Το σύνδρομο της Στοκχόλμης στις σχέσεις

Το σύνδρομο της Στοκχόλμης στις σχέσεις

Έχετε υπάρξει ποτέ σε μια σχέση που να νιώθετε ότι είναι ταυτόχρονα συναρπαστική και μπερδεμένη; Ίσως να υπάρχουν στιγμές που νιώθετε ότι έχετε δυνατή σύνδεση με το σύντροφο σας, ακόμη και αν έχει κακοποιητική συμπεριφορά. Αν αυτό συμβαίνει τότε μπορεί να αντιμετωπίζετε ένα φαινόμενο γνωστό ως Σύνδρομο της Στοκχόλμης, μια ψυχολογική αντίδραση στην οποία το θύμα αναπτύσσει συναισθήματα αφοσίωσης, στοργής ή ενσυναίσθησης για τον κακοποιητή του. Αν και αυτό το φαινόμενο έχει παρατηρηθεί σε περιπτώσεις ομηρίας, το σύνδρομο της Στοκχόλμης  στις σχέσεις είναι κάτι πιθανό, κάνει πολύπλοκη τη συναισθηματική σύνδεση και δημιουργεί ανθυγιεινή δυναμική. 

Τι είναι το Σύνδρομο της Στοκχόλμης; 

Το Σύνδρομο της Στοκχόλμης αναγνωρίστηκε το 1970 μετά από μια ληστεία σε τράπεζα της Στοκχόλμης, στη διάρκεια της οποίας οι όμηροι άρχισαν να αναπτύσσουν θετικά συναισθήματα για τους απαγωγείς. Αυτό το πολύπλοκο ψυχολογικό φαινόμενο μπορεί να συμβεί σε διάφορες καταστάσεις, περιλαμβανομένων των κακοποιητικών ρομαντικών σχέσεων. Με αυτή τη λογική, το θύμα αρχίζει να δείχνει συμπόνια στον κακοποιητή, να δικαιολογεί τις πράξεις του ως ένα τροπο αντιμετώπισης του φόβου και των τραυμάτων του. 

Πώς εκδηλώνεται το Σύνδρομο της Στοκχόλμης στις ρομαντικές σχέσεις; 

Στις ρομαντικές σχέσεις, το σύνδρομο μπορεί να εμφανίζεται όταν ο ένας σύντροφος θέλει να ελέγχει τον άλλο μέσω της συναισθηματικής χειραγώγησης, του εξαναγκασμού, της σωματικής ή της ενδοοικογενειακής βίας. Το θύμα δικαιολογεί τη συμπεριφορά του κακοποιητή, και πιστεύει  ότι η αγάπη του θα τον αλλάξει. Αυτό οδηγεί σε έναν τοξικό κύκλο όπου η στοργή μπλέκεται με τον φόβο και την εξάρτηση.

Τι είναι ο δεσμός τραύματος; 

Ο δεσμός τραύματος ή τραυματικός δεσμός είναι ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη σύνδεση ανάμεσα σε ένα θύμα και στον κακοποιητή του. Αυτός ο δεσμός είναι ένας τοξικός κύκλος κακοποίησης και εκφοβισμού. Είναι ο κανόνας στις περισσότερες περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας. 

Αν και ο κακοποιητής μπορεί να πληγώνει το θύμα, αυτό νιώθει συμπόνια για αυτόν. Αυτό ενισχύει αυτόν τον τραυματικό δεσμό. Για αυτό είναι δύσκολο τα θύματα να φύγουν από μια τέτοια σχέση.

Κάθε φορά που ο κακοποιητής ξεκινά έναν νέο κύκλο κακοποίησης αυτό οδηγεί στην απελευθέρωση ντοπαμίνης. Αυτό συμβαίνει και σε πολλούς εθισμούς, όπως στο τζόγο. Έτσι, και οι κακοποιητικές σχέσεις είναι εθιστικές.

Το Σύνδρομο της Στοκχόλμης είναι το ίδιο με το δεσμό τραύματος; 

Αν και αυτές οι δυο καταστάσεις έχουν πολλές ομοιότητες, δεν είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα. Το Σύνδρομο της Στοκχόλμης αναπτύσσεται όταν ένα θύμα νιώθει ότι απειλείται η ζωή του. Για αυτό και εμφανίζεται στα θύματα απαγωγής, καθώς είναι ένας τρόπος για να παραμείνουν ζωντανά. 

Ο δεσμός τραύματος από την άλλη μεριά είναι η συναισθηματική προσκόλληση που αναπτύσσεται εξαιτίας της κακοποίησης και της χειραγώγησης, και δεν πάντα απειλητικός για τη ζωή.

Το Σύνδρομο της Στοκχόλμης είναι ένας δεσμός τραύματος, αλλά στην κύρια εκδοχή του. 

Κατανοώντας το δεσμό τραύματος 

Στις σχέσεις, η συναισθηματική σύνδεση που δημιουργείται είναι πανίσχυρη. Ωστόσο, δεν είναι όλες οι σχέσεις υγιείς. Ο δεσμός τραύματος αναφέρεται στην ισχυρή συναισθηματική σύνδεση που αναπτύσσεται όταν ένα άτομο που δέχεται κακοποίηση έχει μια βαθιά σύνδεση με τον κακοποιητή του. Αναπτύσσεται όταν ισχυρά συναισθήματα όπως ο φόβος, ο πόνος και η σύγχυση μπλέκονται με συναισθήματα αγάπης, πίστης και εξάρτησης. 

Ο δεσμός τραύματος μπορεί να συμβεί σε διάφορες καταστάσεις όπως η ενδοοικογενειακή βία, οι αιμομιξίες ή οι κακοποιητικές σχέσεις. Ο δεσμός ενισχύεται από τις θετικές και αρνητικές εμπειρίες, ενώ υπάρχουν στιγμές αγάπης, στοργής στις οποίες παρεμβαίνει η κακοποίηση, η χειραγώγηση ή η παραμέληση. Αυτές οι εναλλαγές ενισχύουν την συναισθηματική εξάρτηση από τον κακοποιητή. 

Ο κύκλος του δεσμού τραύματος περιλαμβάνει:

• Ο κακοποιητής παγιδεύει το θύμα με δώρα, όμορφα λόγια και στοργή.
• Οι κακοποιητικές συμπεριφορές κάνουν την εμφάνιση τους όπως η υποτίμηση, ο εκφοβισμός, η απομόνωση, οι ελεγκτικές συμπεριφορές.
• Το θύμα νιώθει σύγχυση καθώς δυσκολεύεται να καταλάβει αν αυτή η εκδοχή του κακοποιητή είναι πραγματική. Συχνά πιστεύει ότι έτσι είναι η αγάπη, και δικαιολογεί τις κακοποιητικές συμπεριφορές.
• Ο κακοποιητής δείχνει ανά διαστήματα αγάπη και στοργή, και έτσι το θύμα πιστεύει ότι τα πράγματα θα επιστρέψουν στην κανονικότητα και ότι η κακοποίηση έχει τελειώσει. 

Οι ψυχολογικοί λόγοι πίσω από την συνέχιση του δεσμού τραύματος μπορεί να είναι πολύπλοκοι. Σε περιπτώσεις στις οποίες εμπλέκονται παιδιά και οι κακοποιητές είναι οι φροντιστές, ο λόγος του δεσμού είναι ξεκάθαρος, το παιδί εξαρτάται από τον ενήλικα για την επιβίωση του. 

Σε άλλες σχέσεις, πολλά θύματα φοβούνται για την ασφάλεια τους. Ο κακοποιητής συχνά απειλεί το θύμα, και το κάνει να πιστεύει ότι αν φύγει τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα. Αυτός ο φόβος ενισχύεται από την σωματική βία και την συναισθηματική χειραγώγηση. 

Η παρατεταμένη κακοποίηση υπονομεύει σημαντικά την αυτοεκτίμηση και την αυταξία του θύματος, και έτσι μένει παγιδευμένο στη σχέση. Το θύμα μπορεί να αρχίσει να πιστεύει όσα λέει ο κακοποιητής, να νιώθει ότι δεν αξίζει την αγάπη, το σεβασμό ή μια καλύτερη σχέση. Μπορεί να πιστεύει ότι δεν μπορεί να βρει κάποιον άλλο και να φοβάται να μείνει μόνο του. 

Με τον καιρό, το θύμα μπορεί να πιστεύει ότι δεν έχει τον έλεγχο της κατάστασης. Ο κακοποιητής υποτιμά, κρίνει και ελέγχει το θύμα με αποτέλεσμα αυτό να νιώθει αβοήθητο. 

Ποιοι είναι οι παράγοντες που συμβάλλουν στο Σύνδρομο της Στοκχόλμης; 

Διάφοροι παράγοντες μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξη του Συνδρόμου της Στοκχόλμης στις ρομαντικές σχέσεις:

• Ανισορροπία εξουσίας: συχνά, ο ένας σύντροφος έχει περισσότερη δύναμη στη σχέση, συναισθηματική, οικονομική ή κοινωνική. Αυτή η ανισορροπία μπορεί να δημιουργεί μια αίσθηση εξάρτησης στο θύμα, το οποίο νιώθει παγιδευμένο και ευάλωτο. 
• Συναισθηματική προσκόλληση: τα θύματα έχουν ισχυρό συναισθηματικό δέσιμο με τους κακοποιητές τους, και συχνά βασίζεται στις κοινές εμπειρίες ή στις έντονες καταστάσεις. Αυτός ο δεσμός μπορεί να εκλαμβάνεται λανθασμένα ως αγάπη, και να θολώνει τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στη στοργή και στον έλεγχο. 
• Φόβος και εκφοβισμός: τα θύματα δεν μπορούν να αφήσουν τον κακοποιητή εξαιτίας του φόβου ότι θα τα εγκαταλείψουν ή επειδή φοβούνται τα αντίποινα. Μπορεί να πιστεύουν ότι αν εκφράσουν τα πραγματικά τους συναισθήματα αυτό θα έχει σοβαρές συνέπειες, και αυτό ενισχύει την συναισθηματική προσκόλληση. 
• Γνωστική ασυμφωνία: τα θύματα συχνά νιώθουν ότι υπάρχει μια απόσταση ανάμεσα στις πεποιθήσεις τους για την αγάπη και την πραγματικότητα. Για να επιβιώσουν,  μπορούν να ρομαντικοποιήσουν τον κακοποιητή τους, βλέποντάς τον ως παρεξηγημένο  και όχι επιβλαβή.

Ποια είναι τα σημάδια του Συνδρόμου της Στοκχόλμης; 

• Εκλογίκευση της κακοποιητικής συμπεριφοράς: τα θύματα συχνά βρίσκουν δικαιολογίες  για τις πράξεις των συντρόφων τους, πιστεύουν ότι είναι δικαιολογημένες ή ότι ο σύντροφος τους τελικά θα αλλάξει.
• Συναισθηματική εξάρτηση: ακόμη και αν το θύμα αναγνωρίζει την κακοποιητική συμπεριφορά, έχει μια ισχυρή σύνδεση με τον κακοποιητή. Τα θύματα νιώθουν ότι δεν μπορούν να επιβιώσουν χωρίς τον κακοποιητή τους, παρά τις αρνητικές επιδράσεις στην ψυχική τους υγεία. 
• Φόβος εγκατάλειψης: ο φόβος της εγκατάλειψης μπορεί να παραλύει τα θύματα, έτσι διστάζουν να σκεφτούν το χωρισμό, ακόμη και όταν αναγνωρίζουν ότι η σχέση είναι τοξική.
• Απομόνωση: η κοινωνική απομόνωση μπορεί να είναι αποτέλεσμα της χειραγώγησης του κακοποιητή , που θέλει το θύμα να μην έχει φίλους και σχέσεις με την οικογένεια του. Τα θύματα μπορεί να πιστεύουν ότι κανείς δεν θα καταλάβει τη δύσκολη θέση τους ή ότι δεν είναι σε θέση να ζητήσουν βοήθεια.

Το συναισθηματικό κόστος του Συνδρόμου της Στοκχόλμης 

Το Σύνδρομο της Στοκχόλμης έχει σημαντικό συναισθηματικό κόστος στα θύματα. Πολλά νιώθουν χρόνιο άγχος, κατάθλιψη. Οι συνεχείς εντάσεις μπορεί να οδηγούν στο συναισθηματικό burnout, όπου το θύμα νιώθει συναισθηματικά εξουθενωμένο και ανίκανο να αντιμετωπίσει την κατάσταση. Αυτή η συναισθηματική κόπωση ενισχύει τον κύκλο της εξάρτησης. 

Πώς θα σπάσετε τον κύκλο της κακοποίησης; 

Η επίγνωση είναι το πρώτο βήμα για να σπάσετε τον τραυματικό δεσμό. Οι περισσότεροι άνθρωποι που είναι σε κακοποιητικές σχέσεις έχουν επίγνωση της κατάστασης. 

Από τη στιγμή που θα κατανοήσετε ότι η σχέση είναι ανθυγιεινή, καλό είναι να ζητήσετε βοήθεια. Μιλήστε σε έναν ψυχοθεραπευτή ή έναν έμπιστο φίλο σας για να λάβετε την υποστήριξη που έχετε ανάγκη. Διατηρήστε την επαφή με τους φίλους, την οικογένεια σας. 

Χρειάζεται θάρρος για να σπάσει κάποιος αυτό τον κύκλο.

• Αναγνωρίστε την κατάσταση: κατανοήστε τα τοξικά χαρακτηριστικά της σχέσης σας. Κατανοήστε ότι η χειραγώγηση και ο έλεγχος δεν είναι εκφράσεις αγάπης. 
• Ζητήστε βοήθεια: μιλήστε σε φίλους, σε μέλη της οικογένειας σας. Μοιραστείτε όσα περνάτε με τους άλλους ώστε να μην νιώθετε μόνοι.
• Θέστε όρια: είναι πολύ σημαντικό να θέτετε και να διατηρείτε υγιή όρια ώστε να ανακτήσετε την αίσθηση του ελέγχου. 
• Ξεκινήστε ψυχοθεραπεία: η ψυχοθεραπεία θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε τις εμπειρίες, σας, να ενισχύσετε την αυτοεκτίμηση σας και να δημιουργήσετε πιο υγιές σχέσεις.