Υποτροπή της κατάθλιψης

Υποτροπή της Κατάθλιψης

Η κατάθλιψη είναι μια σοβαρή ψυχική νόσος που επηρεάζει την ικανότητα ενός ατόμου να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις της καθημερινότητας. Αν έχετε βιώσει ένα καταθλιπτικό επεισόδιο στο παρελθόν, ίσως να ανησυχείτε για πιθανή υποτροπή.

Η αλήθεια είναι ότι η κατάθλιψη συχνά εμφανίζεται περισσότερες από μία φορές στη ζωή. Για πολλούς ανθρώπους, μπορεί να γίνει μια μακροχρόνια ή δια βίου ασθένεια, με αρκετές υποτροπές. Η εμπειρία ενός καταθλιπτικού επεισοδίου αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης ενός ακόμη επεισοδίου. Κατά μέσο όρο, οι περισσότεροι άνθρωποι με κατάθλιψη μπορεί να έχουν τέσσερα έως πέντε επεισόδια κατά τη διάρκεια της ζωής τους.

Οι μελέτες δείχνουν ότι ο κίνδυνος ενός δεύτερου καταθλιπτικού επεισοδίου είναι 50% και μπορεί να αυξηθεί περισσότερο αν έχετε βιώσει δύο ή περισσότερα επεισόδια στη ζωή σας. Μπορείτε όμως να μειώσετε τον κίνδυνο εμφάνισης μελλοντικών επεισοδίων. Πρώτα από όλα είναι σημαντικό να ακολουθείτε το θεραπευτικό σας πλάνο. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι συνεχίζετε την φαρμακευτική αγωγή, την ψυχοθεραπεία ή και τα δύο. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να παρακολουθείτε την διάθεσή σας ώστε να προλάβετε την υποτροπή. Ο στόχος είναι να αναλάβετε δράση πριν επηρεάσει σοβαρά την ζωή σας. Αν και κανείς δεν μπορεί να σας εγγυηθεί ότι δεν θα βιώσετε ξανά ένα καταθλιπτικό επεισόδιο, μπορείτε να κάνετε πράγματα για να μειώσετε τον κίνδυνο.

Τι είναι η “υποτροπή” της κατάθλιψης;

Οι γιατροί ορίζουν την υποτροπή ως ένα ακόμα καταθλιπτικό επεισόδιο που συμβαίνει λιγότερο από έξι μήνες αφότου έχετε λάβει θεραπεία για ένα καταθλιπτικό επεισόδιο. Η “υποτροπή” σημαίνει ένα νέο επεισόδιο κατάθλιψης που έρχεται μετά από έξι μήνες ή περισσότερο από την επίλυση του προηγούμενου επεισοδίου.  Ίσως να βιώνετε τα ίδια συμπτώματα που είχατε στο αρχικό καταθλιπτικό επεισόδιο, ή μπορεί να έχετε διαφορετικά συμπτώματα. Μια υποτροπή μπορεί να συμβεί μήνες ή και χρόνια μετά από την πρώτη θεραπεία. Τις περισσότερες φορές, ωστόσο, τα συμπτώματα επιστρέφουν μέσα σε τρία χρόνια.

Η υποτροπή μπορεί να εμφανιστεί χωρίς προφανή λόγο ή μετά από ένα ψυχοπιεστικό γεγονός όπως:

• Η απώλεια ενός αγαπημένου σας προσώπου.
• Οι ορμονικές αλλαγές που παρατηρούνται στη διάρκεια της εφηβείας, της εγκυμοσύνης ή της εμμηνόπαυσης.
• Τα δυσάρεστα γεγονότα όπως η απώλεια της δουλειάς ή τα οικονομικά προβλήματα.
• Το διαζύγιο.
• Οι αλλαγές στη δομή της οικογένειας.

Αν τα αρνητικά συναισθήματα παρεμβαίνουν στην λειτουργικότητά σας, μπορεί να σηματοδοτούν την υποτροπή της κατάθλιψης.

Επίσης, η διακοπή της θεραπείας για την κατάθλιψη μπορεί να οδηγήσει σε υποτροπή. Αν παίρνετε φαρμακευτική αγωγή με αντικαταθλιπτικά καλό είναι να συζητήσετε με το ψυχίατρο σας πριν σταματήσετε την αγωγή ή αν έχετε ανεπιθύμητες παρενέργειες.

Σημάδια υποτροπής 

Καθώς τα συμπτώματα μπορεί να ποικίλλουν ανάμεσα στα επεισόδια, είναι σημαντικό να γνωρίζετε  τα σημάδια της υποτροπής ώστε να ζητήσετε βοήθεια όταν τη χρειάζεστε. Αυτά τα σημάδια περιλαμβάνουν:

• Απώλεια ενδιαφέροντος για χόμπι και δραστηριότητες που πριν απολαμβάνατε (συνήθως αυτό είναι ένα από τα πρώιμα σημάδια της κατάθλιψης)
• Δυσκολεύεστε να κοιμηθείτε ή κοιμάστε πολύ περισσότερο από το συνηθισμένο
• Νιώθετε θλίψη ή κλαίτε χωρίς λόγο για τουλάχιστον δύο εβδομάδες
• Δεν έχετε όρεξη με αποτέλεσμα τη μείωση του σωματικού σας βάρους
• Τρώτε υπερβολικά ή δεν ασκείστε πλέον με αποτέλεσμα να αυξάνεται το σωματικό σας βάρος
• Νιώθετε θυμό ή ευερεθιστότητα
• Αλλαγές στη σεξουαλική σας διάθεση
• Δυσκολία στη συγκέντρωση και στη λήψη αποφάσεων
• Ανησυχία ή νευρικότητα
• Μηρυκασμός αρνητικών σκέψεων
• Αίσθημα ενοχών
• Εξουθένωση και κόπωση
• Ανεξήγητοι ψυχοσωματικοί πόνοι, όπως ο πονοκέφαλος και ο πόνος στο στομάχι

Αιτίες υποτροπής 

Αν βιώνετε υποτροπή της κατάθλιψης μπορεί να αναρωτιέστε γιατί η κατάθλιψη επέστρεψε. Είναι αλήθεια ότι η κατάθλιψη μπορεί να επιστρέψει ανά πάσα στιγμή, ακόμη και αν παίρνετε την φαρμακευτική σας αγωγή ή αν κάνετε ψυχοθεραπεία. Μπορεί να εμφανιστεί ξαφνικά χωρίς λόγο.

Ωστόσο, μερικές φορές η υποτροπή της κατάθλιψης ακολουθεί μετά από ένα εξωτερικό γεγονός. Κάποιες αιτίες της υποτροπής περιλαμβάνουν:

• Μια σημαντική απώλεια (ενός αγαπημένου σας προσώπου)
• Ένα ψυχοπιεστικό γεγονός (απώλεια της δουλειάς, διαζύγιο, απόκτηση ενός παιδιού)
• Αποτυχία στη διαχείριση και στην αντιμετώπιση του άγχους, των αρνητικών σκέψεων
• Διαταραχές στον ύπνο

Θεραπεία της υποτροπής

Αν ανησυχείτε για την υποτροπή της κατάθλιψης καλό είναι να γνωρίζετε ότι οι θεραπευτικές επιλογές για την κατάθλιψη βοηθούν επίσης και στην αντιμετώπιση της υποτροπής. Οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν:

• Ψυχοθεραπεία
• Αντικαταθλιπτικά φάρμακα (επιλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης –SSRIs, επιλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της νορεπινεφίνης-SNRIs, τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, αναστολείς της μονοαμινικής οξειδάσης -MAOIs)
• Συνδυασμό ψυχοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής

Μείνετε δεσμευμένοι στην θεραπεία σας

Αν έχετε ήδη κάνει θεραπεία για την κατάθλιψη, είναι πιθανό να έχετε μάθει στρατηγικές για το πως θα προχωρήσετε. Σκεφτείτε όσα έχετε μάθει και εφαρμόστε τα. Οτιδήποτε σας βοήθησε στο παρελθόν μπορεί να σας βοηθήσει και τώρα ώστε να αντιμετωπίσετε την υποτροπή.

Μείνετε δεσμευμένοι στην φαρμακευτική σας αγωγή

Αν στο παρελθόν παίρνατε φαρμακευτική αγωγή για την θεραπεία της κατάθλιψης, είναι πολύ σημαντικό να μείνετε δεσμευμένοι στο θεραπευτικό σας πλάνο. Μην διακόπτετε απότομα τα φάρμακά σας αν δεν νιώθετε καλά.

Μιλήστε με το γιατρό σας για να συζητήσετε τα θέματα γύρω από τα φάρμακα και τις πιθανές αλλαγές που θα μπορούσατε να κάνετε. Αν σταματήσετε απότομα την φαρμακευτική αγωγή μπορεί να εμφανίσετε συμπτώματα στέρησης.

Παρακολουθήστε τη διάθεσή σας

Αν έχετε βιώσει κατάθλιψη στο παρελθόν, είναι σημαντικό να αναγνωρίζετε τη διάθεση σας και πως αυτή αλλάζει. Μπορείτε να καταγράφετε την διάθεση σας ώστε να μπορείτε να εντοπίσετε εναλλαγές.

Υπάρχουν πολλά οφέλη στην παρακολούθηση της διάθεσης αλλά τα πιο σημαντικά είναι τα εξής:

• Μπορείτε να αναγνωρίσετε τα συναισθήματά σας και τα μοτίβα συμπεριφοράς ανάλογα με τα όσα συμβαίνουν στη ζωή σας.
• Μπορείτε εύκολα να αναγνωρίσετε μια προβληματική εναλλαγή στη διάθεση που δεν υποχωρεί από μόνη της.

Η διάγνωση της κατάθλιψης απαιτεί να έχετε χαμηλή διάθεση κάθε μέρα για τουλάχιστον δύο εβδομάδες.

Καταγράψτε όσα νιώθετε σε ένα ημερολόγιο

Αν αντιμετωπίζετε μια υποτροπή της κατάθλιψης, ένας τρόπος να διαχειριστείτε τα συμπτώματα είναι να καταγράφετε όσα νιώθετε σε ένα ημερολόγιο.

Η συγγραφή είναι ένας βοηθητικός τρόπος για να διαχειριστείτε την ψυχική σας υγεία, επειδή σας επιτρέπει να εκφράσετε και να εξερευνήσετε τα συναισθήματά σας, με παρόμοιο τρόπο με αυτό της ψυχοθεραπείας. Η διαφορά είναι ότι  εξερευνείτε μόνοι σας τον εαυτό σας και όχι με την βοήθεια του ψυχοθεραπευτή.

Επιλέξετε μια ώρα της ημέρας που είστε χαλαροί και κανείς δεν σας διακόπτει και ξεκινήστε να γράφετε. Γράψτε ότι σας έρχεται στο μυαλό, καλό ή κακό. Να είστε ειλικρινείς με όσα γράφετε και να προσπαθείτε να φτάσετε στη ρίζα των συναισθημάτων σας. Αν νιώθετε θλίψη, αναρωτηθείτε τι συμβαίνει στη ζωή σας ή τις σας κάνει να νιώθετε έτσι. Με τη συγγραφή μπορείτε να αναγνωρίσετε τα αρνητικά μοτίβα σκέψης και να τα δείτε με πιο ρεαλιστικό τρόπο.

Πρόληψη της υποτροπής

Όταν ένα άτομο βιώνει ένα καταθλιπτικό επεισόδιο, οι ψυχίατροι-ψυχοθεραπευτές μερικές φορές προτείνουν την συνέχιση της θεραπείας ώστε να αποτρέψουν ένα ακόμη επεισόδιο, ειδικά αν υπάρχει υψηλός κίνδυνος για υποτροπή. Συζητήστε με τον ψυχίατρο σας για το εάν χρειάζεται να συνεχίσετε την θεραπεία. Αυτή η μορφή θεραπείας, η οποία μπορεί να διαρκέσει ένα χρόνο ή περισσότερο, μπορεί να περιλαμβάνει την συντήρηση με τα αντικαταθλιπτικά και την ψυχοθεραπεία.

Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να προταθεί η στενή παρακολούθηση αντί για την συντήρηση με τα αντικαταθλιπτικά. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να προσέχετε για την εμφάνιση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης και να ξεκινήσετε την αγωγή στο πρώτο σημάδι υποτροπής.

Φροντίστε τον εαυτό σας

Μπορείτε να κάνετε κάποια πράγματα που θα σας βοηθήσουν να βελτιώσετε τη διάθεσή σας. Να θυμάστε ότι ο επαρκής ύπνος και η αποφυγή του αλκοόλ είναι πολύ σημαντικά. Γενικά προσπαθήστε τα εξής:

• Να είστε δραστήριοι και να ασκείστε.
• Να πηγαίνετε σε εξόδους όσο γίνεται, για παράδειγμα κινηματογράφο, σε αθλητικές εκδηλώσεις ή να κάνετε οτιδήποτε άλλο απολαμβάνετε.
• Να θέτετε ρεαλιστικούς στόχους για τον εαυτό σας. Σπάστε τους μεγάλους στόχους σε μικρότερους, ορίστε προτεραιότητες και διαχειριστείτε τις καταστάσεις χωρίς να προσθέτετε στρες στον εαυτό σας.
• Περάστε χρόνο με άλλους ανθρώπους. Μιλήστε σε έναν έμπιστο φίλο ή συγγενή. Μην απομονώνεστε και αφήστε τους άλλους να σας βοηθήσουν.
• Να περιμένετε η διάθεσή σας να βελτιωθεί σταδιακά ,όχι άμεσα. Μην προσδοκάτε ότι η κατάθλιψη θα εξαφανιστεί. Στη διάρκεια της θεραπείας, ο ύπνος και η όρεξη θα βελτιωθούν πριν την βελτίωση της διάθεσης.
• Αν είναι εφικτό αναβάλλετε σημαντικές αποφάσεις, όπως ο γάμος ή το διαζύγιο ή η αλλαγή της δουλειάς μέχρι να νιώσετε καλύτερα. Συζητήστε τις αποφάσεις σας με ανθρώπους που σας ξέρουν καλά και έχουν πιο αντικειμενική άποψη για την κατάσταση.
• Οι αρνητικές σκέψεις είναι κύριο χαρακτηριστικό της κατάθλιψης, αλλά θα αντικατασταθούν με θετικές όσο θα ανταποκρίνεστε στη θεραπεία.
• Συνεχίστε να ενημερώνεστε για την κατάθλιψη και να μαθαίνετε τρόπους για να προλάβετε την υποτροπή.

Αν αντιμετωπίζετε συμπτώματα υποτροπής της κατάθλιψης μπορεί να είναι δύσκολο να ακολουθήσετε τα παραπάνω βήματα. Αν παίρνατε και πριν φαρμακευτική αγωγή το πρώτο βήμα είναι να ξεκινήσετε πάλι την αγωγή σας.

Μπορεί να είναι απαραίτητο να πάρετε αντικαταθλιπτικά, να ξεκινήσετε πάλι ψυχοθεραπεία ή να ξεκινήσετε βελονισμό ή ομοιοπαθητική. Η υποτροπή της κατάθλιψης είναι κάτι απόλυτα φυσιολογικό, για αυτό δεν χρειάζεται να ντρέπεστε αν χρειαστείτε βοήθεια για δεύτερη φορά.

Καλό είναι να ενημερώσετε την οικογένειά σας, τους φίλους σας ή το υποστηρικτικό σας δίκτυο ώστε να σας βοηθήσουν. Η υποστήριξη είναι πολύ σημαντική και μπορεί να κάνει τεράστια διαφορά στην αντιμετώπιση της υποτροπής.