση. Το άγχος και ο φόβος που βιώνουν οι άνθρωποι με φοβία είναι δυσανάλογα με την απειλή και το αποτέλεσμα είναι ότι οι άνθρωποι αυτοί αποφεύγουν τις βελόνες όσο το δυνατόν περισσότερο γίνεται. Επίσης, υπάρχουν και εκείνοι που απλά φοβούνται τους γιατρούς ή την επαφή με το σύστημα υγείας γενικότερα (νοσοκομεία, κα).

Σε σοβαρές περιπτώσεις, το επίπεδο άγχους που βιώνουν μόνο από το θέαμα μιας βελόνας ή ένεσης μπορεί να οδηγήσει σε ζάλη, ναυτία, εφίδρωσης, ακόμα και λιποθυμία.

Σημειώνουμε ότι η βελόνα που χρησιμοποιείται για τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού είναι πολύ λεπτή (θυμίζει ένεση ινσουλίνης) και στις περισσότερες περιπτώσεις δεν την αισθάνεται κανείς καθόλου. Η ένεση γίνεται στον ώμο, σε σημείο που υπάρχει μεγάλη μυϊκή μάζα, και δεν γίνεται αντιληπτή αισθητικά στις περισσότερες περιπτώσεις.

Ποιοί φοβούνται τις βελόνες;

Ο φόβος για τις βελόνες και τις σύριγγες είναι πολύ συχνός. Σύμφωνα με μελέτες υπολογίζεται από 4-20%, δηλαδή περίπου 4 με 20 ανθρώπους στους 100 ανθρώπους, άντρες και γυναίκες, έχουν έντονη φοβία για τις βελόνες και τις σύριγγες. Ο φόβος για τις βελόνες κατατάσσεται στις ειδικές φοβίες, σύμφωνα με το ψυχιατρικό διαγνωστικό σύστημα DSM-5.

Ο φόβος για τις βελόνες (τρυπανοφοβία) μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην υγεία ενός ανθρώπου, καθώς μπορεί να εμφανίζει αποφευκτικότητα για τις εξετάσεις αίματος, επισκέψεις στον οδοντίατρο και άλλες σημαντικές εξετάσεις.

Ρινικά εμβόλια κατά του κορωνοϊού

Στο κοντινό μέλλον θα είναι διαθέσιμες και άλλες λύσεις. Οι μελέτες δείχνουν ότι τα ρινικά εμβόλια είναι το ίδιο αποτελεσματικά με τα “κανονικά” εμβόλια κατά του κορωνοϊού covid-19 και των μεταλλάξεων, όπως η όμικρον. Ωστόσο ακόμα είναι σε επίπεδο μελετών, και δεν έχουν διατεθεί στο κοινό για ευρεία χρήση.

Άλλες εναλλακτικές λύσεις

Επίσης δοκιμάζονται ήδη και άλλοι τρόποι χορήγησης, όπως εμβόλια με σύριγγα, αλλά χωρίς βελόνα. Πρόκειται χορήγηση εμβολίου με υψηλή ταχύτητα (μέθοδος Nfit) και ο τρόπος αυτός χορήγησης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για όσους φοβούνται παθολογικά τις βελόνες.

Εγκεκριμένα φάρμακα κατά του κορωνοϊού που κυκλοφορούν είναι για παράδειγμα τα στεροειδή και τα μονοκλωνικά αντισώματα για τη βοήθεια όσων ήδη νοσούν, με συγκεκριμένες προϋποθέσεις χορήγησης (χρόνια νοσήματα και επιβαρυντικοί παράγοντες). Άλλα φάρμακα δοκιμάζονται και βρίσκονται στο στάδιο μελετών, άλλα είναι στα τελικά στάδια έγκρισης και αναμένεται να κυκλοφορήσουν το επόμενο διάστημα.

Όμως επειδή δεν μπορεί να υπολογιστεί πόσος χρόνος θα χρειαστεί ακόμα για τη διάθεση των παραπάνω (ρινικών εμβολίων, άλλων μορφών εμβολίων, φαρμάκων), η σοφότερη επιλογή είναι να προχωρήσει κανείς με τα ήδη υπάρχοντα εμβόλια, ώστε να είναι προστατευμένος.

Τρόποι αντιμετώπισης του φόβου για τις βελόνες

1. Απόσπαση προσοχής: η όλη διαδικασίας της ένεσης κρατάει 2-3 δευτερόλεπτα, το όλο θέμα είναι η απόσπαση της προσοχής. Μπορείτε να βλέπετε το κινητό σας κάποιο βίντεο, να ακούτε ένα αγαπημένο τραγούδι που σας γεμίζει θάρρος ή ελπίδα, να εστιαστείτε στα θετικά του εμβολίου (προστασία). Βοηθάει να μην κοιτάτε τη βελόνα την ώρα του εμβολιασμού, γιατί αυτό αυξάνει το φόβο (ή τον τρόμο!).
2. Αγχολυτικά: μπορεί κανείς για την ημέρα του εμβολιασμού να λάβει κάποιο αγχολυτικό φάρμακο (όπως το Xanax ή Lexotanil) για να μπορέσει να είναι πιο ήρεμος και χαλαρός, και χωρίς πρόβλημα να κάνει το εμβόλιο.
3. Μιλήστε με το γιατρό: ενημερώστε το γιατρό (ή το νοσηλευτή) που πρόκειται να κάνει το εμβόλιο, ώστε να είναι πιο ήπιος από ότι στους περισσοτέρους ασθενείς. Η αλήθεια είναι ότι πολλές φορές λόγω του φόρτου εργασίας ένας γιατρός μπορεί να είναι πιο βιαστικός, και αυτό να φοβήσει ή να κάνει την βελόνα πιο αισθητή (επαναλαμβάνουμε ότι η βελόνα για τα εμβόλια κατά τού κορωνοϊού είναι πολύ λεπτή, και στις περισσότερες περιπτώσεις κανείς δεν την νιώθει καν, ή θα νιώσει απλά ένα ελαφρύ τσίμπημα).
4. Συνοδεία: μπορείτε να έχετε δίπλα σας την παρουσία ενός ανθρώπου που εμπιστεύεστε και ο οποίος σας ηρεμεί ή σας δίνει θάρρος.
5. Σταδιακή έκθεση: μπορείτε να προετοιμαστείτε βλέποντας φωτογραφίες με βελόνες και σύριγγες, στη συνέχεια φωτογραφίες κάποιου που κάνει μία ένεση, και στη συνέχεια βίντεο με κάποιον που κάνει μία ένεση. Μπορείτε επίσης να αγοράσετε κάποια σύριγγα και βελόνα ινσουλίνης από το φαρμακείο για να δείτε πόσο μικρή είναι η σύριγγα και πόσο λεπτή είναι η βελόνα της ένεσης για το εμβόλιο. Επίσης υπάρχουν πολλές διαθέσιμες ψυχοθεραπευτικές τεχνικές που μπορούν να βοηθήσουν στο να ξεπεράσει κάποιος τις διάφορες φοβίες (όπως η έκθεση μέσω της τεχνολογίας εικονικής πραγματικότητας, virtual reality).
6. Ψυχοθεραπεία ή βιβλία αυτοβοήθειας: η ψυχοθεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει να ξεπεράσετε το φόβο για τις βελόνες. Υπάρχουν επίσης και βιβλίας αυτοβοήθειας για την αντιμετώπιση του φόβου των βελόνων.